Neandertal Kemikleri Üzerindeki İzler: Yamyamlık Mı, Ritüel Mi?

Marillac kazı alanında bulunan iki yetişkin ve bir çocuk fosil kalıntıları, Fransa’nın Poitou-Charentes bölgesindeki Neandertallerin, yakın zamanda ölen arkadaşlarının kemiklerini kesiyor ve kırıyor olduklarını ortaya koydu. Bu işlemler, diğer Neandertal kazı alanlarında da gözlendi, fakat bilim insanları hala bunu yemek için mi yoksa tören olarak mı yaptıklarını bilmiyorlar.

Fransa’daki Marillac kazı alanında keşfedilen, hayvan kemikleri (%90’ı ren geyiği), insan ve Mousterian aletler, alanın Neanderthal (Homo neanderthalensis) avlanma alanı olarak tanımlanmasını sağladı. Bu alan ile ilgili en ilginç olan şey ise, hominid kemiklerinin çok fazla olması ve bir çoğu henüz incelenemedi.

American Journal of Physical Anthropology (Amerikan Fiziksel Antropoloji Dergisi) isimli akademik dergide, yayınlanan çalışma, 1967-1980 yılları arasında 57,600 yıl öncesine tarihlenen üç bireye ait kalıntıların ilk analizi niteliğinde. Bu kalıntılar, sağ radius kemiğinin (ön kol kemiklerinden biri) diyafizini (uzun kemiklerin gövde kısmı), sol fibula kemiğinin diyafizini ve sağ femurun (uyluk kemiği) büyük parçasını içermektedir. Sonuncu kemik bir çocuğa aittir.

Diğer Neandertal kalıntıları ve modern insanlarla karşılaştırıldığında, bilim insanları sadece bu kemiklerin güç ve fiziksel yapı bakımından Neanderthal olduklarını değil ayrıca, bu kemiklerin ölümlerinden hemen sonra işleme tabi tutulduklarını da görmüşlerdir.

Complutense University of Madrid’te profesör ve University of Bordeaux’da araştırıcı olan çalışmanın ana yazarı Maria Dolares Garralda, “Bazı Neanderthal gruplarının çocuk ve ya yetişkin bedenlerini ölümlerinden kısa süre sonra taş aletlerle kesmiş ya da koparmışlar.”, diyor.

Kesmek, vurmak, kırmak ve lekeler

Femur kalıntısnın, 9-10 yaşlarında ölmüş olan bir çocuğa ait olduğu düşünülüyor. Üzerinde birbirine 0,5 cm mesafeleri olan iki büyük kesik izi görünüyor. Kemiğin korunma durumundan yola çıkarak, araştırıcılar kemik hala tazeyken femurun, eklemlerin yer aldığı alt ve üst ucunu kemiğin gövdesinden ayırmak amacıyla kırmış olduğunu gösterdiler.

“Üst kenardaki izler, ölüm sonrası oluşmuş konkiod (salyangoz kabuğu) şekli göstermektedir (doğal ayrılma durumlarında görülmez).” denmekte. Al kısımdaki ise eğik spiral biçimli bir kırık bulunmakradır. Bu da kemik daha tazeyken kırıldığını doğruluyor.

Garralda, “Kırıkların yapısı, çocuğun öldükten hemen sonra işleme tabi tutulduğunu gösteriyor. Sağ bacak, femurun kırılmasına neden olan bir çok darbe almış ve kesik izleri doğa için insansı denebilir, yani diğer bir hayvanın ısırığına dair herhangi bir iz görülmemektedir.” diyor.

İki yetişkin kemikleri de aynı izleri gösteriyor. Radius kalıntısı, büyük olasılıkla bir erkeğe aitti ve kesik izi, ölümden hemen sonra çakmaktaşı aletlerle yapılmış gibi görünüyor. Çalışmada, “En belirgin olanların, birbirlerinin üzerinden geçen üç çizgidir, bunlar kemik henüz tazeyken yapılmıştır.” denmektedir.

Fibula için, iki ucunda görülen kemik tazeyken yapılmış olan kırıkların yanı sıra, alt kısımda elle vurmaya işaret eden izler de bulunmakta. Fakat, “yırtıcılara ait herhangi kesik veya ize rastlanmamıştır.” araştırıcılar bunu vurguluyorlar. Analiz edilen diğer iki kalıntının aksine, fibula fosili çok sayıda manganez lekeleri de bulunmaktadır. Manganez, mağarada çok bulunan ve kemiklere siyah renk veren bir mineraldir.

Yamyamlık mı, Ritüel mi?

Araştırmacılardan oluşan ekip, Neanderthallerin bunu neden yaptığını bilmemektedirler: “Belki de bu bir ritüeldi –bu tip ritüeller günümüzde dünyanın belirli bölgelerinde devam etmektedir- veya yemek içindi –tadı için yapılan yamyamlık ya da ihtiyaç için-“ uzmanların düşünceleri bu yönde. Yamyamlık hipotezini öne sürmek konusunda biraz tedbirli davranıyorlar, nedenleri ise bu alanda bulunan hayvan kemiklerinin Neandertallerin yemeği olma ihtimali.

Gerralda, “Buna benzer durumların olduğu Neandertal bölgelerini tarihlendirmek, bu durumların daha yakın zamanlarda olduğunu gösteriyor, modern insanlar eş zamanlı yaşayan gruplar da buna dahil, fakat biz Neandertallerin insan eti yediğini gösteremiyoruz (daha modern topluluklarda daha önce bu gösterilmiş olsa da)." diyor.

Ek olarak, bu ölüm sonrası vücutlara yapılan işlemler, grubun üyeleri tarafından uygulanmaktadır, Marillac kazı alanında bulunan diğer kemikler, hayvanların çiğnemesini veya yemiş olmasını gösteren izleri de barındırmaktadır. Uzmanlar, “Bu izler ve deformasyonlar, üzerinde çalışılan bu üç Neanderthal diyafizinden açıkça ayırt edilebilir.” diye sonuçlandırmaktadır.