NASA'nın Uyduları Nesli Tükenmekte Olan Türlere Umut Işığı Olabilir mi?

Biyolojik çeşitlilik toplulukların, ulusların ve gelecek nesillerin, kısacası herkesin bağımlı olduğu bir unsurdur. Yeryüzündeki tüm organizmalar arasındaki bağlantıyı sağlayan, her birini birbirine bağımlı bir ekosisteme bağlayan ve tüm türlerin kendi rolüne sahip olduğu yaşam ağıdır.

Dünya'nın doğal varlıkları bitkiler, hayvanlar, kara, su, atmosfer ve insanlardan oluşur. Dolayısıyla hepimiz birlikte gezegenin ekosistemlerinin bir parçasıyız. Bu da bir biyolojik çeşitlilik krizi varsa, sağlığımızın ve geçim kaynaklarımızın da risk altında olduğu anlamına gelir. Nitekim an itibarıyla dünyamız, iklimsel ve biyolojik bir kriz içerisindedir. Sonuç olarak, türler, habitatlar ve yerel topluluklar baskı altında veya doğrudan tehdit altındadır. Bu nedenle bilim insanları ve çeşitli kuruluşlar, bu etkileri azaltmak için hep birlikte çalışmaktadırlar. Bu kurumlardan bir tanesi de uzay çalışmalarıyla tanıdığımız NASA'dır.^[1]

NASA, uzaydaki çalışmalarının yanı sıra, güçlü uydularıyla ekolojistlere nesli tükenmekte olan türleri koruma konusunda büyük destek sağlamaktadır. Habitat kaybı, şu anda gezegenimizdeki türler için en büyük tehditlerden biridir.

İnsan nüfusu hızla artarken, daha fazla vahşi doğayı dönüştürüyor ve kaynakları hızla tüketiyoruz. Bu durum, özellikle büyük türler için yıkıcı sonuçlar doğuruyor. Kaplanlar ve filler gibi büyük türler, habitatlarının kaybı ve insan faaliyetlerinin artması nedeniyle ciddi tehlikelerle karşı karşıya. Bahsi geçen etkileri azaltmak için türdiriltimi gibi yenilikçi koruma stratejileri mevcut olsa da ne yazık ki yok etme hızımız, iyileştirme hızımızdan oldukça fazla. Bu nedenle, herkesin en azından farkındalık kazanarak gezegenimizin dengesini korumaya destek olması kritik derecede önem arz etmekte.^[2]

Kaplanların Geleceği: NASA'nın Uydu Verileriyle Umut Veren Buluşlar

Bir zamanlar Asya genelinde yaygın olan kaplanlar (Panthera tigris), son 150 yılda habitatlarının %93'ünü kaybetmiştir.^[3] Bu dramatik kaybın ana nedenleri arasında ormansızlaşma, tarım alanlarının genişlemesi ve insan yerleşimlerinin artışı yer almaktadır. Bu değişiklikler kaplanların avlanma alanlarını daraltmış, yiyecek bulmalarını zorlaştırmış ve insanlarla olan çatışmaları artırmıştır. Bilim insanları, bugün vahşi doğada 4.500'den az kaplanın hayatta olduğunu tahmin etmektedir.^[4] Bu durum, kaplanların genetik çeşitliliğini ve uzun vadeli hayatta kalma şansını ciddi şekilde tehlikeye atmaktadır.

Ancak NASA'nın uydu verileri, kaplanlar için umut verici bir durum ortaya koymaktadır. Bu veriler, bu hayvanların henüz erişemedikleri potansiyel habitatları olduğunu göstermektedir. NASA'nın uydu teknolojisi, ormanların ve diğer doğal alanların sağlık durumunu izleyerek, kaplanların yaşayabileceği potansiyel bölgeleri belirlemekte koruma biyologlarına büyük destek sağlamaktadır. Koruma ekologu Eric Sanderson bu durumu şöyle ifade etmektedir:^[5]

Dünyada kaplanlar için düşündüğümüzden çok daha fazla yer var. Bunu ancak NASA'dan gelen tüm verileri bir araya getirip saha bilgileriyle entegre ettiğimiz için anlayabildik.

NASA verileri, neredeyse gerçek zamanlı olarak bitki sağlığını izleyebilen kızılötesi ve spektrometre görüntüleme araçlarına sahiptir. Buradan gelen veriler, coğrafi haritalama ve tarihi saha çalışmalarıyla birlikte araştırmacılar; kaplanların göç edebileceği veya yeniden yerleştirilebileceği potansiyel habitatları belirlediler. Bölgede tespit edilen yeni habitatlara kaplanların geri kazandırılması için önemli bir potansiyel bulunuyor. Eğer bu habitatlar yeterli av içeriyorsa ve kaplanlar onları bulabilirse iyi planlanmış bir yaban hayatı projesinin ardından, kaplanların kara tabanı %50 oranında artabilir.

NASA Earth Observatory

Kaplanlar Ekosistem için Neden Önemli?

Apeks yırtıcı olan kaplan, yaşadığı ekosistemlerin canlılığını şekillendirme ve koruma konusunda son derece önemli bir rol oynar. Kaplanlar, otçul toynaklıları tüketerek aşırı otlanmayı önler. Aynı zamanda otlayan türlerin popülasyon yoğunluğunu kontrol ederek ekolojik bütünlüğü korur.

Yalnız yaşamaları ve geniş yaşam alanlarına sahip olmaları nedeniyle, kaplanlar "şemsiye" tür olarak kabul edilirler. Şemsiye tür (İng: "Umbrella species") terimi, korunduğunda aynı habitatı paylaşan birçok diğer türü de koruma altına alan bir türü ifade eder. Bu türlerin korunması, geniş yaşam alanları ve ekolojik gereksinimleri nedeniyle yaşadıkları bölgelerdeki ekosistemlerin genel sağlığını ve bütünlüğünü destekler. Başka bir deyişle bir şemsiye türü koruma altına alarak, bu türün yaşam alanındaki pek çok farklı türü de dolaylı olarak korumuş oluruz. Dolayısıyla kaplanların doğal habitatlarının korunması, doğal olarak kaplanla birlikte yaşayan birçok türü de koruma altına alır.

Scroll.in

Kaplanlar ayrıca "kilit taşı" tür olarak da sınıflandırılırlar. Kilit taşı tür (İng: "keystone species") bir ekosistemin sağlıklı bir şekilde işleyebilmesi ve türler arasındaki dengenin sürdürülebilir olabilmesi için kritik öneme sahip olan türleri ifade etmektedir. Dolayısıyla belirli kaplan popülasyonlarının yoğunluğu ve sağlığı, yaşadıkları ekosistemin canlılığının ve bütünlüğünün yüksek derecede göstergesidir.^[6]

Kaplanların yaşadığı alanların korunması, Asya genelinde 800 milyondan fazla insana tatlı su sağlayan en az dokuz büyük su havzasını da korur.^[7] Bu da koruma çabalarının insanları etkileyen tarafına örnek gösterilebilir.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Kaplanların yok olması durumunda Asya'daki kaplan popülasyonlarının kaybı, birçok ekosistemin bütünlüğünde, canlılığında ve doğal düzeninde ciddi bozulmalara neden olacaktır. Bu durum, bu doğal kaynaklara bağımlı olan toplulukların hayatta kalma şansında da önemli aksaklıklara yol açacaktır. Sözün özü, kaplanların neslinin tükenmesi yalnızca biyolojik hasarlara değil; kültürel, politik, sosyolojik ve psikolojik hasarlara da neden olacaktır.

NASA'nın Uydu Verileri ile Diğer Yaban Hayatı Koruma Çalışmaları

NASA'daki diğer araştırmacılar, benzer teknikleri kullanarak güney Butan'daki Asya filleri (Elephas maximus) habitatının değişimini haritaladılar. Filler de kaplanlar gibi ormanların işleyişi için hayati önem taşır. Ancak kaplanlar ve diğer birçok hayvanda olduğu gibi, insanlarla olan çatışmalarını artıran habitat daralmasıyla karşı karşıyadırlar. Bu ekip, fil koruma alanları arasındaki en uygun koridorları belirlemek için habitat uygunluğu ve hareket direnci verilerini entegre etti. Bu habitatlar, insan-fil çatışmalarını hafifletme potansiyeline sahip.

South China Morning Post

NASA, ayrıca Kamu Arazi Yönetimi Bürosu'nun himayesinde olan geniş ABD kamu arazilerini korumak için uydu tabanlı stratejiler geliştirmek için çalışmaktadır. Amaçları, Mojave çöl kaplumbağası (Gopherus agassizii), adaçayı orman tavuğu (Centrocercus urophasianus) ve büyük boynuzlu koyun (Ovis canadensis) gibi risk altında olan türleri korumaktır.

Sonuç

Eskiden koruma bilimcileri, habitat ve hareket verilerinin çok daha küçük kesitlerini elde etmek için yavaş, pahalı ve lojistik olarak zorlu saha çalışmalarına güvenmek zorundaydılar. NASA'nın uyduları ise bu bilgileri çok daha büyük bir ölçekte ve neredeyse gerçek zamanlı olarak yakalayarak vahşi yaşam biyologlarına tehditlere her zamankinden daha hızlı ve daha verimli bir şekilde yanıt verme şansı veriyor. Dolayısıyla NASA'nın teknolojileri gibi teknolojiler, gezegenimizin biyoçeşitliliğini koruma çabalarına yeni bir boyut kazandırarak nesli tükenmekte olan türlere yeni umutlar sunuyor.