Miller-Urey Deneyi ile Geçen Bir Ömür: Jeffrey L. Bada
Bu haber 10 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.
Jeffrey L. Bada, San Diego’daki Kaliforniya Üniversitesi’nde (UCSD) deniz kimyası ayrıcalıklı profesörüdür. Yaşamı oluşturacak temel organik moleküllerin, tamamen doğal süreçlerle ilkin Dünya'da oluşabileceğini, dolayısıyla Abiyogenez Teorisi'nin geçerli olduğunu ispatlayan Miller-Urey Deneyi'ne ismini veren iki kişiden biri olan Stanley Miller'ın öğrencisidir. Bugüne kadar yaptığı çalışmalar sayesinde, Abiyogenez Teorisi'ne önemli veriler sunmuştur ve halen Dünya'da yaşamın nasıl başladığını aydınlatmaya yönelik araştırmalarını sürdürmektedir.
Jeffrey Bada Röportajı
Kendisiyle yapılan 2 ayrı söyleşinin düzenlenmiş hâlini aşağıda sunuyoruz:
Soru: Canlı kimyası her zaman ilginizi çekmiş miydi?
Cevap: Hayır. 1965’te lisansüstü eğitime başladığımda teorik kimyager olmayı, kuantum mekaniğini kimyaya uygulamayı düşünüyordum. UCSD’ye geldiğimde bir zamanlar Nobel ödüllü kimyager Harold Urey’in öğrencisi olmuş Stanley Miller’la tanıştım. 1953’te ikisi, yaşamın kimyasal kökeni üzerine klasik deneyi tamamlamışlardı. Metan, amonyak ve hidrojen gibi Dünya’nın İlk Millyarında (Early Earth) var olan gazları aldılar ve onlara, yıldırımı taklit etmek için, kıvılcım şeklinde boşalma (spark discharge) uyguladılar. Buradan amino asit ürettiler, bütün canlı organizmalarda proteini oluşturan bileşiği. Bu, müthiş bir buluştu. Bu nedenle Stanley’le tanıştığımda onunla çalışmak için tezimi değiştirdim. Ph. D. için düşüncem, amino asit kararlılığı üzerinde çalışarak kıvılcım şeklinde boşalma deneyini bir adım ileri taşımaktı.
Soru: Kararlılığı anlamak neden önemliydi?
Cevap: Çünkü Dünya’nın İlk Milyarındaki çalkantılı ortamda, eğer amino asit çok kararsız olsaydı ayrışırdı. “İlkel çorba” dediğimiz yaşamın moleküler içeriğini oluşturacak miktarda yeterli amino asit olmazdı. Bu nedenle ayrışmalarını engelleyebilecek bir reaksiyonlar dizisi önerdim ve sonra laboratuvarda bir deney yaptık, deney ilk denemede başarılı oldu. Amino asitlerin daha uzun süre boyunca var olacağı koşulların bazılarını gösterebildik. Ve bu bizim, bebeklik çağındaki Dünya’da hangi tip amino asitler bulunabileceğini anlamamızı sağladı.
Soru: Onların yaşama nasıl dönüştüğünü biliyor muyuz?
Cevap: Bu soruya cevap bulmakla uğraşıyoruz. Dünya, suyun ortaya çıkmasını sağlayacak kadar soğumalıydı. Su, moleküllerin çözülmesini ve reaksiyona girmesini sağlar, bu nedenle yaşam için zorunludur. Basit moleküllerden daha karmaşık moleküllere, sonunda RNA’ya, onun evrimleşmesiyle de DNA’ya gittiğimizi kesin olarak biliyoruz. Bunların olması, bir milyar kadar yıl aldı.
Bulmacanın kayıp parçası, amino asitlerle RNA fazı arasındaki o ara fazdır. RNA’nın, ilkel çorbanın basit moleküllerinden ortaya çıkamayacak kadar karmaşık olduğunu biliyoruz. Bu ara formun, bir sonraki kuşağa geçirmek için kendisini kopyaladığını tahmin ediyoruz. Zamanla mutasyonlar oluştu ve bu mutantlar hayatta kalma avantajlarını kullanarak iyice gelişti, böylece sonunda karmaşık RNA dünyasına gelindi.
Soru: Bu sürecin aynısı şu anda evrenin bir yerinde oluyor mu?
Cevap: Laboratuvarda gördüğümüz kimya evrenseldir. Aynı içerik ve koşulların bulunduğu herhangi bir yerde gerçekleşir. Dünya’ya ulaşan bazı göktaşlarında, kısmen de olsa, bu sürecin gerçekleştiğini biliyoruz. Bazılarının içinde amino asit bulunmuştur.
Soru: Yani büyük olasılıkla yalnız değiliz?
Cevap: “Biz” demek istemiyorum, çünkü insanlar hemen insanoğluna benzer bir şey düşünüyorlar. Fakat bildiğimiz hâliyle yaşam, ki kendi kendini tekrarlayan bir sistemdir, büyük olasılıkla sadece Dünya’ya özgü değildir. Doğru koşullar altında, doğru kimyayla oluşabilir. Satürn’ün uydusu Titan’da benzer bir kimya oluşuyor olabilir. Bazı insanlar Jüpiter’in uydularında olabileceğini düşünüyorlar. Mars’ın erken zamanlarında nemli olduğuna ve yaşam için gerekli hammaddeleri muhtemelen barındırdığına dair güçlü nedenler var. Ancak sürecin ne kadar ilerlediğini bilmiyoruz.
Soru: Önceki başkan George W. Bush'un Mars'a insanlı yolculuk planlarını destekliyor musunuz?
Cevap: Obama yönetiminin bu yolculuğu iptal etmesine sevindim. Mars’ta yaşamın var olup olmadığını öğrenene kadar oraya insan göndermek vakitsiz olurdu. Gezegeni kirletirdik. Bütün göreceğimiz insan mikropları ve artıkları olurdu.
Soru: Öteki taraftan Stephen Hawking uzaylı yaşama maruz kalmanın Dünyalılar için tehlike yaratabileceğini düşünüyor. Dr. Hawking son zamanlarda şöyle bir uyarıda bulundu: "Uzaylılar bizi ziyaret ederse, sonuç Kolomb'un Amerika'ya ayak bastığı zamanki gibi olabilir. Nitekim o zaman sonuç Amerikan yerlileri için hiç de iyi olmamıştı." Bir şey mi biliyor?
Cevap: Dr. Hawking ilgi çekici bir olasılıktan bahsediyor, tabii alternatif senaryolar da var. Uzaylılar Dünya’ya beraberlerinde yabancı birtakım organizmalar getirebilir, fakat bizim oksijen açısından zengin ortamımızda insanlara veya ekosisteme zarar verebilecek kadar uzun süre hayatta kalabilecekler mi? Geçmişte Mars’tan Dünya’ya göktaşları geldi, eğer onların içinde Marslı organizmalar kaçak yolcu olarak geldilerse bile, henüz bizi öldürmediler.
Soru: Üç yıl önce kıvılcım boşalım deneyini (Miller-Urey Deneyi'ni) yeniden yaptınız. Neden?
Cevap: Aslında yeniden yapmadık, yeniden analiz ettik. Stanley 1999’da felç geçirdiğinde ofisindeki her şeyi laboratuvarıma bağışladı. Bundan sekiz yıl sonra Teksas’ta bir konuşma yaparken oradakilerden biri, bir zamanlar Stanley’in laboratuvarında bir mukavva kutunun içinde 1953 deneyinin özütlerini (ekstratlarını) gördüğünü söyledi. Stanley bütün o yıllar boyunca o özütleri muhafaza etmişti. Çok yakın olduğumuz hâlde bana onlarla ilgili hiçbir şey söylememişti. Sanırım onun için artık eskide kalmışlardı. Fakat San Diego’ya döndüğümde personelime, “Stanley’in ofisindekileri getirdiğimizde aralarında küçük bir mukavva kutu var mıydı?” diye sordum. Biri, “Evet, işte orada.” dedi.
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Gerçekten oradaydı! İçinde özenle etiketlenmiş bütün o küçük cam şişeler duruyordu, üzerinde Stanley’in ilgili laboratuvar notlarının sayfa numaralarıyla. Dilim tutulmuştu. Tarihe bakıyorduk. Stanley deneyi yaptığı zaman analitik araçların henüz çok ama çok ilkel olduğu, bir anda kafama dank etti. Bugün o zamankinden milyar kere daha iyi cihazlara sahibiz. Bu nedenle orijinal malzemeleri günümüz araçlarıyla yeniden analiz ettik. Ne çıksa beğenirsiniz, kıvılcım şeklinde boşalma deneyinin aslında 30 kadar bileşik oluşturduğunu gördük. Stanley, sadece beş tane oluşturduklarını kanıtlamıştı!
Soru: Analiziniz deneyin geçerliliğini doğruladı mı? Hala şüphe eden bazı kişiler var?
Cevap: Evet. Fazlasıyla. Çok sayıda bileşik yapmanın ne kadar kolay olduğunu gösterdi. İlginç olan şu ki 1969’da Dünya’ya düşen Murchison göktaşının başlangıçta belki 75 amino asit içerdiği düşünülüyordu. Üç yıl önce boşalma deneyindeki amino asit dağılımını karşılaştırdığımızda göktaşındakilere esrarengiz bir şekilde benziyordu.
Bunu Stanley’e söylemek isterdim. Fakat biz örnekleri bulmadan önce üzücü bir şekilde tamamıyla hareket edemez bir hâl almıştı. Ondan kısa bir süre sonra öldü. Ona, “Bak Stanley, yaptığın deney Murchison’da oluşanın aynısını tekrarlamış ve bunu bilmiyordun.” demek isterdim.
Soru: Diğer bilim insanlarının eski deneyleri yeniden değerlendirmesinin işe yarayacağını düşünüyor musunuz?
Cevap: Bakın, ben deney malzemelerini muhafaza etme öngörüsüne sahip bir danışmanım olduğu için çok şanslıydım. Yine de o, günümüz analitik kimyasının getirdiği değişikliklerin olacağını bilmiyordu. Günümüzde, yeni teknolojiler sayesinde bir bilgi patlaması yaşıyoruz. Onları kullanmalıyız.
PNAS dergisinde, yeni yöntemlerin Murchison’da daha fazla bileşik saptadığına dair bir makale vardı. Bu zamana dek, içinde yüzlerce bileşik olduğunu biliyorduk. Ancak yeni teknikler sayesinde on binlerce bileşik buldular. Ve bu benim, evet, kıvılcım şeklindeki boşalma deneyini yeniden yapmamız gerekli, diye düşünmeme neden oldu. Sanırım ilkel çorbanın içinde de on binlerce molekül bulurduk. Bu da, umarım, peşinde koşacağımız bir sonraki proje olur.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 4
- 2
- 1
- 1
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- Çeviri Kaynağı: The New York Times | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 04/12/2024 02:01:33 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/1961
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
This work is an exact translation of the article originally published in The New York Times. Evrim Ağacı is a popular science organization which seeks to increase scientific awareness and knowledge in Turkey, and this translation is a part of those efforts. If you are the author/owner of this article and if you choose it to be taken down, please contact us and we will immediately remove your content. Thank you for your cooperation and understanding.