Memeliler (Mammalia)

Açıklama ve Genel Bilgi

Memeliler, beyinlerinde neokorteks bulundurmaları ile sınıflandırılan bir grup endıtermik amniyot omurgalı sınıfıdır. Amniyot canlılar, gerek yumurta olarak dışarıya bırakılan gerekse vücut içinde gelişen, amniyon kesesi sahibi canlılardır. Memelilerde tüy yoktur, kıl bulunur. Üç tane iç kulak kemiği (çekiç, örs, üzengi) bulundururlar. Sürüngenlerde ise 1 tane (üzengi) bulunur. Diğerleri halen çene kemikleri olma özelliğindedir. Bütün dişileri, yavrularını süt ile beslerler. Neredeyse hepsi yavrularını doğurur (vivipar); ancak ornitorenk (Ornithorhynchus anatinus) tek delikliler (Monotreme) üyeleri yumurtlayarak çoğalır. Gezegende yaşayan 30 metre boyunda en büyük hayvan olan mavi balinadan (B. musculus), 30–40 mm boyutundaki en küçük memeli olan eşek arısı yarasasına (Craseonycteris thonglongyai) kadar farklılık gösterirler. Ağaçlarda, su altında, çölde, havada, pek çok coğrafyada uyum sağlamışlardır. İletişim kurmada ve alet kullanmada oldukça başarılıdırlar.

Evrimsel Tarih

Yaklaşık 320 milyon yıl önce Erken Triyasik Devir'de sürüngenler ve memelilerin ortak ataları olan synapsidlerden köken alırlar. Yani sürüngenler ve kuşların yeni yeni ayrılmaya başladığı dönem. Fosil kayıtlarından izlenebildiği gibi memelilerdeki iç kulak kemikleri, sürüngenlerin süngerimsi çene kemiklerinden evrimleşmiştir. Zaman içerisinde bu kemikler duymaya yardımcı görev alarak, seçilimler sonucu iç kulağa doğru kaymıştır. Sürüngenlerden memelilere geçiş hakkındaki makalemize buradan ulaşabilirsiniz.

İlk memeliler ise 252 milyon yıl önce Geç Trias Devir'de görülmeye başlanıyor. Jura Devri'nin ortalarında artık yaygın bir memeli kaydı görülüyor. O dönemdeki memeliler, küçük kemirgenler boyutunda hayatlarını gizlenerek sürdüyorlar. Ardından 66 milyon yıl önce Meksika Körfezi'ne çarpan göktaşı ile non-avian dinozorların soyu tükeniyor. Bu olay sonucunda ekosistemde onların nişlerini dolduran memeliler yükselme dönemine giriyor. Zaman ilerledikçe primatların öncülleri olan proto-primatlar türleşiyor. İzlenebilen en eski proto-primat türü 65 milyon yaşındaki Purgatorius cinsi ufak bir canlıdır. Ardından 55 milyon yaşındaki Archicebus achilles isimli tür gelir. İlk primat hakkındaki yazımıza buradan ulaşabilirsiniz.

Popülasyon ve Koruma Statüsü

Yasak avlanma nedeni ile sıklıkla birçok türünün nesli tükendi veya tükenmek üzeredir.

Etimoloji

Latince Mamma yani meme kelimesinden köken almıştır.