Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Mağara Biyolojisi (Biyospeleoloji) Nedir?

Araknolog Kadir Boğaç Kunt ve meslektaşları, Yer Altında Yaşayan Yeni Bir Örümcek Cinsini Tanımladı!

Mağara Biyolojisi (Biyospeleoloji) Nedir? Mert Elverici
Dişi bir Kut dimensis türü, Dim Mağarası, Alanya/Antalya.
4 dakika
2,398
Tarihi Geçmiş Haber

Bu haber 3 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.

Tüm Reklamları Kapat

Halk arasında "örümcek" dendiği zaman ilk önce "böcek" akla gelir. Halbuki örümcekler ile böcekler çok farklı canlılardır. En basitinden örümceklerin baş ve göğüs kısmının bitişik (sefalotoraks) olmasından ve 8 bacağa sahip olmasından anlayabilirsiniz. Bu gibi çeşitli parametrelerden ötürü örümcekler, akrepler ve yakın akrabaları Örümceğimsi (Arachnida) sınıfında bulunurlar. Böcekler (Insecta) başka bir eklembacaklı sınıfıdır.

Örümceğimsi (araknid) bilimi olan araknoloji uzmanı Kadir Boğaç Kunt ve meslektaşları, Subterranean Biology dergisinde yayımlanan yeni çalışmalarında yeraltı yaşamına uyum sağlamış yeni bir örümcek cinsini tanımladı!

Tüm Reklamları Kapat

Tanımladıkları örümcekler, Dünya'nın birçok bölgesindeki karanlık ortamlara (mağara-yeraltı) uyum sağlayan Dysderidae isimli örümcek ailesinde, Kut adı verilen yeni cinste sınıflandırılıyor. Ek olarak Akdeniz sahil kesiminde keşfedilen Kut izmiricus ve Kut dimensis adında iki türü de tanımlandı!

Öte yandan 1978'de Isparta'da tanımlanmış olan Harpactocrates troglophilus türü ile birlikte 3 türün de troglomorfizm karakterlerine sahip olduğu anlaşılıyor. Troglomorfizm, yeraltı ve mağara gibi karanlık yaşam alanlarına uyum sağlayan hayvanların morfolojik karakterlerine denir. Örneğin uzuvların körelmesi, görme alanının azalması, pigmentlerin kaybolması gibi.

Tüm Reklamları Kapat

Keşfedilen en büyük troglomorfik balık.
Keşfedilen en büyük troglomorfik balık.
National Geographic

Harpactocrates troglophilus türü 1978'de Brignoli tarafından ilk tanımlandığında kendisi şu ifadeleri kullanmıştı:

Bu tuhaf türün filogenetik konumundan emin değilim. Genel anlamı ile Harpactocrates cinsiyle benzerlik gösterse de bazı farkları var.

Daha sonra yapılan moleküler analizler de türün, monofiletik Harpactocrates cinsine ait olmadığına işaret ediyordu.

Kadir Boğaç Kunt ve meslektaşları tarafından yapılan ileri analizler sayesinde Harpactocrates troglophilus türünün Kut cinsine atanması gerektiği anlaşıldı. Dolayısıyla Kut izmiricus, Kut dimensis ve Kut troglophilus olmak üzere 3 türü tanımlanmış oldu. “Kut” kelime anlamı olarak Eski Türkçe'de birçok anlama sahipti. Bunların başında talih, şans, ömürboyu enerji ve dinçlik geliyor.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Kut Cinsinin Özellikleri

Kut isimli yeni cinsin erkek cinsiyetindeki "palp" uzuvları, yani keliserlerin (dişlerin) yanındaki dokunma organları, Dysderocrates, Harpactocrates ve Hygrocrates cinsi ile benzerlik taşıyor. Ancak üreme organlarının yapısı açısından farklılık gösteriyorlar. Zaten örümcek taksonomisinde en önemli sınıflandırma araçlarından biri üreme organlarının yapısıdır. Ayrıca göğüs kısmı da diğer akrabalarına nazaran daha konveks bir yapıdadır.

Kut dimensis türünün stereomikroskop altındaki görüntüsü.
Kut dimensis türünün stereomikroskop altındaki görüntüsü.
Subterranean Biology

İlginç kısmı ise gözlerinin neredeyse tamamen körelmiş olduğudur! Kut cinsindeki türlerin troglomorfizm nedeniyle gözleri körelmiştir. Ancak Kut dimensis türünde bu adaptasyon daha da belirgin. Öyle ki Kut cinsinin göz yapıları ancak stereomikroskopta görülebiliyor!

Kut dimensis türü Alanya, Antalya'da bulunan Dim Mağarası'nda tespit edilmiştir. Ancak Dim Mağarası'nda tespit edilen ilk troglomorfik örümcek türü değildir. 2013 yılında troglomorfoid Kryptonesticus dimensis türü tanımlanmıştı (López-Pancorbo, Kunt & Ribera, 2013). Ayrıca Troglophilus alanyaensis de sadece Dim Mağarası'nda tespit edilmiş endemik bir türdür (Taylan et al., 2012).

Biyospeleoloji: Mağara Canlılarının Bilimi

Kadir Boğaç Kunt, ağırlıklı olarak örümceğimsi (araknid) sistematiği üzerine olan çalışmaları yanında biyospeleoloji (mağara canlıları) üzerindeki önemli çalışmaları ile de bilinir. Biyospeleoloji alanına baktığımızda birçok troglomorfik (karanlık yaşam alanı adaptasyonuna) sahip canlı görmekteyiz. Örneğin örümcekler arasında, farklı bir ailede bulunan ancak Kut dimensis türüne benzer olarak gözleri "tamamen" körelmiş Sinopoda scurion türü vardır!

Mağarada yaşayan organizmaları 3 kategoriye ayırabiliriz:

  1. Trogloksen: Mağara misafirleridir. Mağaralara sıkça rastlar ve yaşam döngülerinin bir kısmı için mağaralara ihtiyaç duyabilirler; ancak ömürlerinin en azından bir kısmında yüzeye (veya parahipojen bir bölgeye) dönmesi gerekir. Yağ kuşları ve otbiçenler gibi.
  2. Troglofil: Yaşamlarının bir kısmını veya tamamını mağaralarda yaşayabilir; ancak aynı zamanda yüzeydeki uygun ortamlarda bir yaşam döngüsünü tamamlayabilirler. Örnekler arasında mağara cırcır böcekleri, yarasalar, kırkayaklar, yalancıakrepler ve örümcekler bulunur.
  3. Troglobit: Mağara yaşamına tamamen uyum sağlamış zorunlu mağara canlılarıdır. Bazıları mağaraları kısa süreler için terk edebilir, yaşam döngülerinin bir kısmını yer üstünde tamamlayabilir; ancak tüm yaşamlarını bir mağara ortamı dışında yaşayamazlar. Örnekler arasında kemotrofik bakteriler, bazı yassı solucan türleri ve kör mağara balıkları sayılabilir.
Memeliler arasında fossorial (yeraltında) yaşayan türler olsa da, bilinen bir troglobit memeli türü yoktur. Dolayısıyla yeraltı faunasına dahil olsalar da, troglofaunaya (mağara faunası) ait değillerdir.
Memeliler arasında fossorial (yeraltında) yaşayan türler olsa da, bilinen bir troglobit memeli türü yoktur. Dolayısıyla yeraltı faunasına dahil olsalar da, troglofaunaya (mağara faunası) ait değillerdir.
Wildlife Illinois

Mağara biyolojisininde ortam 3 kategoriye ayrılır:

  1. Endojen: İç ortamlar da denilen, mağaraların çatlaklar, kaya dikişleri, yeraltı suyu sızıntısı ve kök çıkıntısı yoluyla yüzey toprakları ile iletişim halinde olan kısımlarıdır.
  2. Paraendojen: Güneş ışığının en son penetrasyonuna kadar uzanan mağara ağızlarına yakın eşik bölgeleridir.
  3. Hipojen: Gerçek mağara ortamları olarak bilinir. Rüzgar, yeraltı nehirleri veya hayvanların göçü gibi etkilerle yüzeyle düzenli temas halinde olabilir ya da neredeyse tamamen izole olabilir. Derin hipojen ortamlar, birincil enerji kaynağı güneş ışığı olmayan; ancak kireçtaşı ve diğer mineraller üzerindeki kemoototrofik bakteriler tarafından serbest bırakılan kimyasal enerjilere (otonom ekolojilere) ev sahipliği yapabilir.
Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
18
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Bilim Budur! 11
  • İnanılmaz 4
  • Merak Uyandırıcı! 3
  • Muhteşem! 2
  • Umut Verici! 2
  • Tebrikler! 1
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • K. B. Kunt, et al. Kut Gen. Nov., A New Troglomorphic Spider Genus From Turkey (Araneae, Dysderidae). (22 Kasım 2019). Alındığı Tarih: 8 Ağustos 2020. Alındığı Yer: Subterranean Biology | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 16:57:25 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9126

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Alan
Astrobiyoloji
Alkol
Yaşanabilir Gezegen
Çekirdek
Tohum
Botanik
Nöron
Makina
Karanlık
Uydu
Aminoasit
Geometri
Sayı
Mantık Hatası
Beyin
Bilişsel
Hominid
Evren
Süt
Araştırma
Filogenetik
Homo Sapiens
İspat
Güneş
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
P. Türkoğlu. Mağara Biyolojisi (Biyospeleoloji) Nedir?. (8 Ağustos 2020). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/9126
Türkoğlu, P. (2020, August 08). Mağara Biyolojisi (Biyospeleoloji) Nedir?. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/9126
P. Türkoğlu. “Mağara Biyolojisi (Biyospeleoloji) Nedir?.” Edited by Pedram Türkoğlu. Evrim Ağacı, 08 Aug. 2020, https://evrimagaci.org/s/9126.
Türkoğlu, Pedram. “Mağara Biyolojisi (Biyospeleoloji) Nedir?.” Edited by Pedram Türkoğlu. Evrim Ağacı, August 08, 2020. https://evrimagaci.org/s/9126.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close