Klorokin (Chloroquine) Etken Maddeli Sıtma İlacı, COVID-19 Koronavirüs Tedavisinde Kullanılabilir mi?
Bu içerik tıp ve sağlık ile ilişkilidir. Sadece bilgi amaçlı olarak hazırlanmıştır. Bireysel bir tıbbi tavsiye olarak görülmemelidir. Evrim Ağacı'ndaki hiçbir içerik; profesyonel bir hekim tarafından verilen tıbbi tavsiyelerin, konulan bir teşhisin veya önerilen bir tedavinin yerini alacak biçimde kullanılmamalıdır.
20 Mart 2020'den beri Chloroquine (veya Türkçe yazımıyla Klorokin) etken maddesine sahip ve sıtma için kullanılan bir ilacın (Plaquenil) COVID-19'u tedavi ettiğine dair haberler paylaşılıyor. Toplumun gözü önündeki birçok kişiden tavsiye niteliğinde mesajlar geliyor. Bu, düpedüz yanlıştır!
Deneysel aşamadaki bir ilaç insanlara çözüm diye sunulamaz! Bunun halk sağlığı açısından büyük sonuçları olur. Scientific American'dan Kelly McBride Folkers ve Arthur Caplan, Koronavirüs Tedavisi Hakkında Sahte Umutlar başlıklı yazılarında şöyle yazıyorlar:
Hidroksiklorokin, sıtma ve bazı diğer artirik durumları tedavi etmek için onaylanmış bir ilaçtır ve bazı uzmanlar COVID-19'a karşı da çalışıyor olabileceğine inanmaktadır. Ne var ki ilaca yönelik var olan akademik literatür, Amerikan Başkanı'nın iddiasının aksine, hiç de umut verici değildir. (...)
Tüm Reklamları KapatŞu ana kadar hidroksiklorokin veya remdesivir veya herhangi bir diğer ilacın COVID-19'u başarıyla tedavi edebileceğini gösteren güvenilir hiçbir veri bulunmamaktadır. Basitçe, şu anda güvenle genel geçer bir kullanım tavsiyesi verebileceğimiz kadar bilgiye sahip değiliz. Amerikan Gıda ve İlaç Başkanlığı (FDA), ölümün eşiğindeki bazı hastalar için son çare olarak, test aşamasındaki bu ilaçların kullanılmasına izin vermektedir; ancak bu, kişilerin iyileşeceği anlamına gelmemektedir. Aslına bakarsanız hastalar, bu deneysel ilaçlar nedeniyle daha da kötüleşebilmektedir. Gerçeklere dayanmayan bir ortamda, onaylanmamış ilaçların kullanımı iyilikten çok kötülüğe neden olacaktır ve halihazırda ağır olan bir hastalığı daha da kötü yapacak ve ölümleri hızlandıracaktır. Dahası bunu yapmak, gerçekten neyin çalıştığını anlamamızı da güçleştirecektir.
Bilim insanları olarak, haftalardır ilaç geliştirme süreçlerinin ne kadar uzun, geniş saha çalışmalarına ve hasta gruplarına bağlı olduğunu anlatmaya çalışıyoruz. Ancak medyadaki bazı haberlerde, sanki bu ilaç ile bu hastalığa çözümü bulmuşuz gibi gösterilmektedir.
Bu, kanıtlanmış bir olgu değildir. Umut verici çalışmalar ve hatta bazı hastalarda iyileşme rapor edilse de bunlar, ilacı tedavi ile eşleştirmek için henüz kabul edilebilir seviyede değildir.
Araştırmaların Durumu
Yapılan İlk Kontrollü Araştırma Başarısız Oldu!
26 Mart 2020'de yapılan ve 30 koronavirüs hastasını kapsayan bir araştırmada, hastaların yarısına 5 gün süreyle her gün 400 miligram hidroksiklorokin verildi. Diğerlerine ise bu ilaç verilmedi. Her iki gruba da diğer normal sağlık hizmetleri (yatak dinlenmesi, oksijen desteği, gerekli görülen diğer antiviral veya antibiyotik ilaçlar, vs.) aynen sağlandı. Her iki gruba da nebülatör yoluyla interferon alfa ve hastaların %67'sine (hidroksiklorokin verilen grubun %80'ine) grip için kullanılan umifenovir verildi. Ayrıca iki hastaya HIV tedavisinde kullanılan lopinavir-ritonavir isimli antiviraller verildi.
Yatış sırasında hastaların göğüs bilgisayarlı tomografileri arasında dikkate değer bir fark yoktu. Hastaların hiçbiri hamile değildi veya nörolojik ve psikiyatrik hastalıklar da dahil hiçbir altta yatan hastalıkları yoktu.
Hastaların hepsinin viral yükleri PCR yöntemiyle takip edildi. Buna bağlı olarak:
- Hidroksiklorokin grubundaki hastalardan birinin durumu ağırlaştı ve bu nedenle ilaç 4. gün durduruldu. İlacın, vakanın kötüye gitmesiyle arasında ilişki bulunamadı.
- Hastaneye yatıştan sonraki 1 hafta içinde, hidroksiklorokin verilen deneklerin %86.7'si, kontrol grubundakilerin (bu ilaç verilmeyenlerin) %93.3'ünde COVID-19 testi negatif sonuç verdi. Aradaki fark, istatistiki olarak anlamlı değil.
- Hidroksiklorokin verilen hastaların negatif test sonucu alması ortalamada 4 gün sürdü. Kontrol grubu için bu süre 2 gündü. Aradaki fark, istatistiki olarak anlamlı değil.
- Her iki gruptaki hastaların da ateşi benzer sürelerde normal seviyelere düştü.
- Hastalık ilerleyişinin bilgisayarlı tomografi ile takibine yönelik sonuçlar istatistiki olarak aynıydı.
- 2. haftada her iki gruptaki hastaların da test sonuçları negatife döndü ve semptomları iyileşti.
- Hidroksiklorokin alan grubun %26.7'sinde kısa dönem ishal ve anormal karaciğer fonksiyonu görüldü. Kontrol grubunda bu oran %20 idi.
- Her iki grupta da yan etkiler (ki bunlar ilaca bağlı olabilir de olmayabilir de) benzerdi.
Araştırma bize nihai cevaplar verebilmek için yeterli değil; çünkü bazı kısıtları bulunuyor:
- Bu araştırma, hidroksiklorokin kullanımını bir kontrol grubuna karşı test eden ilk araştırmaydı. Benzer araştırmalar halen sürüyor ve sonuçları henüz alınmış değil.
- Bu araştırmanın denek sayısı çok küçüktü. Araştırmacılar, nihai cevaplar alabilmek için en az 784 hastada deney yapılması gerektiğini öngörüyorlar.
- Araştırma erkekler ve kadınlar arasındaki farkları, antibiyotik kullanımının etkisini, ikincil bakteriyel enfeksiyonları hesaba katmıyor.
Fransa Araştırması
Fransa'da bu ilaç kullanılarak çok küçük bir hasta grubuyla çalışılmış ve bir kısmı iyileşmiştir. Ancak bu araştırmada kaygı verici metodolojik hatalar var. Test ve kontrol gruplarının son belirteçlerinin tanımlanmasında hatalar, hastaların ve doktorların test gruplarını bilmelerinden kaynaklı yaşanan subjektif durum ve diğerleri...
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Bu çalışmada aynı zamanda kontrol grubundan yani ilaç verilmemiş hastaların yoğun bakım ve ölüm vakaları belirtilmezken ilaç verilen gruptan hastaların bazıları yoğun bakıma alınmış ve bir tanesi yaşamını kaybetmiş. İstatistik çalışmaları yeterli değil. Ayrıca bir antibiyotik de kullanılmış ve buna dair bir açıklama yok.
Çalışmayı bilimsel olarak değerlendirdiğimizde Fransa’dan yayınlanan bu klinik verilerin ilaç hakkında yorum yapmamıza ve onu tedavi edici olarak lanse etmemize yetmeyeceğini açıkça söyleyebiliriz. Belki ileride çalışacak, belki pozitif sonuçlar verecek ancak elimizdeki verilerle o gün bu gün değil.
Bilim, bu ilaç şu anda COVID-19 tedavisinde etkilidir diyemiyor, demiyor. Diyenlerin de bilimsel argümanları yetersiz. Bu, her hastalıkta yaşanan bir şey. Birileri çıkıp hızlıca konuşur ve tüm dünya umut diye bilinçsizce buna sarılır. Maalesef bunu yaşıyoruz.
Yineleyelim, belki uzun vadede gerekli testler ve analizler yapıldığında bu ilaç etkili olabilecek duruma gelir ama o gün bu gün değil! Bu ilacın kullanımına sadece klinik deneysel çalışmalar için izin verildi. Bunu kullanan her COVID-19 hastası bir denek olmuş oluyor. Kesin tedavi anlamı çıkmıyor. Ama sahada deneniyor mu, evet: deneniyor, klinik deney yapılıyor. Sonuçları ilerleyen günlerde göreceğiz.
Diğer Araştırmalar
Benzer şekilde, Çin'de rapor edilen hastaların sayısı çok azdır ve bunlar, anlaşıldığı kadarıyla, sadece COVID-19'a bağlı zatürre geçiren bir grup hastadır. Avustralya'da ise veri yoktur ve klinik çalışmalar, ay sonunda başlayacaktır. ABD'de ise Minnesota Üniversitesi, 1500 kişi ile bir klinik araştırma yürütmektedir; ancak çalışma devam etmektedir ve henüz sonuçlar yayınlanmamıştır.
Novartis, 20 Mart 2020'de 130 milyon doz hidroksiklorokin ilacını Amerikan Gıda ve İlaç Başkanlığı'na (FDA) test amaçlı bağışlayacağını açıklamıştır. Bayer de benzer bir ilaç olan Resochin'den 3 milyon tablet bağışlamıştı. Bunlar, milyonlarca hasta üzerinde deney yapılmasını mümkün kılacak bağışlardır; ancak sonuçlar henüz ortada değildir.
Yani şu etapta ilaç denemesinin hangi hasta grupları üzerinde yapıldığı, bu hastaların geçmişi, o anki durumları, dozlama ve bu ilacın tüm hastalara genellenip genellenemeyeceği konusunda bir bilgi yoktur ya da kesin bir sonuca varamayacak kadar sınırlıdır.
Dolayısıyla COVID-19 için, tedavi edici özelliği kanıtlanmamış ve uluslararası otoritelerce tedavi amaçlı onay verilmemiş bir ilacı (olağanüstü koşullardaki klinik deney aşamasına verilen onay haricinde) sanki çözümmüş gibi sunmak yanlıştır! Bir hasta, klinik bir deneye dahil olabilir. Bu, kişinin tercihinde ve klinik çalışma yöneticilerinin inisiyatifindedir. Hasta riskleri göze alır ve denek olur. Bu herkesin hakkıdır; ancak bu aşamada kimseye ilaç tedavi olarak önerilemez.
Genel olarak bu "ilaç tavsiyesi" davranışından uzak durmamız gerekmektedir. Eğer herkes kafasına göre bir tedavi yorumu ve önerisi ile gelirse, bu işin içinden çıkmamız mümkün olmayacaktır. Eğer COVID-19 için kesin bir tedavi bulunursa da, kimse merak etmesin, Türkiye'de bu kullanılacaktır. Aksi zaten düşünülemez.
Klorokin Nedir?
Chloroquine, zaten başka kombinasyonlarla beraber kullanılan bir ilaçtır. Ancak bu ilaçta doz dengesi çok önemlidir ve ilacın yan etkileri çok fazladır. Kalıcı retina hasarı ve bazı durumlarda ölüme yol açtığına dair raporlar mevcuttur.
Birçok ilaçla beraber kullanımı önerilmemektedir. İlacın, bağışıklık sistemini baskılayıcı bir rolü de bulunmaktadır ve bu nedenle rhomatitis arthritis (RA) ve lupus erythematosus (SLE) hastalıklarında kullanılmaktadır. Eğer COVID-19 tedavisi hakkında sahte umutlar halk arasına pazarlanırsa, bu ilaca talep yersiz yere aşırı artacağı için ve önlem olarak ilaç toplatılabileceği için bu hastalar, hayatlarının bağlı olduğu bu ilacı bulamayabilirler.
Sonuç
Tüm bunlar ortadayken ve bilimsel yöntem her deneysel ilaca şüpheyle yaklaşmayı önerirken, toplumun gözü önündeki kişilerin olmadık ilaç tavsiyelerinde bulunmaları kabul edilemezdir.
Sağlık sistemini ve onu yönetenleri eleştirme hakkı elbette herkes için geçerlidir. Hatta tanı, tedavi, ele alış ve kriz yönetimini de eleştirebilirsiniz; ancak bir ilacı öneremezsiniz! Lütfen tıpta yetkin kişilerin ve bilim insanlarının zamanlarını, bu yanlış söylem ve eylemleri düzeltmeye çalışmakla harcamayın.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 23
- 5
- 4
- 2
- 1
- 1
- 1
- 1
- 1
- 0
- 0
- 0
- K. M. Folkers, et al. False Hope About Coronavirus Treatments. (20 Mart 2020). Alındığı Tarih: 21 Mart 2020. Alındığı Yer: Scientific American | Arşiv Bağlantısı
- FDA. Glossary Of Terms On Clinical Trials For Patient Engagement Advisory Committee Meeting. (21 Mart 2020). Alındığı Tarih: 21 Mart 2020. Alındığı Yer: FDA | Arşiv Bağlantısı
- WebMD. Chloroquine Phosphate. (21 Mart 2020). Alındığı Tarih: 21 Mart 2020. Alındığı Yer: WebMD | Arşiv Bağlantısı
- J. Miller. Novartis To Donate Malaria Drug In Fight Against Coronavirus. (20 Mart 2020). Alındığı Tarih: 21 Mart 2020. Alındığı Yer: Reuters | Arşiv Bağlantısı
- T. Haelle. Hydroxychloroquine Use For Covid-19 Coronavirus Shows No Benefit In First Small—But Limited—Controlled Trial. (25 Mart 2020). Alındığı Tarih: 26 Mart 2020. Alındığı Yer: Forbes | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 10/10/2024 13:42:44 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8366
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.