John Hunter Kimdir? Cerrahiyi Modernleştirme Çabaları, Tıp Bilimini Nasıl Değiştirdi?

Tıp alanında kat edilen yolda, günümüzde sahip olduğumuz teknolojilere erişebilmemiz için çok sayıda bilim insanı parasını, zamanını ve hatta canını feda etmiştir. Tıp alanında, özellikle modern cerrahide çoğu yeniliğin öncüsü olan John Hunter da bu zorluklardan nasibini almıştır.

Hunter, Long Calderwood’da, nispeten hâli vakti yerinde bir ailenin en son çocuğu olarak dünyaya geldi. Küçüklüğünden beri doğaya karşı derin bir ilgiyle büyüdü. Ailesinden hayatına en çok etkisi olan kişi, abisi ve aynı zamanda obstetrisyen, anatomist ve kendine ait bir anatomi okulunun kurucusu olan William Hunter'dı. İleriki dönemde atılacağı meslek hayatı için burada birikim topladı ve öğrenciliğinin en can alıcı dönemleri de abisiyle geçti.

20 yaşında abisinin yanına, Londra’ya gelerek, dönemin en iyi cerrahları ile tanışma fırsatını buldu. William’ın yanında aldığı anatomi eğitimi, onu derinden etkiledi - ki bir süre sonra anatomi dersleri vermeye başladı. Abisinin onun yeterince ilerlediğini düşünmesi üzerine, Chelsea Hastanesi'nde dönemin en iyi cerrahı olan Dr. William Cheselden’nın öğrencisi oldu.

Abisinin yanında çalıştığı esnada, Londra’da hamile kadınlarda ölüm oranının artması üzerine gözler abisine, o dönemki hocası William Smelli’ye ve doğal olarak kendisine çevrildi. Ne var ki, Georgian Dönemi İngilteresi'ndeki yaşam koşulları ve bunun gebe kadınlara olan etkisi sebebiyle, ölüm oranlarının asıl artış sebebinin obstetrik bir hastalık olan preeklampsi olduğunu bugün biliyoruz. Bu hastalık, hipertansiyon ve idrarda protein fazlalığı ile anlaşılır ve ikinci trimesterde ortaya çıkar. İlerleyen bir hastalıktır ve hem anne hem de bebek için kötü sonuçlar doğurabilir.

Hunter, Dr. William Cheselden’e ek olarak, St. Bartholomew’s Hastanesi'nde Dr. Pervical Pott’un yanında çalışmıştır. En ilginci; anatomist, tıbbi illüstratör ve balmumu model sanatçısı olan Marie Marguerite Bihéron'un yanında çalışması olmuştur. Orduya katılmadan önce anatomiden başka yaptığı araştırmalardan biri de hastadan kan almanın iyileşmeye olan etkilerini ölçmesidir. Buradan elde ettiği sonuç, bağışıklık sisteminin önemli bir parçası olan enflamasyonun bir patoloji değil, vücudun bir reaksiyonu olduğudur.

Modern cerrahi eğitiminin gelişmesine kadar olan dönemde orduya katılmak, başarılı olmak isteyen cerrahların yaşaması gereken bir tecrübeydi. Cerrahi gelişmelerin büyük bir kısmı, savaş alanlarında yaşanmıştı. John Hunter da çok sayıda savaşta cerrah olarak görev aldı ve bu sırada yeni teknikler geliştirip, araştırmalar yapma fırsatı buldu. 7 Yıl Savaşları boyunca ordu ile Portekiz ve Fransa bulundu, silah yaraları ve halsizlik üzerine çalışmalar yaptı. Sanılanın aksine, silah yaralarında yarayı genişletmenin her ne kadar yabancı maddeyi çıkarmada kolaylık sağlarsa da enfeksiyon riskini arttırdığından ötürü kaçınılması gereken bir metot olduğunu öne sürdü ve böylece yerleşik görüşe karşı çıkarak modern tıbbiyede büyük bir atılım yaptı.

Ordudan 1763’te ayrıldıktan sonra, gelecek 5 senesini ortak çalıştığı James Spence’in yanında geçirdi. Burada diş transplantasyonu üzerinde çalışmalar yürüttü. Diş araştırmalarından sonra, Portekiz ve Fransa yolculuklarında topladığı canlı türlerini sergileyeceği ve anatomik araştırmaları yapacağı bir evi, Londra'da satın aldı. Ardından 1767’de Kraliyet Cemiyeti'ne üye olarak seçildi. Aynı sene, bel soğukluğu ve sifilisin aynı patojenden kaynaklandığını öne sürdü. Hatta bunu kanıtlamak için kendi bedenini kullandığı da söylenir; ancak büyük olasılıkla bu iddia doğru değildir ve gerçekte bir denek kullanmıştır.

1768 senesi, Hunter için kritik bir sene oldu. Mesleğinin son yıllarına yaklaştığı ve kariyerinde en iyi noktalara ulaştığı senelerin başlangıcı, bu yıl oldu: St. George hastanesine baş cerrah olarak atandı ve daha sonra Cerrahlar Birliği'ne üye oldu. Bunun ardından, 1776’da, tam da Amerika Birleşik Devletleri'nin İngiltere Krallığı'na karşı bağımsızlığını ilan ettiği sene, Kral III. George’un cerrahı oldu. Aynı sene, dünya tarihindeki ilk suni döllenmeyi başarıyla gerçekleştirdi.

1783’te, Leicester Meydanı'nda daha geniş bir eve taşındı ve bütün canlı koleksiyonunu burada topladı. Bu koleksiyona, rüşvet ile aldığı ve 2.31 metre boyundaki Charles Byrne’nın bedenini de ekledi. Böylece artık kendi anatomi okulunu açmaya hazırdı. Sonradan, buradaki koleksiyonların birçoğu, daha sonra Britanya Hükümeti tarafından Kraliyet Cerrahi Akademisi'ne bağlanacak olan Hunter Müzesi'ne götürüldü.

Leicester'daki okulunda nice öğrenciler yetiştirdi. Bunlar arasında, çiçek hastalığı aşısını bularak tıp tarihini değiştirecek olan Edward Jenner da dahildir. Ayrıca bu dönemde Hunter, müzesindeki koleksiyonlar sayesinde evrim ile ilgili de araştırmalar yaptı. Evinde ve müzesinde gerçekleştirdiği çalışmalardan 3 sene sonra, 1786’da, prestijli "baş cerrah" unvanı ile orduya geri döndü. Ordudaki süre zarfında ordu cerrahlarının eğitimi hakkında katkılar yaptı.

Derin anatomi bilgisi sayesinde silah yaralarından, zührevi hastalıklara, cenin gelişiminden, diş tabipliğine ve evrim teorisine kadar birçok alanda katkısı bulunmaktadır. Evrim teorisine olan katkısı, karşılaştırmalı anatomi çalışmalarından gelmektedir. Bu çalışmaları ve özellikle Hunter Müzesindeki canlı anatomi koleksiyonları ile evrim ile ilgili çalışmalar yaptığı söylenebilmektedir. Koleksiyonu için topladığı örneklerden kanserli bulgular da mevcuttur. Örneklerden meme kanseri, rektum kanseri ve karsinoma mevcuttur. Bundan ötürü onkolojiye de katkıları olduğunu rahatça söyleyebilmekteyiz. Bunların içinde en önemlisi, cerrahiyi bilimsel bir bakış açısı ile ele almış olmasıdır.

Cerrahide denemenin en önemli olduğunu öne süren Hunter, 1793’te hastanede yaşadığı bir tartışma sonucu gerçekleşen göğüs ağrısı ve akabinde yaşanan kalp krizi sonucu dünyaya veda etmiştir. Sonraki günün sabahı, öğrencileri anatomi tiyatrosunda ders için toplanmışlardır, ne var ki bu sefer hocaları ders anlatmak için değil, kadavra olarak orada bulunmaktadır.