Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Hücre Zarı Nedir? Akışkan Mozaik Zar Modeli Ne Demektir?

4 dakika
14,164
Hücre Zarı Nedir? Akışkan Mozaik Zar Modeli Ne Demektir? Phys.org
Evrim Ağacı Akademi: Hücre Yapısı ve Fonksiyonu Yazı Dizisi

Bu yazı, Hücre Yapısı ve Fonksiyonu yazı dizisinin 6 . yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan " Hücre Teorisi: Hücre Nedir? Canlılığın En Küçük Yapı Taşları Nasıl Keşfedildi?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

Hücre zarı, bir hücrenin sınırlarını ve çevresiyle temasının nasıl olacağını belirleyen hücre yapısıdır. Hücreler belirli miktarlarda maddeyi içine alır veya dışarı atarlar. Hücre zarı hücrenin sınırlarını belirlese de durgun bir kılıftan çok, akışkan ve dinamik bir yapıdadır. Hücre zarı, alyuvarlar ve akyuvarlar gibi belirli hücrelerin dar geçitlerden geçerken şekil değiştirebilmesini sağlamak için esnek bir yapıda olmalıdır. Hücre zarının daha farklı görevleri de vardır. Dahası, hücre zarının yüzeyindeki bazı yapılar hücrelerin birbirini tanımasını sağlar. Bu durum da insan gelişiminin erken dönemlerindeki doku ve organ oluşumunda ve de bağışıklık sisteminin "vücuda ait" ve "vücuda ait olmayan" ayrımını yapmasında oldukça önemli bir rol oynar.

Hücre zarı aynı zamanda hücreyle etkileşime giren belirli maddelerin hücreye bağlanma alanları olan reseptörleri de taşır. Her reseptör sadece belirli bir maddeye bağlanır. Hücrenin yüzey reseptörleri, örneğin hücre içindeki enzimlerin izlediği metabolik süreçlerde değişiklikler yaparak hücre içinde değişimlere sebep olurlar. Bu metabolik süreçler hücreye gereken enerjinin sağlanması, hücreye gereken belirli maddelerin sentezlenmesi veya hücresel atıklar ya da toksinlerin parçalanması için gerekli süreçler olabilir.

Hücre zarının dış yüzeyindeki reseptörler, hormonlarla veya nörotransmiterlerle etkileşerek bunlardan gelen mesajların hücreye iletilmesini sağlar. Gerekli maddelerin hücre zarına bağlandığı bazı alanlar, virüsler tarafından da hücreye tutunmak için kullanılabilir. Bu alanlar, gerekli maddeyi tanımakta oldukça iyi olsa da virüsler gibi patojenler; reseptörün bağlanması beklenen maddeyi taklit edecek şekilde evrimleşerek söz konusu reseptöre bağlanmayı başarabilir. Bu durum, HIV veya hepatit türü virüsler gibi bazı virüslerin neden sadece bazı hücreleri etkilediğini açıklamaktadır.

Tüm Reklamları Kapat

Akışkan Mozaik Zar Modeli

1972'de S. J. Singer ve Garth L. Nicolson hücre zarı için yeni bir model geliştirmiştir. Akışkan mozaik model adı verilen bu model, hücre zarının işlevlerini ve mikroskobik görüntüsünü eski teorilere göre daha iyi açıklamıştır. Model zaman içinde gelişip değişse de hücre zarının işlev ve yapısını bugünkü bilgilerimize göre en iyi şekilde açıklayan model olmayı sürdürmüştür.

Akışkan mozaik modeli; hücre zarını fosfolipitler, kolesterol, proteinler ve karbonhidratlar gibi bileşenlerden oluşan bir mozaik olarak açıklar. Bu bileşenler, hücre zarının bütünlüğünü korurken aynı zamanda yer değiştirebilirler. Ayrıca hem fosfolipitler hem de zara gömülü proteinler zarın enine kesitinde hızla hareket edebilirler. Hücre zarının bu akışkanlığı, belirli enzimler ve zarın içindeki taşıma molekülleri için bir gerekliliktir.

Akışkan Mozaik Zar modeli.
Akışkan Mozaik Zar modeli.
Canlı Bilimi - Biyoloji

Hücre zarının kalınlığı 5 ila 10 nanometre arasında değişebilir. Işık mikroskobuyla görülebilen insan alyuvarları yaklaşık 8 mikrometre kalınlığında olup ortalama bir hücre zarının yaklaşık 1000 katı kalınlığındadır.

Hücre zarı temel olarak çift katlı fosfolipitlerden ve gömülü proteinler, karbonhidratlar, glikolipitler, glikoproteinler ve hayvan hücrelerinde kolesterolden oluşur. Hayvan hücrelerinin zarındaki kolesterol miktarı, zarın akışkanlık seviyesini belirler ve hücrenin bulunduğu çevrenin sıcaklığına göre değişir. Yani soğuk iklimlerde yaşayan hayvanların hücre zarlarında bolca bulunan kolesteroller zar için antifiriz görevi görür.

Tüm Reklamları Kapat

Hücre zarı temelde çift katlı fosfolipit tabakasından oluşur. Bu tabakadaki fosfolipitlerin baş kısımları hücrenin iç ve dışındaki sıvılarla temas halindedir. Fosfolipitlerin baş kısımları fosfat yapılı olduğundan hücre zarının iç ve dış yüzleri hidrofiliktir. Buna rağmen zarın iç kısmı, fosfolipitlerin yağ asidinden oluşan kuyrukları nedeniyle hidrofobiktir. Bu bölge hem suyu hem de başka polar molekülleri itecektir.

Hücre zarının en önemli ikinci bileşeni proteinlerdir. Hücre zarına gömülü integral (tamamlayıcı) proteinler zarın sadece bir bölümünü veya tamamını kaplayabilir. Bu proteinler hücrenin içinden veya dışından hücre geçişi saplayan kanal veya pompalar olarak görev yapabilirler. Periferal (çevresel) proteinler ise zarın iç ve dış yüzeylerinde tamamlayıcı proteinlere veya fosfolipitlere bağlı şekilde bulunurlar. Bu iki farklı protein türü de enzim veya hücre iskeletinde bağlayıcı görevi görebilir, zarın madde tanıma bölgelerinin bir parçası olabilir.

Hücre zarının en önemli üçüncü bileşeni de karbonhidratlardır. Her zaman hücrenin dış yüzeyinde bulunurlar ve glikoproteinlerin proteinlerine ya da glikolipitlerin lipitlerine bağlıdırlar. Bu karbonhidrat zincirleri 2 ila 60 monosakkaritten oluşabilir, zincir veya dallı yapıda olabilirler. Çevresel proteinlerle birlikte hücre zarında diğer hücrelerin tanınmasını sağlayan özelleşmiş bölgeler oluştururlar.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Hücre Yapısı ve Fonksiyonu Yazı Dizisi

Bu yazı, Hücre Yapısı ve Fonksiyonu yazı dizisinin 6 . yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan " Hücre Teorisi: Hücre Nedir? Canlılığın En Küçük Yapı Taşları Nasıl Keşfedildi?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
44
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 14
  • Bilim Budur! 6
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 4
  • Güldürdü 2
  • Merak Uyandırıcı! 2
  • Umut Verici! 1
  • Üzücü! 1
  • Grrr... *@$# 1
  • Korkutucu! 1
  • Muhteşem! 0
  • İnanılmaz 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 03/12/2024 01:42:23 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/13763

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Balık
Biyokimya
Uterus
Wuhan Koronavirüsü
Kanser
Darwin
İngiltere
Organ
Cinsiyet
Elektrik
Cansız
Kemik
Travma Sonrası Stres Bozukluğu
Bağışıklık
Yaşanabilir Gezegen
Yılan
Mers
Toplumsal Cinsiyet
Sars-Cov-2 (Covid19 Koronavirüs Salgını)
Diş Gelişimi
Taklit
Entomoloji
Türkiye
Biyolojik Antropoloji
Hematoloji
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
L. Texts, et al. Hücre Zarı Nedir? Akışkan Mozaik Zar Modeli Ne Demektir?. (25 Ocak 2023). Alındığı Tarih: 3 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/13763
Texts, L., Alparslan, E. (2023, January 25). Hücre Zarı Nedir? Akışkan Mozaik Zar Modeli Ne Demektir?. Evrim Ağacı. Retrieved December 03, 2024. from https://evrimagaci.org/s/13763
L. Texts, et al. “Hücre Zarı Nedir? Akışkan Mozaik Zar Modeli Ne Demektir?.” Edited by Eda Alparslan. Evrim Ağacı, 25 Jan. 2023, https://evrimagaci.org/s/13763.
Texts, Libre. Alparslan, Eda. “Hücre Zarı Nedir? Akışkan Mozaik Zar Modeli Ne Demektir?.” Edited by Eda Alparslan. Evrim Ağacı, January 25, 2023. https://evrimagaci.org/s/13763.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close