Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Hücre Zarı Nedir? Akışkan Mozaik Zar Modeli Ne Demektir?

Hücre Zarı Nedir? Akışkan Mozaik Zar Modeli Ne Demektir? Phys.org
4 dakika
7,460
Evrim Ağacı Akademi: Hücre Yapısı ve Fonksiyonu Yazı Dizisi

Bu yazı, Hücre Yapısı ve Fonksiyonu yazı dizisinin 6. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Hücre Teorisi: Hücre Nedir? Canlılığın En Küçük Yapı Taşları Nasıl Keşfedildi?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
Tüm Reklamları Kapat

Hücre zarı, bir hücrenin sınırlarını ve çevresiyle temasının nasıl olacağını belirleyen hücre yapısıdır. Hücreler belirli miktarlarda maddeyi içine alır veya dışarı atarlar. Hücre zarı hücrenin sınırlarını belirlese de durgun bir kılıftan çok, akışkan ve dinamik bir yapıdadır. Hücre zarı, alyuvarlar ve akyuvarlar gibi belirli hücrelerin dar geçitlerden geçerken şekil değiştirebilmesini sağlamak için esnek bir yapıda olmalıdır. Hücre zarının daha farklı görevleri de vardır. Dahası, hücre zarının yüzeyindeki bazı yapılar hücrelerin birbirini tanımasını sağlar. Bu durum da insan gelişiminin erken dönemlerindeki doku ve organ oluşumunda ve de bağışıklık sisteminin "vücuda ait" ve "vücuda ait olmayan" ayrımını yapmasında oldukça önemli bir rol oynar.

Hücre zarı aynı zamanda hücreyle etkileşime giren belirli maddelerin hücreye bağlanma alanları olan reseptörleri de taşır. Her reseptör sadece belirli bir maddeye bağlanır. Hücrenin yüzey reseptörleri, örneğin hücre içindeki enzimlerin izlediği metabolik süreçlerde değişiklikler yaparak hücre içinde değişimlere sebep olurlar. Bu metabolik süreçler hücreye gereken enerjinin sağlanması, hücreye gereken belirli maddelerin sentezlenmesi veya hücresel atıklar ya da toksinlerin parçalanması için gerekli süreçler olabilir.

Tüm Reklamları Kapat

Hücre zarının dış yüzeyindeki reseptörler, hormonlarla veya nörotransmiterlerle etkileşerek bunlardan gelen mesajların hücreye iletilmesini sağlar. Gerekli maddelerin hücre zarına bağlandığı bazı alanlar, virüsler tarafından da hücreye tutunmak için kullanılabilir. Bu alanlar, gerekli maddeyi tanımakta oldukça iyi olsa da virüsler gibi patojenler; reseptörün bağlanması beklenen maddeyi taklit edecek şekilde evrimleşerek söz konusu reseptöre bağlanmayı başarabilir. Bu durum, HIV veya hepatit türü virüsler gibi bazı virüslerin neden sadece bazı hücreleri etkilediğini açıklamaktadır.

Akışkan Mozaik Zar Modeli

1972'de S. J. Singer ve Garth L. Nicolson hücre zarı için yeni bir model geliştirmiştir. Akışkan mozaik model adı verilen bu model, hücre zarının işlevlerini ve mikroskobik görüntüsünü eski teorilere göre daha iyi açıklamıştır. Model zaman içinde gelişip değişse de hücre zarının işlev ve yapısını bugünkü bilgilerimize göre en iyi şekilde açıklayan model olmayı sürdürmüştür.

Tüm Reklamları Kapat

Akışkan mozaik modeli; hücre zarını fosfolipitler, kolesterol, proteinler ve karbonhidratlar gibi bileşenlerden oluşan bir mozaik olarak açıklar. Bu bileşenler, hücre zarının bütünlüğünü korurken aynı zamanda yer değiştirebilirler. Ayrıca hem fosfolipitler hem de zara gömülü proteinler zarın enine kesitinde hızla hareket edebilirler. Hücre zarının bu akışkanlığı, belirli enzimler ve zarın içindeki taşıma molekülleri için bir gerekliliktir.

Akışkan Mozaik Zar modeli.
Akışkan Mozaik Zar modeli.
Canlı Bilimi - Biyoloji

Hücre zarının kalınlığı 5 ila 10 nanometre arasında değişebilir. Işık mikroskobuyla görülebilen insan alyuvarları yaklaşık 8 mikrometre kalınlığında olup ortalama bir hücre zarının yaklaşık 1000 katı kalınlığındadır.

Hücre zarı temel olarak çift katlı fosfolipitlerden ve gömülü proteinler, karbonhidratlar, glikolipitler, glikoproteinler ve hayvan hücrelerinde kolesterolden oluşur. Hayvan hücrelerinin zarındaki kolesterol miktarı, zarın akışkanlık seviyesini belirler ve hücrenin bulunduğu çevrenin sıcaklığına göre değişir. Yani soğuk iklimlerde yaşayan hayvanların hücre zarlarında bolca bulunan kolesteroller zar için antifiriz görevi görür.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Hücre zarı temelde çift katlı fosfolipit tabakasından oluşur. Bu tabakadaki fosfolipitlerin baş kısımları hücrenin iç ve dışındaki sıvılarla temas halindedir. Fosfolipitlerin baş kısımları fosfat yapılı olduğundan hücre zarının iç ve dış yüzleri hidrofiliktir. Buna rağmen zarın iç kısmı, fosfolipitlerin yağ asidinden oluşan kuyrukları nedeniyle hidrofobiktir. Bu bölge hem suyu hem de başka polar molekülleri itecektir.

Hücre zarının en önemli ikinci bileşeni proteinlerdir. Hücre zarına gömülü integral (tamamlayıcı) proteinler zarın sadece bir bölümünü veya tamamını kaplayabilir. Bu proteinler hücrenin içinden veya dışından hücre geçişi saplayan kanal veya pompalar olarak görev yapabilirler. Periferal (çevresel) proteinler ise zarın iç ve dış yüzeylerinde tamamlayıcı proteinlere veya fosfolipitlere bağlı şekilde bulunurlar. Bu iki farklı protein türü de enzim veya hücre iskeletinde bağlayıcı görevi görebilir, zarın madde tanıma bölgelerinin bir parçası olabilir.

Hücre zarının en önemli üçüncü bileşeni de karbonhidratlardır. Her zaman hücrenin dış yüzeyinde bulunurlar ve glikoproteinlerin proteinlerine ya da glikolipitlerin lipitlerine bağlıdırlar. Bu karbonhidrat zincirleri 2 ila 60 monosakkaritten oluşabilir, zincir veya dallı yapıda olabilirler. Çevresel proteinlerle birlikte hücre zarında diğer hücrelerin tanınmasını sağlayan özelleşmiş bölgeler oluştururlar.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
Evrim Ağacı Akademi: Hücre Yapısı ve Fonksiyonu Yazı Dizisi

Bu yazı, Hücre Yapısı ve Fonksiyonu yazı dizisinin 6. yazısıdır. Bu yazı dizisini okumaya, serinin 1. yazısı olan "Hücre Teorisi: Hücre Nedir? Canlılığın En Küçük Yapı Taşları Nasıl Keşfedildi?" başlıklı makalemizden başlamanızı öneririz.

Yazı dizisi içindeki ilerleyişinizi kaydetmek için veya kayıt olun.

EA Akademi Hakkında Bilgi Al
41
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 12
  • Bilim Budur! 5
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 3
  • Güldürdü 2
  • Umut Verici! 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Üzücü! 1
  • Grrr... *@$# 1
  • Muhteşem! 0
  • İnanılmaz 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 03/12/2023 03:35:14 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/13763

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Molekül
Çeşitlilik
Hayatta Kalma
Pandemik
İhtiyoloji
Sürüngen
Evrim Kuramı
Mit
Einstein
Yaşamın Başlangıcı
Uluslararası Uzay İstasyonu
İklim
Hava
Hızlı
Yeşil
Elektrik
Yanlış
Şiddet
Homeostasis
Jeoloji
Orman
Matematik
Yeme
Viral
Beslenme Davranışı
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Kafana takılan neler var?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Filler Neden Farelerden Korkar?
Filler Neden Farelerden Korkar?
Ay Nasıl Oluştu?
Ay Nasıl Oluştu?
Balinalar Nefesini Nasıl 2 Saat Tutabiliyor?
Balinalar Nefesini Nasıl 2 Saat Tutabiliyor?
Işıldayan Bu Taş Radyoaktif mi? | Yooperlite Taşı
Işıldayan Bu Taş Radyoaktif mi? | Yooperlite Taşı
Büyük Deprem Nerede, Ne Zaman ve Ne Büyüklükte Olacak? | Deprem Tahmini!
Büyük Deprem Nerede, Ne Zaman ve Ne Büyüklükte Olacak? | Deprem Tahmini!
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
L. Texts, et al. Hücre Zarı Nedir? Akışkan Mozaik Zar Modeli Ne Demektir?. (25 Ocak 2023). Alındığı Tarih: 3 Aralık 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/13763
Texts, L., Alparslan, E. (2023, January 25). Hücre Zarı Nedir? Akışkan Mozaik Zar Modeli Ne Demektir?. Evrim Ağacı. Retrieved December 03, 2023. from https://evrimagaci.org/s/13763
L. Texts, et al. “Hücre Zarı Nedir? Akışkan Mozaik Zar Modeli Ne Demektir?.” Edited by Eda Alparslan. Evrim Ağacı, 25 Jan. 2023, https://evrimagaci.org/s/13763.
Texts, Libre. Alparslan, Eda. “Hücre Zarı Nedir? Akışkan Mozaik Zar Modeli Ne Demektir?.” Edited by Eda Alparslan. Evrim Ağacı, January 25, 2023. https://evrimagaci.org/s/13763.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close