Hayatta Kalanlar: Bir Doğal Felaket Sırasında Yaşanan Stres, Beyinde Ne Tür Değişimlere Yol Açıyor?
Herhangi bir doğal afet yaşamış insanların neredeyse hepsi hiç şüphesiz büyük bir travma yaşamışlardır. Büyük bir depremin hayatta kalanlar üzerindeki etkilerini inceleyen araştırmacılar bir kişinin travmadan iyileşme oranının kişinin özgüveniyle ilişkili olduğunu düşünüyorlar.
Araştırmacılar 2011 yılında meydana gelen büyük Doğu Japonya depremi öncesinde bazı üniversite öğrencilerinin beyin taramalarını yapmışlardı, depremden sonra da bu 37 kişi üzerinde tekrar bazı beyin taramaları yapıldı ve strese bağlı beyinde gerçekleşen değişiklikler aylarca incelendi.
Çalışmaya dâhil olmayıp dışarıdan yorumlayan biri olarak Yale Üniversitesi Tıp Fakültesi psikiyatri profesörü Rajita Sinha çalışmada elde edilen bu verilerin beynin dinamik yapısını ve çevremizdeki kişiliğimizi etkileyen olaylara beynimizin nasıl cevap verdiğini bulmak açısından önemli olduğunu belirtiyor.
Kazalardan hemen sonra alınan beyin taramalarında araştırmacılar hipokampüs ve orbitofrontal korteks olmak üzere iki beyin bölgesinin hacminde kazadan öncesine oranla önemli bir azalma buldular. Kazadan bir yıl sonra araştırmacılar taramaları tekrar yaptılar ve hipokampüsün hacminin hala azalmaya devam ettiğini ve insanlardaki endişe ve depresyon seviyelerinin artmadığını gördüler. Ancak orbitofrontal korteksin hacmi hipokampüsün aksine artış göstermişti. Dahası bu artış hayatta kalan kişilerdeki özgüven duygusuyla doğru orantılı bir şekilde artıyordu.
Elde edilen bulgular stresli bir olay sonrası beyinde gerçekleşen yapısal değişikliklerin durağan değil hayat boyunca faal olduğuna işaret ediyor. Araştırmacılar özgüveni yüksek kişilerin duygusal stresle mücadelede daha başarılı olduklarını ve bunun beyinde çeşitli bölgelerde gerçekleşen değişimler olarak yansıdığını söylüyorlar.
Bu araştırma doğal afetlerden kaynaklanan stresin beyinde sebep olduğu değişiklikleri göstermede bize yardımcı olsa da çalışma bir sebep sonuç ilişkisi olarak görülemez ve travmadan kurtulmamızı sağlayan duygunun gerçekten yüksek özgüvenden mi kaynaklandığını kesin olarak söyleyemeyiz.
Ayrıca strese bağlı beyin değişimlerinin gerçekten orbitofrontal kortekste olduğu gibi tersinir olduğunu bilmek için daha fazla araştırma yapılması gereklidir. Ancak fazla stresli olayların hipokampüs ve orbitofrontal kortekste yapısal değişikliklere yol açtığını gösteren başka araştırmalar da vardır.
Beyinde stresin etkilerini çalışan Prof. Sinha bu bölgelerin travmatik olaylarda zarar gören nöral ağın bir üyesi olduğunu ifade ediyor. Hipokampüs ve orbitofrontal korteksin strese karşı çok hassas olmasının altında yatan sebep tamamen evrimsel süreçten kaynaklanan beynin biyolojisinden ileri geliyor.
LiveScience’a verdiği röportajında Sinha bu bölgelerin stresle ilgili çeşitli nörokimyasalları bünyesinde barındırdığı için diğer bölgelere oranla stresten daha fazla etkilendiğini ve kortizol, nörepinefrin gibi hormonlara daha fazla cevap verdiğini söylüyor. Ayrıca üst düzey bir travma durumuyla karşı karşıya kaldığımızda bu hormonlar beynimizde sel gibi akıyor ve nöronlarımızda çeşitli davranışlara sebep oluyor.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 15
- 2
- 2
- 1
- 1
- 1
- 1
- 1
- 0
- 0
- 0
- 0
- Türev İçerik Kaynağı: Live Science | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 21/11/2024 15:03:52 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/3248
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.