Dinozorları yok etmiş olabilecek türden devasa volkanik patlamaların, Dünya'nın derinliklerinden yükselen sıcak kaya sütunları olan manto sütunları (mantle plume) tarafından oluşturulduğu uzun zamandır biliniyor. Ancak bu sütunların, Dünya'nın yaklaşık 2500 km altındaki dev yapılarla —BLOBS adı verilen iki büyük alt manto kütlesiyle— bağlantılı olarak hareket ettiği ortaya çıktı.
University of Wollongong (UOW) araştırmacılarının yürüttüğü bu yeni çalışma, Communications Earth and Environment dergisinde 10 Temmuz’da yayımlandı. Çalışma, hem Dünya'nın yüz milyonlarca yıllık jeolojik evrimini anlamaya katkı sağlıyor hem de düşük karbon ekonomisine geçişte kritik olan minerallerin nasıl ve nerede oluştuğuna dair ipuçları veriyor.
BLOBS nedir?
İki büyük manto yapısı: biri Afrika'nın, diğeri Pasifik Okyanusu’nun altında yer alıyor. Bilim insanları bu yapılar yıllarca sabit mi yoksa hareketli mi diye tartıştı.
Yeni keşif neyi gösterdi?
Bilgisayar modelleriyle yapılan jeolojik yeniden inşalarda, bu dev patlamaların genellikle BLOBS'ların hemen üzerinde ya da çok yakınında gerçekleştiği görüldü. Manto sütunları, yukarı doğru yükselirken hafif eğiliyor ve magma "otoyolu" işlevi görüyor. Hawaii gibi volkanik sıcak noktalar da bu BLOBS’ların zamanla hareket ettiği bölgelerde konumlanıyor.
Neden önemli?
Dinozorların yok oluşuna neden olan patlamalar gibi olayların mekanizmasını anlamamızı sağlıyor.
Kimberlit gibi patlamalarla yüzeye çıkan elmaslar dahil, değerli minerallerin kökenini açıklıyor.
Gelecekte nerelerde dev patlamaların olabileceğine dair tahminlerde bulunmamıza yardımcı oluyor.
Yeni minerallerin keşfi, düşük karbonlu enerji sistemleri için stratejik önem taşıyor.
Bir sonraki adım: Araştırma ekibi, BLOBS'ların kimyasal yapısını ve manto sütunlarıyla ilişkili yolları detaylı olarak incelemeyi hedefliyor.
‘Büyük volkanik patlamalar çoğunlukla hareketli bazal manto yapılarının üzerinde gerçekleşiyor’ başlıklı makale Communications Earth and Environment dergisinde yayımlandı
Evrim Ağacı
