Gezegensel Sağlık Diyeti: Dünya'yı Kurtarma Potansiyeli Olan, Herkese Uygun Bir Diyet Geliştirilebilir mi?
16 ülkeden 37 araştırmacının da dahil olduğu uluslararası bir komisyon tarafından, 2050 yılında 10 milyar olması beklenen dünya nüfusunu eşit bir şekilde beslemek ve aynı zamanda iklim değişikliklerini ve çevre tahribatını azaltarak dünyayı koruyacak bir diyet geliştirildi. Araştırmacılar, Gezegensel Sağlık Diyeti (Planetary Health Diet) adı verilen diyetin, beslenmeye bağlı sebeplerden hayatını kaybetme riski bulunan milyonlarca insanı kurtaracağını ve iklim değişikliklerinin önüne geçerek gezegeni de koruyacağını söyledi. The Lancet dergisinde yayımlanan araştırmayla ilgili olarak Harvard Üniversitesi T. H. Chan Halk Sağlığı Fakültesi'nden epidemiyoloji ve beslenme bilimi profesörü, makalenin başyazarı Dr. Walter Willett şöyle diyor:
Kontrollü beslenme araştırmalarını, rastgeleleştirilmiş deneyleri ve kapsamlı inceleme araştırmalarını gözden geçirerek, yani elimizdeki en iyi kanıtlara dayanarak bu diyeti geliştirdik.
Gezegeni 5 Adımda Kurtarmak
Bu çalışmaya göre, insanların gezegene zarar vermeksizin besin tüketmesi için şu 5 maddeye uyması gerekiyor:
- Tüm insanlar daha sağlıklı bir diyet için teşvik edilmeli,
- Küresel üretim daha çeşitli ekinlere yönelmeli,
- Tarımsal sürdürülebilirlik güçlendirilmeli,
- Okyanus ve karalardaki besin kaynaklarının tüketilmesiyle ilgili daha sert yasalar çıkarılmalı,
- Besin atıkları azaltılmalı.
Gezegensel Sağlık Diyetinde Neler Tüketebiliriz?
Gezegensel sağlık diyeti, kırmızı et başta olmak üzere hayvansal gıdaları ciddi bir biçimde kısıtlamaya gidilmesini öneren, bitkisel kaynaklı besinlere odaklanmış bir diyettir. Diyet günde ortalama 2500 kalori alımına izin veriyor ve hayvansal gıdalarda kısıtlamaya gidildiği için diyetinizin ana protein kaynakları bakliyatlar ve yağlı tohumlar olmalı. Diyette önerilen günlük besin alımları şu şekildedir;
- 232 gram tam tahıllı karbonhidrat (kahverengi pirinç, yulaf, tam tahıllı ekmek vb.),
- 50 gram nişastalı sebze (patates, tatlı patates, bezelye, mısır, bal kabağı vb.),
- 300 gram sebze (bütün sebzeler),
- 200 gram meyve (bütün meyveler),
- 250 gram inek sütü veya eşdeğeri (bitkisel sütler, süt ürünleri),
- 14 gram kırmızı et (dana, koyun, kuzu, domuz eti),
- 29 gram kanatlı hayvan eti (tavuk, kaz, horoz vb.),
- 13 gram yumurta,
- 28 gram balık,
- 75 gram baklagil (fasulye, nohut, mercimek),
- 50 gram yağlı tohumlar (ceviz, fındık, fıstık vb.),
- 40 gram doymamış yağ (zeytinyağı, ayçiçeği yağı vb. bitkisel yağlar),
- 11.8 gram doymuş hayvansal yağlar (tereyağı, kuyruk yağı vb.),
- 31 gram ilave şeker.
Diyet için Stokholm Araştırma Merkezi başkanı Line Gordon şöyle diyor:
Sürdürülebilir gıda ürünleri, temiz enerji kullanarak fosil yakıtların kullanımını ve gezegenimizin çöplüğe dönüşme hızını azaltmaktadır. Bu ürünler aynı zamanda su kullanımını da olumlu yönde etkilemektedir.
Bilimsel Şüphecilik: Başarı Mümkün mü?
Ne var ki herkes bu diyetin işlevselliği konusunda hemfikir değil. Bazı bilim insanları, bütün gezegenin bu diyete geçmesinin ne kadar mümkün olduğu konusunda şüphelere sahip. Örneğin Londra Hijyen ve Tropikal Tıp Fakültesi'nden küresel sağlık için besin ve beslenme profesörü Alan Dangour şöyle diyor:
Bu tarz bir diyet önermek oldukça şaşırtıcı; hele ki bunun ne kadar uygulanabilir olduğu veya insanları bu diyete nasıl yönlendireceğimiz belirtilmemişken. Asıl problem, çok sayıda devletin bu konuda ortaklaşa bir şekilde çalışmasını sağlamakta... Bu nedenle bu tarz diyetlerin etkili bir şekilde topluma yayılması mümkün olmuyor.
Wellcome Vakfı'nın baş beslenme bilimcisi Modi Mwatsama da şüpheliler arasında:
Şu anki besin üretimimiz düşünülecek olursa, bu tarz bir referans diyetinin uygulanması mümkün değil. Birçok ülke yeterli miktarda besin üretemiyor, çünkü mesela yeterince dirençli tahılları yok. Bazı diğer ülkelerde ise sağlıksız beslenme stilleri ağır bir şekilde tüketim kültürünün parçası haline getiriliyor. Dolayısıyla, et üretiminden uzaklaşmak gibi bazı yapısal değişimler ve ne miktarda gübre kullanılabileceğine yönelik daha sıkı çevresel yaptırımlar olmaksızın insanlığın bu hedefe ulaşması mümkün değil.
5 Adımda Diyet Değişimi
Araştırmacılar bu diyetin nasıl yaygınlaştırılabileceğiyle ilgili olarak beş basamaklı bir öneri sunuyorlar:
- Devlet Desteği: Yukarıda sözünü ettiğimiz okyanus ve karalardaki besin kaynaklarının daha iyi yönetilmesiyle ilgili öneriyle uyumlu olan bu basamak, karaları yok etmenin önüne geçme ve küresel balıkçılık sistemlerinin desteklerini azaltma gibi yaklaşımlarla devletlerin besin kaynaklarını koruma altına almasını hedefliyor.
- Çiftçilere Destek: Tarım alanlarını işleten çiftçilerin az miktarda tahıldan çok miktarda üretme stratejisinden uzaklaşmasını sağlayacak maddi desteklerin verilmesi gerekiyor. Böylece besin kaynaklarının çeşitliliği arttırılmalıdır.
- Besine Erişebilme: Besin erişilebilirliği, beslenme biliminin en önemli araştırma sahalarından birisidir. Düşük gelirli grupların beslenme stillerini geliştirebilmeleri için maddi destekler sağlanmalı ve sadece bu sosyoekonomik grupları hedefleyen programlar geliştirilmelidir. Bilinçlendirme kampanyaları ile bireylerin beslenme stillerini değiştirmesi teşvik edilmelidir.
- Bilinçli Tarımcılık: Tarım alanları genişletilirken, yerel koşullar göz önüne alınmalıdır. Küresel ölçekte doğru kabul edilen her uygulama, yerelde işlevsel olmayabilir; bu gerçek gözetilmelidir. Bulunulan bölgedeki toprakların ihtiyacı analiz edilmelidir.
- Besin Atığı: Özellikle düşük ve orta gelirli ülkelerde hasat planlaması ve pazar erişilebilirliği açısından geliştirmeler yapılarak tüketicilerin besin atıklarını azaltmak hedeflenmelidir.
Kraliyet Tarım Üniversitesi Tarımsal Beslenme ve Tedarik Zinciri Dirençliliği profesörü Louise Manning şöyle diyor:
Ne yazık ki besin atıklarını azaltma hedefi gerçekten çok zor bir hedef. Çünkü devlet müdahalesini, komünitelerin ortaklaşa çalışmasını ve hane halkının bireysel mücadelesini gerektiriyor. Ancak yapılamaz diye bir şey yok; yapılabilir. Özellikle de plastik kullanımının azaltılmasına yönelik projelerin başarıları unutulmamalıdır.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
İçerikle İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git- 33
- 19
- 4
- 4
- 2
- 1
- 1
- 1
- 1
- 1
- 0
- 0
- Stockholm Resilience Centre. The Planetary Health Diet. (8 Mayıs 2019). Alındığı Tarih: 8 Mayıs 2019. Alındığı Yer: Stockholm Resilience Centre | Arşiv Bağlantısı
- D. Carrington. New Plant-Focused Diet Would ‘Transform’ Planet’s Future, Say Scientists. (16 Ocak 2019). Alındığı Tarih: 8 Mayıs 2019. Alındığı Yer: The Guardian | Arşiv Bağlantısı
- N. Avramova. New 'Planetary Health Diet' Can Save Lives And The Planet, Major Review Suggests. (21 Ocak 2019). Alındığı Tarih: 8 Mayıs 2019. Alındığı Yer: CNN | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 10/10/2024 00:52:18 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7787
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.