Eski Dünya Maymunları (Cercopithecidae)
Süha Derbent
- Taksonomi
- Taksonomi
- Bilimsel Adı Cercopithecidae
- Halk Arasındaki Türkçe Adı Eski Dünya Maymunları
- Halk Arasındaki İngilizce Adı Old World monkeys
- Klad Olfactores (Olfactores)
- Alt Şube (Subphylum) Omurgalılar (Vertebrata)
- Aşağı Şube (Infraphylum) Gerçekçeneliler (Gnathostomata)
- Klad Teleostomi
- Klad Euteleostomi
- Klad Sarcopterygii
- Klad Dipnotetrapodomorpha
- Klad Tetrapodomorpha
- Klad Eotetrapodiformes
- Klad Elpistostegalia
- Klad Stegocephali
- Üst Sınıf (Superclass) Dört Bacaklılar (Tetrapoda)
- Klad Reptiliomorpha
- Klad Amniyot (Amniota)
- Klad Sinapsitler (Synapsida)
- Klad Eupelycosauria (Eupelycosauria)
- Klad Sphenacodontia (Sphenacodontia)
- Klad Sphenacodontoidea (Sphenacodontoidea)
- Klad Terapsitler (Therapsida)
- Klad Teriyodontlar (Theriodontia)
- Klad Eutheriodontia (Eutheriodontia)
- Klad Sinodontlar (Cynodontia)
- Klad Epicynodontia (Epicynodontia)
- Klad Eucynodontia (Eucynodontia)
- Klad Probainognatiyenler (Probainognathia)
- Klad Prozostrodontia (Prozostrodontia)
- Klad Mammaliamorpha (Mammaliamorpha)
- Klad Mammaliaformes (Mammaliaformes)
- Sınıf (Class) Memeliler (Mammalia)
- Üst Bölük (Superdivision) Theriimorpha (Theriimorpha)
- Alt Sınıf (Subclass) Theriiformes (Theriiformes)
- Üst Birlik (Superlegion) Trechnotheria (Trechnotheria)
- Birlik (Legion) Cladotheria (Cladotheria)
- Klad Tribosphenida (Tribosphenida)
- Alt Sınıf (Subclass) Doğuran Memeliler (Theria)
- Aşağı Sınıf (Infraclass) Eteneliler (Eutheria)
- Takım (Order) Primatlar (Primates)
- Alt Takım (Suborder) Kuru Burunlu Primatlar (Haplorhini)
- Aşağı Takım (Infraorder) Simiyenler (Simiiformes)
- Küçük Takım (Parvorder) Aşağı Burunlu Maymunlar (Catarrhini)
- Aile (Family) Eski Dünya Maymunları (Cercopithecidae)
- Bu içerik, Evrim Ağacı'nın tür gözlemleri ve türlere dair bilgileri barındıran Yaşam Ağacı projesinin bir parçası olarak hazırlanmıştır.
- Gözlem Ekle
Tanım ve Genel Bilgiler
Orta ve büyük boyutlu maymunlardır. Çoğunun kuyruğu vardır; ancak uzuv özelliği yoktur, yani prehensil değildir. Bazı Eski Dünya maymununun köpekler gibi İngilizce snout adı verilen burunları vardır. Bazıları düz burunlu, çoğu ise renkli postludur. Gebelik süreleri 5 ila 7 ay sürer. Bilinen en küçük Eski Dünya maymunu Orta Afrika'da yaşayan talapoin adı verilen Miopithecus cinsi maymunlardır. Boyutları 34-37 cm civarındadır. Ağırlıkları ise 1 kg civarındadır. Bilinen en büyük Eski Dünya maymunu ise 70 cm boyunda, 50 kg ağırlığında mandril isimli Mandrillus cinsi maymunlardır. Örneğin Lion King filmindeki Rafiki bir mandril türüdür.
Evrimsel Tarih ve Taksonomi
Tam olarak 24 cins ve 138 tür ile bilinen en büyük primat ailesidir. Bu ailenin bir üst taksonu Cercopithecoidea üst ailesinde (superfamily) Alophe metios isimli 22 milyon yıl önceye ait Kenya'da bulunan bir başka tür de dahil olur. Bu türün çene ve diş morfolojisindeki bazı farklar nedeniyle taksonomik olarak Eski Dünya maymunlarından biraz uzaklaşıp, insansılar veya insaymunlar diye bilinen Hominoidea üst ailesine yakınlaşır. Bu da Cercopithecidae ailesinin üstüne Cercopithecoidea üst ailesinin açılmasına neden olur.
Eski Dünya Maymunları arasında babunlar (Papio spp.), makaklar, mandriller, vervetler, kolobus maymunları, lutunglar, surililer, langurlar, doklar, proboskisler, domuz-kuyruklu maymunlar bulunur. Filogenetik olarak insan türüne, Yeni Dünya maymunlarından daha yakındırlar. Yeni Dünya maymunlarından yaklaşık olarak 55 milyon yıl önce ayrıldıkları hesaplanmıştır.
Ekolojik Dağılım ve Habitat
Adlarından da anlaşılacağı gibi sadece Afrika ve Asya'ya yaşarlar. Savan iklimlerde, tropikal ormanlarda, dağlık alanlarda ve çalılarda yaşayabilen türleri vardır. Eskiden Avrupa'da dağılım gösterdikleri bilinse de günümüzde yayılımları yoktur. Sadece Cebelitarık'ta dağılım kaydı olan barbar makakları (Macaca sylvanus) vardır. Ancak o bölgeye insanlar tarafından getirilip, getirilmedikleri bilinmiyor.
Davranış ve Etoloji
Kolobus maymunları gibi bazıları ağaçsıl (arboreal), babunlar gibi diğerleri karasaldır. Oldukça kompleks sosyal ilişkileri bulunur. Matrilineal grup tipi görülür. Yani dişiler doğduktan sonra hayat boyu anneleri ile yaşarken, erkekler erişkinliğe ulaşınca yeni gruplar aramak için gruptan ayrılır.
Diyet ve Metabolizma
Ağırlıklı olarak otçul beslenseler de neredeyse hepsi hepçildir. Başlıca besin kaynakları meyve ve diğer bitkiler olsa da, açlık durumunda çiçekler, yapraklar, böcekler, omurgasızlar ve küçük memelileri yiyebilirler. Hatta insan çöpleri ile de beslenirler.
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz gibi Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
5
-
3
-
2
-
1
-
1
-
1
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
- Wilson & Reeder. Mammal Species Of The World. (7 Ocak 2020). Alındığı Tarih: 7 Ocak 2020. Alındığı Yer: Bucknell Department | Arşiv Bağlantısı
- Macdonald, David W. (David Whyte). (2020). Macaques And Baboons. Encyclopedia of Mammals, sf: 370-375. | Arşiv Bağlantısı
- Joanna M. Setchell & Alan F. Dixson. (2002). Developmental Variables And Dominance Rank In Adolescent Male Mandrills (Mandrillus Sphinx). American Journal of Primatology, sf: 9-25. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 30/05/2025 06:52:40 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8181
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
