Erkekler İçin Doğum Kontrol Haplarını Üretmeye Bir Adım Daha Yaklaştık!

Dünya nüfusu son 60 yılda 2,6 kattan fazla arttı. Büyüme eğilimi hâlâ devam ediyor ve öngörüler gezegenimizde yaşayan insan sayısının 2022'de 8 milyarken 2037'de 9 milyara çıkacağını gösteriyor. Bu rakamlar aile planlamasının dikkate alınması gerektiğinin altını çiziyor; ancak maalesef son yıllarda doğum kontrolü konusunda sınırlı ilerlemeler kaydedilebildi. Belki de en önemlisi, erkekler için doğum kontrol hapları hâlâ geliştirilemedi!

Science dergisinde yayımlanan bir çalışmada, Baylor College of Medicine ve iş birliği yapan kurumlardaki araştırmacılar; hayvan modelleri üzerinde hormonal temelli olmayan, spermlere özgü yeni bir yaklaşımın insan erkeklerinde doğum kontrolü için umut verici bir seçenek sunduğunu gösterdi. Baylor'daki İlaç Keşif Merkezi direktörü ve Patoloji ve İmmünoloji Bölümü başkanı olan, bildirim yazarı Dr. Martin Matzuk şöyle diyor:

"Araştırmacılar erkekler için doğum kontrol yöntemleri geliştirmek üzere çeşitli stratejiler araştırıyor olsa da erkekler için hâlâ bir doğum kontrol hapımız yok. Bu çalışmada, hem erkeklerde hem de farelerde doğurganlık için gerekli olan bir protein olan serin/treonin kinaz 33'ü (STK33) inhibe edecek küçük bir molekül tanımlayarak yeni bir yaklaşıma odaklandık.

Önceki araştırmalar STK33 geninin testiste biriktiğini ve fonksiyonel sperm oluşumu için özellikle gerekli olduğunu gösterdi. Farelerde STK33 geninin devre dışı bırakılması, anormal sperm ve zayıf sperm hareketliliği nedeniyle farelerin kısır kalmasına sebep olur. Erkeklerde STK33 genindeki mutasyon, genin devre dışı bırakıldığı farelerde görülen sperm kusurlarının aynısından kaynaklanan kısırlığa yol açar. En önemlisi, bu mutasyonlara sahip farelerde ve erkeklerde başka hiçbir kusur bulunmamaktadır ve testis boyutları da normaldir. Baylor'da 30 yıldır öğretim üyesi olarak görev yapan ve Baylor'ın Stuart A. Wallace Kürsüsü Başkanı olan Matzuk ve Patoloji ve İmmünoloji Dalı Kıdemli Başkanı Robert L. Moody şöyle açıklıyor:

STK33 bu nedenle erkeklerde doğum kontrolü için asgari güvenlik kaygıları olan uygun bir hedef olarak kabul ediliyor. Şu anda STK33 inhibitörleri tanımlandı, ancak hiçbiri STK33'e özgü değil veya canlı organizmalarda STK33'ün işlevini kimyasal olarak bozma amacıyla kullanılmaya uygun değil.

Matzuk laboratuvarında çalışan bilim insanı Dr. Angela Ku, etkili inhibitörlerin bulunması hakkında şunları söylüyor:

Güçlü STK33 inhibitörlerini keşfetmek amacıyla milyarlarca bileşikten oluşan koleksiyonumuzu taramak için DNA Kodlu Kimya Teknolojisini (DEC-Tec) kullandık. Bizim ekibimiz gibi başka ekipler de daha önce güçlü ve seçici kinaz inhibitörlerini ortaya çıkarmak için bu yaklaşımı kullanmıştı.

Araştırmacılar, daha kararlı, güçlü ve seçici hale getirmek için başarılı bir şekilde modifiye edilmiş versiyonlarını ürettikleri güçlü STK33-spesifik inhibitörleri ortaya çıkardılar. Ku, "Bu modifiye edilmiş versiyonlar arasında, bileşik CDD-2807'nin en etkili olduğu ortaya çıktı." diyor. Matzuk laboratuvarında doktora sonrası araştırmacı olan ortak yazar Dr. Courtney M. Sutton ise şunları söylüyor:

Bu süreçten sonra, fare modelimizde CDD-2807'nin etkinliğini test ettik. Birkaç doz uyguladık, tedavi programını değerlendirdik ve ardından farelerde sperm hareketliliğini, sayısını ve dişileri dölleme yeteneklerini ölçtük.

CDD-2807 bileşiği kan-testis bariyerini etkili bir şekilde geçti ve sperm hareketliliğini, sayısını ve farelerin doğurganlığını düşük oranlarda azalttı. Sutton, bu konuda şöyle söylüyor:

Farelerin CDD-2807 tedavisinden kaynaklanan toksisite belirtileri göstermediğini, bileşiğin beyinde birikmediğini ve tedavinin STK33'ün devre dışı bırakıldığı farelere ve STK33 mutasyonu olan erkeklere benzer şekilde testis boyutunu değiştirmediğini görmekten memnuniyet duyduk. Ancak asıl önemli olan, doğum kontrol etkisinin geri döndürülebilir olması. CDD-2807 bileşiğinin kullanılmadığı bir dönemin ardından, fareler sperm hareketliliğini ve sayısını geri kazandı ve tekrar doğurgan hale geldi.

Biyokimya ve moleküler farmakoloji doçenti ve Baylor'daki Dan Lç. Duncan Kapsamlı Kanser Merkezi üyesi Dr. Choel Kim ise durumu şöyle açıklıyor:

Makalemizde STK33 için ilk kristal yapıyı da sunuyoruz. Kristal yapımız, güçlü inhibitörlerimizden birinin STK33 kinazla üç boyutta nasıl etkileşime girdiğini gösterdi. Bu da nihai bileşiğimiz olan CDD-2807'yi daha iyi ilaç benzeri özellikler için modellememizi ve tasarlamamızı sağladı.

Baylor'da patoloji ve immünoloji ile biyokimya ve moleküler farmakoloji yardımcı doçenti olan ve aynı zamanda Teksas Kanser Önleme Araştırma Enstitüsü'nde akademisyen ve Baylor'daki Dan L Duncan Kapsamlı Kanser Merkezi'nin üyesi olarak görev yapan Dr. Mingxing Teng ise şunları söylüyor:

Bu çalışma, Baylor'un İlaç Keşif Merkezi'ndeki ekibimiz ve işbirlikçilerimiz tarafından gerçekleştirilen bir yetenek gösterisi oldu. Genetik olarak doğrulanmış bir doğum kontrol hedefi ile başlayarak, STK33'ün aynı zamanda kimyasal olarak doğrulanmış bir doğum kontrol hedefi de olduğunu gösterebildik.

Matzuk, son olarak şunları söylüyor:

Önümüzdeki birkaç yıl içinde amacımız bu STK33 inhibitörünü ve CDD-2807'ye benzer bileşikleri primatlarda daha fazla değerlendirerek geri dönüşümlü erkek kontraseptifleri olarak etkinliklerini belirlemek.