Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Empati, Aslında Bir Seçimdir!

Empati, Aslında Bir Seçimdir!
4 dakika
9,744
Tüm Reklamları Kapat

Bir kişinin ölümü trajedi, bir milyon kişinin ölümü ise istatistiktir. 

Bu deyişi büyük olasılıkla daha önce de duymuşsunuzdur. Bu deyişin empati ile ilgili şu talihsiz gerçeği yansıttığı düşünülür: Tek başına ağlayan bir çocuk ya da yaralanmış bir köpek yavrusu kalbimizi sızlatırken, salgın, deprem, ve toplu katliamlar gibi çok daha fazla sayıda insanın etkilendiği olaylar benzer bir tepki uyandırmaz.

Tüm Reklamları Kapat

Araştırmalar, bu saptamayı defalarca doğrulamıştır. Bu bulgu rahatsız edicidir çünkü yeni yapılan araştırmaların da gösterdiği gibi, pek çoğumuz eğer daha fazla hayat tehlikedeyse daha fazla empati hissedeceğimize (ve hissetmemiz gerektiğine), yani başkalarının deneyimlerini dolaylı olarak paylaşacağımıza ve yardım etmek için daha fazla şey yapacağımıza inanırız. 

Empati sadece en çok ihtiyaç duyulduğu anda başarısız oluyor gözükmüyor, aynı zamanda yanlı davranıyor da gözüküyor. Son zamanlarda yapılan çalışmalar, konu diğer ırklardan, uluslardan ya da inançlardan kişiler olduğunda hissettiğimiz empatinin azaldığını ya da sınırlandığını göstermektedir. Bu sonuçlar empatinin fosil yakıt gibi sınırlı bir kaynak olduğunu, dolayısıyla fark gözetmeksizin herkese uygulanamayacağını önermektedir.

Tüm Reklamları Kapat

O halde, empati ve ahlak arasındaki ilişki nedir? Alışılmış olarak empatinin ahlaki iyilik için bir güç ve erdemli davranışlar için bir motivasyon kaynağı olduğu düşünülür. Ne var ki, yukarıda bahsedilen gibi bulgulardan esinlenen eleştiriler gittikçe büyümekte, empatinin ahlaki çöküşün nedeni olduğunu söylemektedir. Psikolog Paul Bloom'un sözleriyle, empati "sınırlı, dar görüşlü" bir duygudur, öyle ki "insanlığın devamı söz konusuysa akla boyun eğmesi gereken türden".

Aynı fikirde değiliz.

Her ne kadar empatinin, uygulamada kapsamının çok sınırlı olduğunu kabul etsek de, bunun empatinin doğasında olan, daimi bir kusur olduğu fikrine karşı çıkıyoruz. Son zamanlarda yapılan araştırmaların karşı bulgularından hareketle, empatinin kendimizden diğerlerine genişletebileceğimiz bir seçim olduğuna inanıyoruz. Empatimizin "sınırları" sadece görünürdedir, ve ne hissetmek istediğimize göre değiştirilebilir, bazen de radikal bir şekilde. 

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Bundan yaklaşık 20 yıl önce, psikolog Daniel Batson ve arkadaşlarının yürüttüğü çalışma, eğer insanlarda empati hissetmenin kendilerine ciddi zaman ya da paraya mal olacağı beklentisi varsa, empatiyi tetikleyeceğine inandıkları durumlardan kaçındıklarını göstermektedir. Çok daha yeni olarak Darly Cameron (bu makalenin yazarlarından biri) psikolog Keith Payne ile birlikte, benzer motivasyonel faktörlerin, tek bir kurban olduğunda, çok daha fazla sayıda kurban olan durumlara kıyasla daha fazla empatik olduğumuzu açıklayıp açıklayamayacağını göstermek için bir deney yürüttüler.

Bu çalışmanın katılımcıları Sudan Darfur bölgesinden gelen ya bir ya da sekiz mülteci çocuk hakkında bir yazı okudular. Katılımcıların yarısında yazıyı okuduktan sonra mülteciye / mültecilere bağış yapmaları isteneceği beklentisi oluşturulurken, diğer yarısında böyle bir beklenti oluşturulmadı. Herhangi bir maddi beklenti oluşturulmadığında, genel kanının aksine, katılımcılar sekiz çocuğa, bir çocuğa olduğundan daha fazla empati hissetmişlerdir. Eğer acı çeken kitleye karşı duyarsızlık empatinin doğasından kaynaklı sınırlılıktan kaynaklanıyor olsaydı, maddi faktörler herhangi bir fark yaratıyor olamazdı.

Benzer şekilde, son zamanlarda yapılan bir başka araştırmada psikolog Karina Schumann, Jamil Zaki ve Carol S. Dweck insanların empatinin değişmez bir kişilik özelliği değil de geliştirilebilir bir yetenek olduğunu öğrendiklerinde, kendi ırklarının dışındaki gruplara karşı empati hissetmek için daha fazla çaba gösterdiklerini bulmuşlardır. Görünen o ki, sadece empati ile ilgili bakışımızı değiştirerek, bize benzemeyen kişilere karşı da empati duyabiliyoruz.

Bazı kişiler, örneğin iktidar sahibi güçlü kişiler, genellikle diğerlerine karşı daha az empati duyuyor gözükürler. Michael Inzlicht (bu makalenin diğer bir yazarı) araştırmacı Jeremy Hogeveen ve Sukhvinder Obhi ile birlikte yürüttükleri bir deneyde, kısa süreliğine güç sahibi kişi rolüne atanan kişilerin beyin aktivitelerinin düşük empati seviyesiyle uyumlu olduğunu bulmuşlardır.

Bu tip deneysel manipülasyonlar şüphesiz ki bir kişinin sahip olduğu empati kapasitesini değiştiremez, dolayısıyla bir başka şey suçlanmalı. Bir başka çalışma, suçlunun motivasyondaki basit bir değişiklikte yattığını ileri sürüyor: Güç sahibi kişiler daha az empati gösterir çünkü diğerleriyle etkileşime girmek için daha az isteklidirler.

Tüm Reklamları Kapat

Hatta psikopati ve narsisizm gibi sözde empatinin yokluğu ile karakterize bozukluklara sahip kişiler de hissetmek istediklerinde empati hissedebiliyor gözüküyorlar. William A. Cunningham (bu makalenin bir değir yazarı) psikolog Nathan Arbuckle ile yürüttükleri bir araştırmada katılımcılardan parayı kendileri ile diğerleri arasında bölüştürmeleri istendiğinde, psikopati eğilimleri olan kişilerin diğerlerinin kendi iç-gruplarının bir üyesi olduğuna inandıkları zaman daha eli açık olduklarını bulmuşlardır. Psikopatlar ve narsistler de empati hissedebilirler, sadece genel olarak bunu pek istemezler.

Empati karşıtı argümanlar, duyguları güvenilmez birer canavar olarak gören demode ve akla yatkın nedenlere ihtiyaç duyan görüşlere dayanır. Yine de empati, kapsamı düşünüldüğünde pek çok durumda sınırlı görünmektedir, ancak bu sınırlılık empati duygusunun kendisindeki bir kusur değildir. Bizim görüşümüze göre, empati sadece biz öyle olmasını seçtiğimiz sürece sınırlıdır.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
29
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 18
  • Merak Uyandırıcı! 9
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 6
  • İnanılmaz 4
  • Muhteşem! 2
  • İğrenç! 2
  • Bilim Budur! 1
  • Üzücü! 1
  • Güldürdü 0
  • Umut Verici! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 29/03/2024 03:00:07 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/3776

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Hızlı
Gezegen
Egzersiz
Yangın
Kuantum Fiziği
Diyet
Mavi
Antibiyotik
Balina
Evrim Tarihi
Genetik Değişim
İngiltere
Şiddet
Tür
Türlerin Kökeni
Hayatta Kalma
Gebelik
Doğal
Biyocoğrafya
Radyoaktif
Oyun
Astrofizik
Buz
İyi
Damar
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
D. Cameron, et al. Empati, Aslında Bir Seçimdir!. (22 Temmuz 2015). Alındığı Tarih: 29 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/3776
Cameron, D., Helvacı, E., Bakırcı, Ç. M. (2015, July 22). Empati, Aslında Bir Seçimdir!. Evrim Ağacı. Retrieved March 29, 2024. from https://evrimagaci.org/s/3776
D. Cameron, et al. “Empati, Aslında Bir Seçimdir!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Elif Helvacı, Evrim Ağacı, 22 Jul. 2015, https://evrimagaci.org/s/3776.
Cameron, Daryl. Helvacı, Elif. Bakırcı, Çağrı Mert. “Empati, Aslında Bir Seçimdir!.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Translated by Elif Helvacı. Evrim Ağacı, July 22, 2015. https://evrimagaci.org/s/3776.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close