Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Elektronlar Ölümsüz Müdür? Değillerse, Ömürleri Ne Kadardır?

Elektronlar Ölümsüz Müdür? Değillerse, Ömürleri Ne Kadardır?
3 dakika
8,882
Tüm Reklamları Kapat

Bir elektron, negatif elektrik yüke sahip atom altı bir parçacıktır. Bilinen hiçbir bileşeninin olmayışı sebebiyle de Evren’in temel yapıtaşı (ya da temel parçacık) olarak kabul edilir. Temel fizik, ayrıca, elektronların ölümsüz olduklarını söyler. Bu temel varsayımı test etmek için yakın zamanda yapılmış bir çalışmanın bile elektronun ölümsüzlük unvanını yerle bir etmeye gücü yetmedi. Fakat en azından, elektrona asgariden bir ömür biçebildi: 66.000 yotta yıl (6.6×10286.6\times{10^{28}} yıl). Yani Evren’in şu anki yaşının yaklaşık 5 kentilyon katı. 

İtalya’daki Gran Sasso Dağı’nın derinliklerindeki Borexino Nötrino Dedektörü’yle çalışmalar yürüten uluslararası bir araştırma ekibi, elektronun daha hafif parçacıklara bozunup bozunmadığına dair işaretler aradılar. Ama tam da beklenildiği gibi, bu deneyden elleri boş çıktılar. “Elleri boş çıktılar” derken aklınıza olumsuz bir şey gelmesin çünkü tam tersi durum gerçekleşseydi, yani elektronların fotonlara, nötrinolara ve hatta daha düşük kütleli temel parçacıklara bozunduğuna dair herhangi bir kanıtla çıkagelselerdi, fizikte temel prensip olan “elektrik yükünün korunumu” yasası darmaduman olacaktı. Böylesi bir keşif Standart Model’i paramparça edip tamamıyla yeni bir fiziğe kapı açmak anlamına gelecekti. 

Tüm Reklamları Kapat

Deney şöyle gerçekleşti: petrol esaslı bir sıvı neredeyse kütlesiz ve nötr bir parçacık olan nötrino ile etkileşime girdi. Nötrino, sıvının atomlarından birindeki elektronu serbest bırakır ve bu sıvının ışımasına yol açar. Deneyde açığa çıkan ışık, dedektörün yaklaşık 2000 adet fotomultiplikatörü (ışılçoğaltıcısı) tarafından artırıldı ve böylelikle ışık saptanır hale getirildi. Araştırmacılar, elektronun bir fotona ve bir nötrinoya olan varsayımsal bozunması sonucunda ortaya çıkabilecek fotonlara karşı detektör hassasiyetini hesapladılar. Bu noktadan hareketle, elektron durağan kütlesinin yarısına karşılık gelen yaklaşık 256 kilo-elektron-voltluk enerjilerde foton “etkinliği” aradılar. 408 gün boyunca toplanan verilere baktıktan sonra, elektron bozunumuna dair hiçbir şey bulamadılar. 

Deneyin sonucunda elektron bozunmasına dair herhangi bir veri elde edemeseler de araştırmacılar, en azından, şu ana kadar yapılagelmiş en isabetli bir ölçümle elektronlara ortalama bir “yaşam süresi” belirleyebildiler. Şu anda var olan bir parçacığın 66.000 yotta yıl (6.6×10286.6\times{10^{28}} yıl), ya da Evren’in şu anki yaşının yaklaşık 5 kentilyon katı) daha varlığını sürdürmeye devam edebileceğini hesapladılar. 

Tüm Reklamları Kapat

Ama tabii ki bu, elektronların bu kadar uzun süre yaşayacağı anlamına gelmiyor. Birinci sebep, Evren’in muhtemelen bahsedilen 66.000 yotta yıl kadar uzun varlığını koruyamayacağı. Diyelim ki Evren, olası “Büyük Yırtılma/Parçalanma” senaryosu gerçekleştikten sonra ayakta kaldı, bu durumda elektron gibi parçacıkların temel özellikleri muhtemelen çok farklı olacaktır. İkincisi, belki de en isabetlisi, elektron “ömrü” üzerine yapılan her yeni ölçümün, elektrona asgari “yaşam süresi” biçme bakımından, kendinden önceki ölçümün sonucunu geçmesi. Örneğin, Borexino deneyiyle belirlenen ömür alt limiti 1998’de yapılan bir ölçümün 100 katı kadar daha büyüktür. Diğer bir ifadeyle, elektron bozunması gerçekleşecekse, bunun, her 6.6 × 1028 yılda bir’den daha az bir sıklıkla meydana gelmesi beklenir.

Borexino Fasilitesi
Borexino Fasilitesi

Sözlerimizi, Kaliforniya Teknoloji Enstitüsü profesörlerinden Sean Carroll’un elektronun bozunmayışı ile ilgili şu yorumuyla bitirelim: 

Elektrik yükü korunmasaydı, bu çok şaşılası bir durum olurdu. Bu yüzden de herkes elektronun bozunmayacağını düşünür. Yine de aramaya devam etmeliyiz. Bu durum, piyango biletine ikramiye vurmasına benzer. Aradığınız şeyi bulmak çok düşük bir ihtimaldir; bulursanız da zengin olursunuz. Şu ana kadar hiçbir şey bulunamadı ama sıfır getirili sonuçlar da üretken bilimin önemli bir kısmıdır.
Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
27
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

İçerikle İlgili Sorular
Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 11
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 7
  • İnanılmaz 4
  • Merak Uyandırıcı! 4
  • Bilim Budur! 2
  • Umut Verici! 2
  • Grrr... *@$# 1
  • Muhteşem! 0
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • K. Kornei. Synopsis: Still Waiting For Electron Decay. (3 Aralık 2015). Alındığı Tarih: 23 Eylül 2019. Alındığı Yer: APS | Arşiv Bağlantısı
  • G. Dvorsky. Electron "Lifespan" Is At Least 5 Quintillion Times The Age Of The Universe. (11 Aralık 2015). Alındığı Tarih: 23 Eylül 2019. Alındığı Yer: Gizmodo | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 19/03/2024 11:46:21 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/3995

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Bellek
Genel Görelilik
Maske Takmak
İklim Değişikliği
Bilim İnsanları
Kök Hücre
Antibiyotik
Mers
Araştırmacılar
Nükleer Enerji
Evrim Ağacı
Böcek Bilimi
Çekirdek
Siyah
Avcı
Temel
Gıda Güvenliği
Uterus
Çevre
Amerika Birleşik Devletleri
Çiçek
Film
Karar Verme
Kuş
Demir
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
A. Ş. Özdil, et al. Elektronlar Ölümsüz Müdür? Değillerse, Ömürleri Ne Kadardır?. (20 Aralık 2015). Alındığı Tarih: 19 Mart 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/3995
Özdil, A. Ş., Bakırcı, Ç. M. (2015, December 20). Elektronlar Ölümsüz Müdür? Değillerse, Ömürleri Ne Kadardır?. Evrim Ağacı. Retrieved March 19, 2024. from https://evrimagaci.org/s/3995
A. Ş. Özdil, et al. “Elektronlar Ölümsüz Müdür? Değillerse, Ömürleri Ne Kadardır?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, 20 Dec. 2015, https://evrimagaci.org/s/3995.
Özdil, Ayşegül Şenyiğit. Bakırcı, Çağrı Mert. “Elektronlar Ölümsüz Müdür? Değillerse, Ömürleri Ne Kadardır?.” Edited by Çağrı Mert Bakırcı. Evrim Ağacı, December 20, 2015. https://evrimagaci.org/s/3995.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close