Editör Kuralları

Editörler bir yazılı içeriğin ihtiva ettiği bilgileri ve Evrim Ağacı kurallarına uygunluğunu denetlemekten sorumludur. Eğer ki uygun görmedikleri bir içeriğe rastlarlarsa, gerekli düzeltmelerin yapılması için çevirmenleri uyarırlar ve yazıyı iade ederler. Bir içeriğin tamamen uygun olduğuna kanaat getirdiklerinde, içeriği uygun kişilere iletmekle veya gerekli yetkilere sahipse doğru Evrim Ağacı Yönetim Paneli'ne yüklemekle (veya doğrudan Panel'e yüklenmiş içerikleri yayına almakla) sorumludurlar. Ancak tüm bunları yaparken, kendilerinin de uymak zorunda olduğu bazı kurallar vardır.

Burada, bir editörün Evrim Ağacı için üretilmiş içerikleri kontrol ederken dikkat etmesi gereken kuralları bulacaksınız. Bir içeriği yayına almadan önce, buradaki kontrol listesinin hepsine uygun olduğuna lütfen dikkat ediniz.

Kurallar ve Yönergeler:

1) Yayına almaya karar verdiğiniz bütün içeriklerde sizin imzanız olacağı gerçeğini unutmayın! Dolayısıyla editörlüğünü yaptığınız bir yazının, kendi yazınızdan hiçbir farkı olmayacak. Yazıya dair tüm başarılı taraflar ve bütün hatalar sizin sorumluluğunuz olacak. Bunun bilincinde olarak, altına imzanızı rahatlıkla atacağınız bir içerik olduğundan emin olun.

2) Başlıkları kontrol edin. Başlıkların çok kısa veya aşırı genel olmadığından emin olun. Başlıktaki bağlaçlar ve soru ekleri hariç tüm kelimelerin ilk harfini büyük yapın. Yazım ve dil bilgisi kurallarına uygunluğundan emin olun.

3) Yayınlanma tarihini doğru belirleyin. Eğer yazı uzun bir süredir taslak olarak bekliyorsa, yayın tarihinin gerçekten de yayının "yayına girme" tarihi olması için içeriği yayına almadan önce yayınlanma tarihini o günün tarihini yansıtacak şekilde seçin. Bu tarih, otomatik olarak yazının ilk oluşturulduğu andaki tarih olarak gelmektedir.

4) İçerik üreticisinin adı ve unvanı mutlaka yazılmalıdır. Evrim Ağacı okurlarına ve emektarlarına emeklerinin kredisini vermeyi birincil sorumluluğu olarak görür. Dolayısıyla bir içerik üreticisinin adı ve unvanı Yönetim Paneli'nden mutlaka doğru bir şekilde seçilmelidir. 

5) İçerik özgünlüğü ve tipi doğru bir şekilde belirlenmelidir. Eğer bir içerik birebir çeviri ise "Çeviri" olarak, belirli bir yazının çevirisini omurga olarak kullanıyor ama üzerine yazar tarafından eklemeler yapıldıysa "Türev" olarak, tamamen özgün bir derleme, deneme veya içerikse "Özgün" olarak işaretlenmelidir. İçerik eğer makale değil de Sözlük, Gerçeklik Analizi, İngilizce, Taksonomi veya bir başka tipte içerikse, Yönetim Paneli'nden ilgili seçim yapılmalıdır.

6) Editör seçimini gözden geçirin. Normalde editör olarak kendinizi atadığınız bir içerikte editör seçimi otomatik olarak yapılacaktır. Ancak bir başkası adına denetleme yaptığınız veya eski Evrim Ağacı içeriklerini denetlediğiniz durumlarda editörün isminin doğru seçildiğinden emin olunuz.

7) Öne Çıkarılan Görsel kurallarına dikkat edin! İçeriklerin ana görseli, ön sitede başlığın arkasında çıkacak olan görseldir. Bu görsel, metin içinde tekrar gösterilmeyecektir! Bu görseli, Öne Çıkarılan Görsel kısmında anlatılan kurallara uygun bir şekilde seçin. "Görsel Seç" ile görselinizi seçip, gerekli zoom ve yerleştirme ayarlarını yaptıktan sonra "Görsel Kaydet" ile siteye kaydetmeniz gerekmektedir. Bu ikinci adımı atlarsanız, görseliniz çıkmayacaktır. Seçtiğiniz görselin kaynağını da girmeyi unutmayın. Eğer bu görseli metin içinde de kullanmak istiyorsanız, mümkünse yazının en tepesinde (metnin kendisinden önce) tekrar kullanılmadığından emin olunuz. Araya bir miktar yazı koyduktan sonra görseli kullanınız.

8) Denetlediğiniz içeriğin yapısına göre Yazılı İçerik Kuralları'nın ve Çeviri Kuralları'nın tümüne uygunluğunu kontrol edin. Çoğu zaman işe yeni başlayan editörler, yazıya şöyle bir göz atıp uygun olduğuna kanaat getirmekle yetinmektedirler. Bu, büyük bir hatadır. Editörler çevirinin tümünü okumakla yükümlüdürler. Ayrıca editörün bir çevirinin tamamını içerik, yapı, düzen, vb. açılardan kontrol etmesi zorunludur.

9) Rastgele bir şekilde en az 3 cümleyi ve 1 paragrafı orijinal kaynak ile karşılıklı olarak kontrol edin. Kimi zaman tüm yazıyı tek tek ve kelime kelime bütün yazıyı kontrol etmek zor olabilmektedir. Ancak zaten bir çevirinin dilinden çevirmen aslen sorumludur. Fakat olası hataları yakalamak editörlerin sorumluluğundadır. Dolayısıyla, eğer ki tüm yazıyı kontrol edemiyorsanız, her yazıda 1 tam paragrafı ve o paragrafa ait olmayan, ekstradan en az 3 ayrı cümleyi kontrol edin. Yapılan bir çeviri veya türev içerikse, bunun doğru yapılıp yapılmadığından emin olun.

10) Yazı içinden seçtiğiniz en az 3 cümleyi ve 1 paragrafı Google'da aratın. Böylece yazının orijinal olduğundan ve daha önceden bir başka sitede yayınlanmadığından (veya bir başkasının içeriğinden intihal yapılmadığından) emin olun.

11) Yazının tamamını mutlaka okuyun! Orijinal kaynakla kıyaslamaya vaktiniz olabilir veya olmayabilir (yukarıda olmadığı durumlarda ne yapmanız gerektiğinden bahsettik). Ancak vaktiniz olsa da, olmasa da, bir içeriği yayına almadan önce içeriği bir bütün olarak okumanız gerekmektedir. Anlam bütünlüğü var mı, akla yatkın olmayan iddialar var mı, bilimsel olarak şüpheye düşmenize neden olan unsurlar var mı, bunlara mutlaka dikkat edilmelidir. Şüpheli bir durumla karşılaşıldığında bizlere ulaşın ve danışın. Bir editör, yayınlanmış içeriğin okurlarımız tarafından ikinci bir defa okumaya gerek olmaksızın anlaşılabilir olacağından emin olmakla yükümlüdür.

12) Yazım, dil bilgisi ve noktalama işareti kurallarını kontrol edin. Normalde Evrim Ağacı'nda yayınlanması amacıyla gönderilen tüm yazıların Türkçe kurallarına %100 uyması gerekmektedir. Ancak çevirmenlerin gözünden kaçan tüm hataları bulmak ve düzeltmek editörün sorumluluğundadır. Eğer hata sayısı çok fazlaysa, editör içerik sahibine yazısını iade edebilir ve düzeltmesini isteyebilir.

13) Anlam bütünlüğünü ve akıcılığı kontrol edin. Özellikle çevirilerde İngilizceden çevrilen bazı cümleler, dil bilgisi farkından ötürü okuma zorluğu yaratmakta ve anlam bütünlüğünü bozmaktadır. Ayrıca özgün içeriklerin üretimi sırasında da kişinin dikkatinin dağınık olması veya birden fazla oturumda içeriği üretmiş olması anlam bütünlüğü ve akıcılığı bozabilmektedir. Eğer ki içerikte konuyla ilgili bir hata yoksa, akıcılık ve anlam bütünlüğünü sağlamak düzeltmek sadece içerik üreticisinin değil, aynı zamanda editörün işidir. Editörler, uygun buldukları değişiklikleri yaparak, orijinal anlamı bozmaksızın cümlelere ve paragraflara çeki düzen verebilirler ve anlaşılır hale getirebilirler.

14) Paragraf yapısını kontrol edin. Yazılı İçerik Kuralları'nda ve Çeviri Kuralları'nda belirtilen paragraflandırma kurallarına uygunluğunu kontrol edin. Kural dışı olan kullanımları düzeltin.

15) Alıntılama yapısını kontrol edin. Yazılı İçerik Kuralları'nda ve Çeviri Kuralları'nda belirtildiği gibi Evrim Ağacı içeriklerinde bütün alıntılar (birebir, konuşanın ağzından yazılan ve tırnak içerisinde aktarılan cümleler) ayrı bir paragraf olarak verilmek zorundadır. Anlatım paragrafı içerisinde bir alıntı yer alamaz. Alacaksa, alıntı formatından çıkarılarak normal cümleye dönüştürülmelidir. Aslen bunu sağlamak çevirmenlerin işidir; ancak editörler bu hataları düzeltmekle yükümlüdürler.

16) Kullanılan görselleri kontrol edin. Düşük çözünürlüklü hiçbir görsel kullanılmadığından emin olun; düşük çözünürlüklü bu görselleri mümkünse daha yüksek çözünürlüklü alternatifleriyle değiştirin. Bütün görsellerin açıklamalarının ve kaynaklarının doğru bir şekilde girildiğinden emin olun. Açıklaması ve kaynakları girilmemiş hiçbir görseli kabul etmeyin.

17) Eksik içerikleri tamamlayın. Bazı çevirmenler ve içerik yazarları takıldıkları yerleri bırakmaktadırlar ve genelde kalın (veya renkli) yazarak işaretlemektedirler. Bu çevirileri tamamlamak sizin yükümlülüğünüzdür. Ancak bizden yardım alabilirsiniz. Eğer bir çevirmen yazının %30'undan fazlasını çevirmeden bıraktıysa, ya çevirmene geri iade edebilirsiniz ya da vaktiniz varsa çevirebilirsiniz.

18) Kaynaklar ve İleri Okuma kısmının açık ve net olarak düzenlendiğinden emin olun. Evrim Ağacı orijinal kaynaklara da gerekli krediyi vermeyi ana sorumluluğu olarak bilir. Dolayısıyla Yönetim Paneli'ndeki "Kaynak Ekle" seçeneği kullanılarak yazıda adı geçen veya referans olarak kullanılan bütün kaynaklar doğru şekilde eklenmelidir.

19) İçeriği olabildiğince isabetli bir şekilde kategorilendirin. Girilen her bir içerik, Bilim Ağacı üzerindeki ilgili alana veya alanlara yerleştirilmelidir. Mümkün olduğunca ağaçtaki daha derin dallara (daha spesifik alanlara) yerleştirmeye çalışın. Kararsız kalıyorsanız daha üst seviyelere yerleştirin.

20) İçeriğe en az 5, mümkünse en az 10 adet etiket ekleyin. Etiketler hem Bilim Ağacı üzerindeki kategorileri birbiriyle ilişkilendirmek, hem de arama motorlarında daha üst sırada çıkmak için çok önemli bir araç. İçeriği düzgün bir şekilde yansıtan etiketleri sistemden seçerek girin.

21) Katkı Sağlayanlar kısmını doldurun. Eğer bir içeriğe birden fazla kişi katkıda bulunduysa, bunlara kredilerin eksiksiz olarak verildiğinden emin olun. Bu kişilerin Evrim Ağacı hesabı yoksa, açmalarını isteyin ve sürecin takipçisi olun.

22) Gerekli notları girin. Eğer yazarlara veya yazının o versiyonuna herhangi bir not eklemek isterseniz, bunu notlar kısmına girin. Bu özellik, eğer yazarlara yazılarını geri gönderecekseniz bazı bilgiler vermek için kullanılabilir.

***

Evrim Ağacı'na yaptığınız tüm katkılar için teşekkürler!