Dünya'nın Manyetik Kutbu Sibirya'ya Doğru Kayıyor ve Artık Nedenini Biliyoruz!

Manyetik Kuzey Kutbu, Sibirya’ya kayıyor ve sonunda bilim insanları bunun sebebini bulmuş olabilir. Dünyanın jeomanyetik kutuplarını kayalara ya da buza yerleşmiş olarak düşünmek daha kolay olsa da, iki kutup da sabit değildir ve sürekli hareket halindedir.

Manyetik Kuzey Kutbu, ilk olarak 1830’larda bilim insanları tarafından belgelendi. Belgelendiğinden bugüne Kanada’dan Sibirya’ya, Kuzey Yarım Küre’nin üst kısımları boyunca yaklaşık 2.250 kilometre (1400 mil) dolaştı. 1990 ve 2005 yılları arasında bu hareketin hızı, yılda 15 kilometrenin altı düzeyinden, yılda 50-60 kilometreye kadar yükseldi. Nature Geoscience dergisinde yayınlanan bir çalışma, gezegenimizin içindeki iki manyetik "magma kütlesi" arasındaki gitme-gelme yüzünden manyetik alanda devasa bir kayma olabileceğini savunuyor.^[1]

Manyetik Kuzey Kutbu, Dünya’nın manyetik alanının dikey olarak merkeze doğru işaret ettiği noktadır. Bu noktayı belirleyen şey ise Dünya’nın içinde çalkalanan erimiş demirdir. Görünüşe göre Sibirya’ya doğru son hareket, 1970’le 1999 yılları arasında, Dünya’nın içindeki akış modelindeki bir kesintiden kaynaklanıyor. Kanada’nın altındaki manyetik magma kütlesinin uzaması, manyetosfer üzerindeki etkisini kaybetmesine ve Manyetik Kuzey Kutbu’nun Sibirya’ya kaymasına neden oluyor. İngiltere'deki Leeds Üniversitesi Toprak ve Çevre Okulu’nda baş araştırma yazarı olan Dr. Phil Livermore BBC Radyo 4 Today programında şöyle anlattı:

Keşfettiğimiz şey, Kuzey Manyetik Kutbu’nu, Kanada ve Sibirya’nın altındaki iki manyetik alan parçasının kontrol ettiğidir. Bu iki nokta, çekişme etkisi ile kutbun konumunu belirliyor. Şimdiye kadar Kanada’nın altındaki parça bu çekişmeyi kazanıyordu ve bu yüzden Manyetik Kutup Kanada’daydı. Geçtiğimiz bir kaç on yıldır Kanada’nın altındaki kütle zayıflarken Sibirya’daki hafifçe güçlendi. İşte bu bize, Manyetik Kuzey Kutbu’nun neden uzun yıllar sonra tarihi konumundan hızlanarak uzaklaştığını açıklıyor.

Araştırmacılar bu sonuca Avrupa Uzay Ajansı'nın (ESA) Dünya’nın manyetik alanını incelemek için uzaya gönderdiği Swarm uydularından gelen verilerle vardılar. Bu uydu üçlüsü gezegenimizin çekirdeğinden, mantosundan, kabuğundan, okyanuslarından bununla birlikte iyonosferinden ve manyetosferinden gelen manyetik sinyalleri hassas bir şekilde ölçüyor.

Dünya’nın manyetik alanı Dünya’yı Güneş'in zarar verici radyasyonundan koruyan jeomanyetik bir enerji kalkanı görevi de görür bu yüzden soyut bilimsel çalışmalar dışında da göz kulak olmakta fayda var. Basit bir pusuladan GPS’e kadar bir çok navigasyon sistemi için de gerekli olduğunu unutmamak gerek.