Dinozorların Yerini Dolduran Timsah Cinsi: Pristichampsus

Pristichampsus, soyu tükenmiş bir testere dişli timsah cinsinin genel adıdır ve timsahların evriminde çok önemli bir geçiş tür olarak karşımıza çıkmaktadır. Kelime anlamı, "testere dişi" demektir. Paleosen ve Eosen Devirleri'nde, yani günümüzden 65 milyon yıl öncesiyle 34 milyon yıl öncesi arası yaşadığı düşünülen bu timsahların boyları 3.5 metreye, ağırlığı ise 226 kilograma kadar ulaşabilmektedir ve Kretase Yok Oluşu'nu (göktaşı çarpmasıyla tetiklenen olaylar zinciri sonucu dinozorları da yok eden kitlesel yok oluş) atlatabilen nadir uçmayan canlılar arasındadır. 

Şimdiye kadar 7 farklı türü tanımlanabilmiştir: Günümüzden yaklaşık 45 milyon yıl önce Luteitan Dönemi'nde Fransa bölgesinde yaşamış Pristichampsus rollinatii, günümüzden yaklaşık 38 milyon yıl önce bugünkü Amerika'nın Wyoming ve Batı Texas eyaletleri bölgesinde yaşamış Pristichampsus vorax, Doğu Kazakistanda yaklaşık 38 milyon yıl önce yaşamış Pristichampsus birjukovi ve Pristichampsus kuznetzovi ve son olarak Almanya'da 40 milyon yıl önce yaşamış Pristichampsus magnifrons ve Pristichampsus geiseltalensis. Ayrıca bu türlerin evrimsel süreçte daha küçük türlerinin de evrimleştiği bilinmektedir çünkü Çin bölgesinde bu cinse ait daha küçük 2 tür, Pristichampsus hengdongensis ve Pristichampsus datangensis keşfedilmiştir.

Timsahların evrimi açısından önem taşıyan bu türler, genel olarak zırhlı bir vücut yapısına ve diğer timsahlara göre daha uzun uzuvlara (kol ve bacaklara) sahiptirler. Ayak yapılarının incelenmesi sonucunda sulardan çok karalarda yaşadığı ve karasal memelilerle beslendiği keşfedilmiştir. Diş yapıları genel olarak yatay olarak basık, sivri ve tırtıklı kenarlıdır. 

Bu türler arasında en ilginci, Pristichampsus rollinatii olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu türün kuyruğu dinozorlarla büyük benzerlik göstermektedir ve günümüz modern timsahlarındaki vücutta bulunan osteoderm tabakasına sahip değildir. Üstelik anatomisi, çok yüksek hızlarda koşabildiğini ve hatta yine yüksek hızlarda ağırlık merkezi kalça kemiğinin önüne düştüğü zamanlarda iki ayak üzerine bile fakültatif olarak (yüksek hızdan dolayı, geçici) kalkabildiği düşünülmektedir. Ayrıca hiçbir timsahın yapamadığı gibi "dört nala" koşabildiği düşünülmektedir (atlar veya çitalar gibi ön ile arka ayakların asimetrik olarak koşuşu sağlaması).

Cinsin, Asya'da evrimleşip daha sonra diğer bölgelere yayıldığı düşünülmektedir. Diş yapılarının T-rex'lerle benzerlik göstermesi ve yukarıda açıkladığımız hareket biçimi, dinozorlardan boşalan alanlarda kolayca avlandıklarını göstermektedir. Üstelik yeri gelmişken söyleyelim, timsahlar, dinozorların kuzenleridir ve bu sebeple bu ortak özellikleri taşırlar. Bu konuyu bir başka yazımızda paylaşabiliriz.