Proteus anguinus: Karanlığın Beyaz Ejderhası
Yeraltı Dünyasının 100 Yıllık Gizemi

- Blog Yazısı
Proteus anguinus (Olm), Slovenya, Hırvatistan ve Bosna-Hersek'in kireçtaşı mağaralarının zifiri karanlık sularında yaşayan, Proteidae familyasına ait Avrupa'nın tek mağara semenderidir. Halk arasında "insan balığı" denilen bu canlı, 100 milyon yıl önce atalarından ayrılıp yeraltına hapsolarak deri solunumu (%73 oksijen deriden emilir), 10 yıl açlığa dayanma (karaciğerinde vücut ağırlığının %15'i glikojen depolayarak) ve 100+ yıllık ömür gibi sıra dışı adaptasyonlar geliştirdi. Tamamen kör olmasına rağmen kafatasındaki manyetit kristalleri ile yön bulur. Üremesi son derece yavaştır: Dişiler 14 yaşında olgunlaşır, 11 aylık gebelik sonunda 2-5 yavru doğurur ve her doğum arasında 6-7 yıl geçer.
Tek yaşam alanı Dinarik Alpler'in yeraltı nehirleridir (özellikle Slovenya'daki Postojna Mağarası). 8-12°C'yi aşan sıcaklıklar embriyoları öldürdüğü için iklim değişimi en büyük tehdittir. Tarım ilaçlarıyla kirlenen sular, kaçak avcılık (kara borsada 5.000€/birey) ve yapılaşma nedeniyle kritik tehlikede (CR). Sloven bilim insanları, spermlerini -196°C'de dondurarak gen bankası oluşturuyor ve yapay mağaralarda üretim projesi (LIFE Proteus) yürütüyor.
Tüm bu bilgiler, dünyanın önde gelen Proteus uzmanı Dr. Gregor Aljančič'in 50 yıllık saha çalışmalarını anlattığı "Proteus: The Mysterious Ruler of Karst Darkness" kitabından derlenmiştir. Kitapta türün ölümsüzlük sırrı (telomeraz aktivitesi insandan 1.000 kat yüksek), üreme çağrılarının şifresi (6 Hz'lik su altı sinyalleri) ve karanlıkta avlanma taktikleri gibi çözülememiş gizemleri de detaylı inceleniyor.
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- L. J. Fitzinger. (1850). Über Den Proteus Anguinus Der Autoren. ISBN: 961-6507-25-3. Yayınevi: Založba ZRC.
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 03/06/2025 19:29:36 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/20739
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.