Hipokrat kimdir? Ne yapmıştır?

Hipokrat (Yunanca: Ἱπποκράτης, Hippokrates) (d. MÖ 460, İstanköy - ö. MÖ 370, Larisa) Yunanistan'ın antik döneminde yaşayan Hipokrat, hastalıkların ve tedavilerinin sistematik ve emprik incelenmelerini yapması, prognoz ve klinik gözlemin kullanımı, hastalıkların sınıflandırması veya hümoral patoloji teorisinin formülasyonu gibi yaptığı kalıcı katkılardan dolayı geleneksel olarak tıbbın babası veya modern tıbbın kurucusu olarak itibar kazanmıştır.

Geleneksel olarak ilişkili olduğu teürji ve felsefe gibi alanlardan farklı bir disiplin ile tıp ilmini öğretmeye adanmış, Kos’ta ‘asklepion’ adı verilen ilk entelektüel okulu kurdu bu tıp okulu antik Yunan tıbbında devrim yapmış ve doktorluk mesleğini kurmuştur.

En eski tıbbi yapıtlar dizisi olduğu düşünülen Hipokrat’ın adını taşıyan günümüze ulaşmış 60 tıbbi yazı içeren Hipokratik Korpus (Corpus Hippocraticum) adlı eserin de Hipokrat'ın yaşadığı dönemde ve sonrasında tıbbi uygulamalarda yararlanılan bir kaynak olduğu ve o dönemde yaşamış çok sayıda hekim tarafından yazılmış olabileceği düşünülmektedir. Bu nedenle Hipokrat'ın gerçekte ne düşündüğü, yazdığı ve yaptığı hakkında çok az şey bilinir. Eserde notlar ders kitapları araştırma vakalar ve çeşitli felsefi makaleler mevcuttur.

Hipokrat kaynaklarda yaygın olarak Paragon olarak tasvir edilir ve günümüzde hala geçerli olan Hipokrat Yemini ile tanınıp klinik tıbbın sistematik çalışmasını büyük ölçüde ilerletmesi, önceki okulların tıbbi bilgilerini özetlemesi, Hipokratik Korpus ve diğer eserler aracılığıyla doktorlar için reçete uygulamaları yapmasıyla da tanınır. Babası olan hekim Heraklides tarafından yetiştirilip birçok yerde hekimlik yapmıştır. Anadolu’nun kuzey illerini gezdikten sonra İstanköy adasına dönerek hekimliğini sürdürdü. Antik İyonya’da bilimsel gelişme ve felsefe ile sımsıkı bağı olan hekimlik gözdeydi. Bu gelişme Hippokrates ile doruğa ulaştı. Kendisine göre tıbbın ilk kuralı “Primum non nocere” (Önce zarar verme!) ilkesidir.

Aynı dönemi paylaştığı Eflatun, “¨¨Protagoras“ adlı yapıtında Hipokrat’tan “Koslu Asklepiades” olarak bahseder. “¨¨Protagoras“ adlı yapıtında Hipokrat'ın öğrencilerini para karşılığında eğittiğini ve hekimlik alanında Polykleitos ile Phidias'ın heykelcilikte kazandığı üne yakın bir ün kazandığını, “Phaidros” adlı yapıtında ise Hipokrat'ın tıbba felsefi bir yaklaşım getirmiş ünlü bir Asklepiades olduğunu ve insan vücudunu bir bütün olarak ele aldığını anlatır. Aristoteles'in öğrencilerinden biri olan Menon ise yazdığı tıp tarihinde Hipokrat'ın hastalıkların nedeni konusundaki görüşlerine özel bir yer vermiş olup Hipokrat'ın temel hastalık kuramı; yanlış beslenme sonucunda sindirilemeyen bazı artıkların buhar çıkardığı, bu buharların vücuttan atılamayarak hastalıklara yol açtığı şeklindedir. Hippokrates tarafından yazıldığı kabul edilen “Corpus Hippocraticum” (Hipokrat’ın Toplu Yapıtları) adlı yapıtı milattan sonra onuncu yüzyıldan kalmadır. Arap ve Avrupa tıbbına katkısı büyüktür. Bu yapıtta; batıl inançlar, büyülü şifa yöntemleri reddedilerek bir bilim dalı olan tıbbın temel ilkeleri öğretilmiştir. Hipokrat'ın çağında hekimler “Asklepiadlar” denen (hekimlik tanrısı olarak kabul edilen Asklepios adından türemiştir) loncalarda toplanırdı. Hekimlik babadan oğula geçerdi. Genç hekimler loncaya alınırken günümüzde de geçerli olan fakat bazı değişikliklerin yer aldığı ünlü “Hipokrat Yemini” ederlerdi. Eski Hipokrat Yemini’nde tıp tanrısı olarak kabul edilen Asklepios adına yemin edilirken, yeni yeminde kutsal inançlar üzerine yemin edilmektedir.

Hipokrat'ın ölümünden sonra Kos Adası Hekimlik Okulu'nun bütün buluşları Hipokrat'a mal edilmiştir. Bunların tümünün değilse de büyük bir bölümünün onun buluşu olduğuna kuşku yoktur. Örneğin; bazı hastalıkları Hipokrat ilk kez tanımlamıştır, “Çomak Parmak” adlı hastalığa “Hipokratik parmaklar” denilmektedir. Çünkü ilk kez Hipokrat bu hastalığın tanımını yapmıştır. Diğer tanımladığı hastalıklar ise; "akciğer kanseri", “akciğer hastalığı”, “siyanotik kalp hastalığı”dır.

Biyografi

Hipokrat'ın MÖ 460 civarında Yunanistan'ın Kos adasında Praxithea ve Heracleides'in oğlu olarak zengin bir ailede doğdu. Resmi adı Hipokrat Asklepiades'ti ve "(doktor-tanrı) Asklepios'un soyundan gelen" anlamına geliyordu. Hipokrat’ın o dönemde tıp tanrısı olduğuna inanılan Asklepios’un oğlu Podalarius’un soyundan geldiği düşünülür. Hayatının bazı ayrıntıları belirsizliğini korurken, tarihçiler çeşitli kaynaklardan elde ettikleri bilgileri bir araya getirerek biyografik anlatısını oluşturmuşlardır.

Hipokrat hakkındaki birincil bilgi kaynak olarak 2. yüzyılda yaşamış Yunan bir hekim olan Efesli Soranus'tan gelmektedir. Soranus, babasının yine bir hekim olan Heraklides, annesinin ise Tizane'nin kızı Praksitela olduğunu belirtmiştir. Hipokrat'ın Thessalus ve Draco adında iki oğlu ve Polybus adında bir damadı vardı ve hepsi de onun himayesinde eğitim görmüştü. Daha sonraki hekim Galen'e göre Polybus, Hippokrates'in gerçek halefi olarak kabul edilirken, Thessalus ve Draco'nun her birinin Hippokrates (Hippokrates III ve IV) adında oğulları olmuştur.

Soranus, Hippokrates'in tıp bilgisini babasından ve büyükbabasından (Hippokrates I) edindiğini belirtmiştir. Ayrıca Demokritos ve Gorgias'ın rehberliğinde çeşitli konular üzerinde çalışmıştır. Muhtemelen tıp eğitimini Kos Asklepieion'unda almış ve Trakyalı bir hekim olan Selymbria'lı Herodicus'tan ek eğitim almıştır. Hipokrat'ın etkisi tıp pratiğinin ötesine geçmiş, Platon gibi ünlü filozofların eserlerinde kendisine atıfta bulunulmuştur. Platon'un Protagoras ve Phaedrus adlı diyaloglarında Hipokrat "Asklepiadlı Koslu Hipokrat" olarak anılır ve ünlü Asklepiad hekim ailesiyle olan ilişkisine vurgu yapılır.

Hipokrat hayatı boyunca kendini tıp öğrenimine ve uygulamasına adamıştır. Hipokrat yaşamının önemli bir bölümünü gezginci olarak geçirmiş, eski Yunanistan‘ı dolaşarak, pek çok hastaları tedavi etmiş ve çok sayıda öğrencilere tıp dersleri vermiştir. Kimi yayınlarda, yaşamın erken döneminde Mısır’a gittiği ve Mısırlı bilgin Imhotep (M.Ö. 2980 – 2950)’e atfedilen tıp eserlerini incelediği belirtilmektedir. Uzun yıllar Atina’da yaşamıştır. Tesalya’ya, Makedonya’ya, Anadolu’ya geziler yapmış Makedonya hükümdarın Percidas’ı tedavi etmiştir. Ünü İran’a kadar yayılmış olup çağdaşı olan Pers hükümdarı Serhas ona zengin armağanlar vaad edip İran’a davet etmiş ama o reddetmiştir. Trakya’ya gittiğinde ise orada deli diye anılan Demokritos (M.Ö. yaklaşık 470-yaklaşık 380) ile tanışmıştı. Onun deli değil aksine büyük bit düşünür olduğunu söylemiştir.

Çeşitli bölgelere seyahat ederek tıbbi uzmanlığını paylaşmış ve değerli deneyimler kazanmıştır. Ölümüyle ilgili rivayetler farklılık gösterse de, genellikle 83, 85, hatta 90 yaşlarında Larissa'da vefat ettiğine inanılır; bazı kaynaklar ise 100 yaşından fazla yaşamış olabileceğini öne sürer. Hipokrat'ın mezarı Teselya’da Larissa ve Gyrton arasındadır.

Batıl İnançlar ve Tıp

Hipokrat, hastalıkların tanrının gazabından oluştuğunu iddia eden batıl inançlara ve hurafelere karşıt olarak hastalıkların insanların yaşam koşulları alışkanlıklar sebebiyle oluştuğunu savunup yaşamı boyunca mücadele etmiştir.

O dönemlerin en gizemli hastalığı olan sara hastalığı ile ilgili “Kutsal Hastalığa Dair” adlı kitabında söylediği söz;

Bana göre gizemli olarak adlandırılan bu hastalığın kutsal ya da açıklanamaz bir yanı yok; tıpkı diğer hastalıkların olduğu gibi bu hastalığında doğal bir nedeni var. Tabi insanoğlu gerek cehaleti yüzünden gerekse de doğaüstü olaylara karşı hayranlığından dolayı bu hastalığı kutsal olarak kabul etme yönelimindedir.

O dönemde tıpta iki farklı ekol bulunuyordu. Hipokrat ise bu ekollerden Kos ekolünün en önemli ismiydi. O dönemlerde batıl inançlar sebebiyle insan vücudunu kadavra olarak kullanmanın yasak olmasından ötürü Hipokrat, çoğu kez yanlış teşhis koyup, yanlış tedaviler uygulamıştır. Ancak klinik gözleme dayanan Kos ekolü de zamanla klasik tıpta önemli bir yere sahip olacak ve ölümünden sonra daha da yaygınlaşan Kos ekolünün bulduğu bütün tedavi yöntemleri Hipokrat’a atfedilecektir.

Antik Tıpta Hipokrat Teorisi

Hipokrat Teorisi, MÖ 5. yüzyılda hastalık anlayışında ve tıbbi uygulamalarda önemli bir değişime işaret edip Antik Yunan hekimi Hipokrat'a atfedilmiştir. Hipokrat, hastalıkların ilahi değil doğal kökenleri olduğunu öne sürerek hakim batıl inançlara ve dini inançlara meydan okumuştur. Bu, disiplini dini inançlardan ayırdığı ve daha rasyonel ve bilimsel bir yaklaşımı vurguladığı için tıp tarihinde çok önemli bir ana işaret ediyordu.

Hipokrat'ın çığır açan yaklaşımı, insan anatomisi ve fizyolojisi hakkında yanlış fikirlere dayanan yaygın Humorizm'den bir sapmaydı. Hipokrat'ın görüşleri tıbba daha ampirik bir yaklaşımın temelini atmıştır.

Ünlü sözlerinden biri olan

Bir toplumun sağlığı hakkında bilgi edinmek istiyorsanız, soludukları havaya, içtikleri suya ve yaşadıkları yerlere bakın.

sağlık ve hastalığı anlamada çevresel faktörleri dikkate almaya verdiği önemi vurgulamıştır.

Antik Yunan Tıbbında Farklılaşma

Farklı yaklaşımlara sahip olan Knidian ve Koan gibi Antik Yunan tıp okulları, hastalıklarla başa çıkma konusunda farklı yaklaşımlara sahipti. Knidian okulu teşhise odaklanmış olan ancak insan anatomisi hakkında sınırlı bilgisi ve yaşadıkları dönemde antik Yunan’da insan diseksiyonu yasak olması nedeniyle çeşitli semptomları tek bir hastalığa bağlanmakta genellikle başarısız oluyorlardı.

Hipokrat ya da Koan okulu, Knidian okulundan farklı olarak hasta bakımı ve prognoza odaklanarak hastalıkların etkili bir şekilde tedavi edilmesine olanak sağlamış ve klinik uygulamalarda önemli ilerlemelere yol açmıştır.

Spesifik teşhislere ve özel tedavilere güçlü bir vurgu yapan modern tıp, Hipokrat tıbbından büyük ölçüde farklıdır. Bu değişim, Hipokrat yaklaşımının modern tıp standartları tarafından eleştirilmesine yol açmıştır.

Hipokrat Tıbbında Kriz

Hipokrat tıbbı‘nda bir hastalığın ilerlemesinde önemli bir noktayı temsil eden “kriz” kavramı hastanın iyileşmesine ya da gerilemesine yol açabilirdi. Bu doktrine göre, krizlerin bir hastalığın başlangıcını takip eden belirli "kritik günlerde" ortaya çıkması beklenir ve bu kritik günleri anlamak, bir hastalığın sonucunu tahmin etmede çok önemliydi.

Terapötik Yaklaşım

Terapötik yaklaşım "doğanın iyileştirici gücüne" (Latince "vis medicatrix naturae") dayanıyordu. Bu doktrine göre, vücut kendi içinde dört mizacı yeniden dengeleme ve kendini iyileştirme (physis) gücünü barındırır. Hipokrat terapisi bu doğal süreci kolaylaştırmaya odaklanmıştır. Bu amaçla Hipokrat "dinlenme ve hareketsiz kalmanın büyük önem taşıdığına" inanıyordu. Hipokrat tıbbı hastaya karşı çok nazikti; tedavi nazikti ve hastayı temiz ve steril tutmaya vurgu yapıyordu.

Yanlış tedaviden dolayı kişiye olası bir zarardan dolayı Hipokrat ilaç verme ve yanlış seçildiği kanıtlanabilecek özel bir tedaviye girişme konusunda isteksizdi; genelleştirilmiş bir teşhisi genelleştirilmiş bir tedavi izlerdi. Önerdiği genel tedavilerden bazıları oruç tutmak ve bal ile sirke karışımı tüketmektir. Hipokrat bir keresinde "hastayken yemek yemek, hastalığını beslemektir" demiştir. Tabi bazı özel durumlarda güçlü ilaçlar da kullanılmıştır. Bu pasif yaklaşım, iskelet sistemini germek ve yaralı bölge üzerindeki baskıyı azaltmak için traksiyon gerektiren kırık kemikler gibi nispeten basit rahatsızlıkların tedavisinde gayet başarılıydı. Hipokrat sehpası ve diğer cihazlar bu amaçla kullanılmıştır.

Agora Bilim Pazarı

I’m Sorry Dave T-Shirt (Baskı, %100 Pamuk)

Bu t-shirt, kültleşmiş “I’m Sorry, Dave” repliğiyle bilim kurgu tutkunlarına özel bir dokunuş sunuyor. %100 pamuklu yapısıyla gün boyu konfor sağlarken, kaliteli baskısıyla uzun ömürlü kullanım sunar. Minimal ama etkileyici tasarımıyla hem nostaljik bir hava katacak hem de tarzınıza zekice bir gönderme yapmanızı sağlayacak!

Bilgiler ve Uyarılar:

1. Renk Bilgileri: Tişört beyaz ve siyah olarak üretilebilmektedir.
2. Beden Bilgileri: Stokta kalan ürünlerimiz arasından dilediğiniz bedeni seçebilirsiniz. Tişörtlerle ilgili beden bilgisi almak ve ölçüleri öğrenmek için buraya tıklayınız.
3. Cinsiyet Bilgileri: Bu ürünümüz unisex üretilmektedir ve her cinsiyete uygundur.
4. Kargo Bilgileri: Bu ürün sipariş alındıktan sonraki 2 iş günü içinde postalanacaktır. Kargo yöntemimiz hakkında daha fazla bilgiyi buradan alabilirsiniz.
5. Kumaş Bilgileri: Bu ürün %100 pamuktur.
6. Yıkama/Ütü Bilgileri: Tişörtler üzerindeki görsellerin korunması için tişörtlerin ters yüz edilerek yıkanması ve ütülenmesi tavsiye edilir. Siyah tişörtlerin en fazla 30 derecede yıkanması gerekmektedir.
7. İade/Değişiklik Bilgileri: Lütfen sipariş vermeden önce iade ve ürün değişikliği ile ilgili bilgilendirmemizi okuyunuz.

Devamını Göster

₺499.90

Satın Al Tüm Ürünler

Hipokrat, ateşin başlı başına bir hastalık olduğu düşünüldüğü dönemde hastaları aç bırakarak tedavi etmiş, ateşi 'aç bırakmanın' hastalığı etkisiz hale getirmenin bir yolu olduğuna inanmıştır. Bu nedenle "Soğuk algınlığını besle, ateşi aç bırak" fikrinin yaratıcısı o olabilir.

Prognoza da Hipokrat tıbbının önemli ve güçlü yönlerinden biriydi. Hipokrat zamanında olgunlaşmayan tıbbi tedavi yüzünden çoğu zaman hekimlerin yapabileceği en iyi şey bir hastalığı değerlendirmek ve ayrıntılı vaka geçmişlerinde toplanan verilere dayanarak olası ilerlemesini tahmin etmekti.

Profesyonellik

Hipokrat'ın "Hekim Üzerine" adlı eseri hekimlerin her zaman bakımlı, dürüst, sakin, anlayışlı ve ciddi olmalarını tavsiye edip kendisi de tıbbı katı profesyonelliği, disiplini ve titiz uygulamalarıyla dikkat çekmiştir. Hipokrat hekimi, uygulamasının tüm yönlerine dikkat ederdi: Antik ameliyathane'de "aydınlatma, personel, aletler, hastanın pozisyonu ve bandajlama ve atelleme teknikleri" için ayrıntılı şartnameleri takip eder tırnaklarını bile belirli bir uzunlukta tutardı.

Hipokrat Okulu gözlem ve belgelemenin klinik doktrinlerine önem vermiştir. Bu doktrinler, kayıtların aktarılabilmesini ve diğer hekimler tarafından kullanılabilmesini için hekimlerin bulgularını ve tıbbi yöntemlerini çok açık ve objektif bir şekilde kaydetmelerini isterdi. Tıp, klinik ve gözlem sanatını ona borçludur çünkü Hipokrat hastalarının bir çok semptomunu dikkatli düzenli bir şekilde not eder vakasının öyküsünü geniş bir şekilde ele alıp klinik gözlemlerini yapardı.

Tıbba doğrudan yaptığı katkılar

Hipokrat ve takipçileri tıp alanına öncü katkılarda bulunmuş, gözlemlerinin ve tanımlamalarının bir kısmı günümüzde de geçerliliğini korumaktadır. Hipokrat, kronik akciğer hastalıkları, akciğer kanseri ve siyanotik kalp hastalığında önemli bir tanı işareti olan "parmak çomaklaşmasını/Hipokrat parmakları" ilk tanımlayan kişi olarak kabul edilir.

Belgelenmiş ilk göğüs cerrahı olan Hipokrat, hastalıkları akut, kronik, endemik ve salgın olarak sınıflandırmaya başlamıştır. "Alevlenme, nüks, çözülme, kriz, paroksizm, zirve ve nekahat gibi terimler kullanmıştır. " Öğretileri arasında göğüs boşluğu astarında süpürasyonla seyreden bir durum olan torasik ampiyemin semptomları, fiziksel bulguları, cerrahi tedavileri ve prognozuna ilişkin ayrıntılı açıklamalar da yer alıyordu. Öğretileri günümüzün akciğer tıbbı ve cerrahi öğrencileri için geçerliliğini korumaktadır.

Hipokrat tıp okulu bir çok alanda yaptığı önemli katkılardan birisi de rektal rahatsızlıkların anlaşılması ve tedavisidir. Hemoroid gibi rahatsızlıkların nedenlerine ilişkin teorileri kusurlu olsa da, Hipokrat hekimleri tedavi için koterizasyon, eksizyon, ligasyon ve sıcak ütü kullanımı gibi nispeten gelişmiş yöntemler kullanmışlardır. Hipokrat Külliyatı'nda ana hatlarıyla belirtilen endoskopiye ilişkin kaydedilmiş en eski referansı işaret eden rektal spekulumun kullanımı gibi proktoskopinin bazı temel kavramları, halen yaygın bir tıbbi cihazdır. Ayrıca Hipokrat, günümüzde yaşam tarzı tıbbı olarak bilinen bir uygulama olan, hastalıkların tedavisinde diyet değişiklikleri ve egzersiz de dahil olmak üzere yaşam tarzı değişikliklerini sıklıkla vurgulamıştır.

Tıp eğitiminin zor ve hayat boyu devam ettiğini vurgulayan aforizmasında

Yaşam kısa, tıp uzun, fırsat geçici, deneyim aldatıcı ve karar zor

demektedir.

Dört Humor Kuramı

Hipokrat’ın dört yaşamsal sıvı kuramını geliştirdiğine inanılır. Buna göre doğa nasıl su, toprak, rüzgar ve ateş olmak üzere dört temel unsurdan oluşmaktaysa benzer şekilde bedenin de dört sıvı veya Latincede sıvı anlamına gelen ‘humor’ dan oluştuğunu savunulmuştur. Felsefeci Aristoteles ve Galen’in de bu kuramın gelişimine katkıda bulunduğu düşünülüyor. Yüzyıllar sonra, William Shakespeare insan karakterlerini tanımlarken bu temel sıvıları yazılarına dahil eder. Bu sıvılar siyah safra, sarı safra, balgam ve kandır. Hipokrat’a göre, doğa en güçlü iyileştiricidir ve hekim doğanın iyileştirici şekilde çalışmasını kolaylaştırmak için insan vücudundaki bu dört sıvının dengesini sağlamak zorundadır. Hipokrat’ın bu kuramı ‘Hipokratik Humoral Teori’ olarak bilinmektedir. Her bir sıvı, belirli bir elementle (hava, su, toprak, ateş), belirli özellikle (soğuk, sıcak, ıslak, kuru) , organla ya da yaşla (yaşlılık, ergenlik, çocukluk, olgunluk) ilişkilidir. Bu teoriye göre kan (sıcak ve ıslak) ilkbaharla, sarı safra (sıcak ve kuru) yaz ile, kara safra (soğuk ve kuru) sonbahar ile ve balgam da (soğuk ve ıslak) kış ile ilişkilidir ve bu dört sıvı vücutta mükemmel bir şekilde karıştığında sağlıklı olduğumuzu, bu sıvılardan bir veya daha fazlasının karışımdan ayrılıp vücutta hareket etmesiyle hastalığın ortaya çıktığını söylemiştir. Bundan dolayı ‘patofizyoloji’ kavramının da öncüsü olduğunu söyleyebiliriz.

Hipokratik Külliyat

Hipokrat, Ptolemaios devri İskenderiyesi'nde Helenistik dönemde kaleme alınmış Hipokrat Külliyatı'nda(Corpus Hippocraticum) toplanan çok sayıda tıp üzerine İyon Yunancası dilinde yazılmış antik bilimsel incelemeleri, konuşmaları ve mektupları yazmakla itibar kazanmıştır. Modern araştırmacılar, sadece yazım üslubundan yola çıkarak bile, bu metinlerin çok sayıda yazar tarafından kaleme alınmış olduğunu düşünmektedirler. Kendisinin yaşadığı dönemde yazılan kaynaklara bakıldığında hiçbirinde Hipokrat’a atıf olmadığını bundan dolayı metinlerin bazılarının Hipokrat tarafından yazıldığı görüşü benimsenmekte fakat bu metinlerin hangilerinin Hipokrat tarafından kaleme alındığı hala tartışılmaktadır.

MÖ 3.yüzyıldan kalma Külliyatı(Corpus) MS 1.yüzyılda Dioscurides ve Capiton isimli alimler tarafından yeniden düzenlenmiştir. Ünlü birkaç antik dönem yazarı Hipokrat'a atfedilen eserler üzerine sıklıkla yorum metinleri kaleme aldılar, bunların arasında en meşhurları Kalkedonlu(Kadıköylü) Herophilus(MÖ 4 -3.yüzyıl), Citiumlu Apollonius( MÖ 1.yüzyıl) ve Galen(MS 2-3.yüzyıl)'dir.

Dört ana kategoride gruplandırılan Hipokratik metinler her türlü tıbbi meseleyi ele almaktadır. Bu metinler teşhis, biyoloji, tedavi ve doktorlar için genel tavsiye olmak üzere gruplandırılabilir. Her biri özel bir konuda olmak üzere 60'tan fazla inceleme metni bulunmaktadır ve bunlara eklemler, terapi, rejim, ameliyat, fizyoloji, hastalıkların ilerleyişi, arındırma tedavileri ve jinekoloji metinleri örnek olarak verilebilir. Etik konusu ve tıbbın diğer alanlarla ilişkisi, özellikle de felsefeyle ilişkisi, de bu metinlerde tartışılmıştır.

Hipokrat Yemini Nedir?

Günümüzde de doktorların mesleğe başlamadan ettikleri bu yemin yaklaşık 70 kadar yazıttan meydana gelmiştir. Yazıtlardaki tarih ve yazım farklılıkları sebebiyle bu yeminin hepsinin Hipokrat’ın yazdığı büyük bir muamma olsa da ilham kaynağı Hipokrat felsefesi olması sebebiyle ona atfedilmiştir. Bu külliyat M.Ö. 3. yüzyılda İskenderiye’de bir kütüphanede birleştirilmiştir.

Hipokrat yemini, Hipokrat’ın tıp dünyasına katmış olduğu en önemli değerlerden birisidir. Günümüzde bu yeminin Hipokrat’ın öğrencilerinden birinin yazdığı tartışılsa da Hipokrat tıbbın hem bir sanat hem de bir vicdan meselesi olduğunu düşündüğünden doktorluk mesleğini yapacak kişilerin bu değerleri hukuki olmasa da ahlaki olarak bütünleştirecek bir metin oluşturmak istemişti. Oluşturulan bu yemin binlerce yıldır kullanılmaya devam ediyor.

Özgün Yemin:

“Hekim Apollon, Asklepios, Higiya, Panacea üzerine ve bütün Tanrı ve Tanrıçaların huzurunda yemin ederim ki, yeteneğim ve gücüm elverdiğince bu and ve sözleri tutacağım:

Bu sanatta hocamı, babam gibi tanıyacağım, rızkımı onunla paylaşacağım, ihtiyacı olursa kesemi onunla bölüşeceğim, çocuklarına kardeşim gibi bakacağım ve öğrenmek isterlerse bu sanatı ücretsiz öğreteceğim; ilaç reçetelerini, şifai bilgileri ve diğer bilgileri sadece ve sadece kendi evlâtlarıma, hocamın çocuklarına ve hekimlik kurallarına uygun sözleşmeyle bağlı ve and içmişlere öğreteceğim.

Yeteneğim ve hâkimiyetim ölçüsünde hastalarımın iyiliği için tedaviler önereceğim ve asla kimseye zarar vermeyeceğim.

İsteyen hiç kimseye öldürücü bir eczayı ne vereceğim ne de bunu tavsiye edeceğim; benzer şekilde, bir gebe kadına çocuk düşürmesi için ilaç vermeyeceğim.

Hayatımın ve sanatımın saflığını koruyacağım.

İç organlarındaki taşı keserek almayı, hastalığı çok açık olan hastalarda bile, işin ehli olan (cerrah)lara bırakacağım.

Hangi eve girersem gireyim, bütün kasıtlı kötülük ve suistimallerden ve özellikle de ister hür ister köle olsun erkek ve kadınların vücudunu kötüye kullanmaktan kaçınarak, sadece hastaya yardım için gireceğim.

Gerek sanatımın icrası sırasında gerekse insanlarla gündelik ilişkideyken edindiğim bilgileri ortalığa saçmayacağım, bir sır olarak saklayacağım ve kimseye açmayacağım.

Bu yemine sadık kalırsam hayatımı ve mesleki uygulamalarımı insanların tümünden ve her zaman saygı görerek mutlulukla sürdüreyim, ama ona ihanet eder ya da çiğnersem tam tersini yaşayayım.”

Özgün yemin tekrarlarca değişikliğe uğramasına rağmen yine de ortak amaçları aynıdır. Özgün yeminde Asklepios üzerine yemin edilirken, günümüz uyarlamasında ise onur üzerine yemin edilmektedir.

Günümüzdeki Hali:

“Hekimlik mesleğinin bir üyesi olarak;

Yaşamımı insanlığın hizmetine adayacağıma,

Hastanın sağlığına ve esenliğine her zaman öncelik vereceğime,

Hastamın özerkliğine ve onuruna saygı göstereceğime,

İnsan yaşamına en üst düzeyde saygı göstereceğime,

Görevimle hastam arasına; yaş, hastalık ya da engellilik, inanç, etnik köken, cinsiyet, milliyet, politik düşünce, ırk, cinsel yönelim, toplumsal konum ya da başka herhangi bir özelliğin girmesine izin vermeyeceğime,

Hastamın bana açtığı sırları, yaşamını yitirdikten sonra bile gizli tutacağıma,

Mesleğimi vicdanımla, onurumla ve iyi hekimlik ilkelerini gözeterek uygulayacağıma,

Hekimlik mesleğinin onurunu ve saygın geleneklerini bütün gücümle koruyup geliştireceğime,

Mesleğimi bana öğretenlere, meslektaşlarıma ve öğrencilerime hak ettikleri saygıyı ve minnettarlığı göstereceğime,

Tıbbi bilgimi hastaların yararı ve sağlık hizmetlerinin geliştirilmesi için paylaşacağıma,

Hizmeti en yüksek düzeyde sunabilmek için kendi sağlığımı, esenliğimi ve mesleki yetkinliğimi korumaya dikkat edeceğime,

Tehdit ediliyor olsam bile, tıbbi bilgilerimi, insan haklarını ve bireysel özgürlüklerini çiğnemek için kullanmayacağıma,

Kararlılıkla, özgürce ve onurum üzerine,

Ant içerim.”

Miras

Öncü hekim Hippokrates'in ölümünden sonraki yüzyıllar, ilerleme kadar gerilemenin de olduğu yıllar olmuştur. Örneğin, Fielding Garrison'a göre, "Hipokrat döneminden sonra klinik vaka geçmişi alma uygulaması sona ermiştir."

Bu tıbbi geleneği Hipokrat'tan sonra bir diğer önemli hekim MS 129'dan MS 200'e kadar yaşamış bir Yunan olan Galen devralmıştır. Galen Hipokrat tıbbı geleneğine bağlı kalıp sürdürmüştür. Bazı ilerlemeler kaydetmiş, ancak bazı gerilemeler de yaşamıştır. Orta Çağ'da İslam dünyası Hipokrat yöntemlerini benimsemiş ve yeni tıp teknolojileri geliştirmiştir. Avrupa Rönesansı'ndan sonra Hipokrat yöntemleri Batı Avrupa'da yeniden canlandırıldı ve 19. yüzyılda daha da yaygınlaştırıldı.

Sonuç

Hipokrat tıp mesleğini öncesinde var olan batıl inançlardan, doğaüstü ve dini yaklaşımdan uzaklaştırarak; gözleme, sınıflandırmaya, sebep ve sonuçlara dayalı bir akılcı yaklaşıma kavuşturan kişi olarak kabul edilir. Tıbbi uygulamalarda yararlanılan bir çok eser ve bu Hipokrat felsefesinden etkilenen bir çok hekimin de eser ve çalışmalarla katkı sunmasına olanak sağlamıştır. Tıp mesleğinin insani, etik yönlerini temsil etmiş, klinik tıp ve “doktor-hasta ilişkisini” geliştirmiş, yaptıklarıyla binlerce doktora ilham kaynağı olmuştur. Yaklaşık 2.500 yıl boyunca etkin olarak kullanılan tıp yeminini bulmuş, sağlık alanında önemli gelişmelere katkı sağlamıştır. Hipokrat tıpkı antik dönemin dünyasında olduğu gibi günümüzde de modern tıbbın babası olarak tanınmaktadır.