Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat

Hiperküresel Evren

Kara Delikler, Karanlık Enerji ve Kozmik Yanılsama

5 dakika
10
Hiperküresel Evren
  • Blog Yazısı
Blog Yazısı
Tüm Reklamları Kapat

🚀 Giriş: Genişleyen Evrenin Görünmeyen Gücü

Modern kozmolojiye göre evren, yalnızca genişlemekle kalmıyor; gitgide hızlanan bir biçimde genişliyor.

Bilim insanları bu olağanüstü ivmeyi açıklayabilmek için iki büyük gizemli kavrama başvurdu:

Tüm Reklamları Kapat

karanlık madde ve karanlık enerji.

Ancak bir soru hâlâ asılı duruyor:

Eğer bu evren bizim algılayabildiğimizden daha fazla boyuta sahipse, gözlemlediğimiz bu “genişleme” aslında sadece daha büyük bir sistemin iç bükey yansıması olabilir mi?

Bu yazıda, evrenin hiperküresel bir yapıya sahip olduğunu, kara deliklerin bu yapıda birer geçit olarak işlev gördüğünü ve “karanlık” olarak tanımladığımız fenomenlerin aslında bu topolojik sistemin içinden gelen etkiler olduğunu savunan bir kozmolojik model sunuyorum

Tüm Reklamları Kapat

***

🌐 Hiperküre Nedir ve Evren Neden Böyle Olabilir?

Klasik fizik, evreni sonsuz, düz ve üç boyutlu bir hacim olarak tanımlar.

Ama genel görelilik bize şunu öğretir: kütle, uzayı büker.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.

Kreosus

Kreosus'ta her 50₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.

Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.

Patreon

Patreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.

Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.

YouTube

YouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.

Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.

Diğer Platformlar

Bu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.

Giriş yapmayı unutmayın!

Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.

Bu bükülme, sadece lokal değil, küresel ölçekte de olabilir.

Eğer evrenin yapısı, bir hiperküre (4. boyutta kıvrılmış bir 3-boyutlu yüzey) ise:

• Sınırsızdır: İçinde yürürsen kenara ulaşmazsın.

• Sonludur: Toplam hacmi, madde ve enerji miktarı sınırlıdır.

• Küresel eğrilidir: En uzak galaksilerin ışıkları, eğrilmiş bir yüzeyde yol alır.

Bu modelde evren bir iç balon gibidir. Biz bu balonun yüzeyindeyiz, içinde değil.

Tüm Reklamları Kapat

Ve işte tam bu yüzeyde, kara delikler devreye girer.

***

🕳️ Kara Delikler: Madde Yutan Canavarlar Değil, Geçitler

Tüm Reklamları Kapat

Kara delikler genellikle, içine düşen her şeyi yok eden “kozmik mezarlar” olarak düşünülür.

Oysa genel görelilik, bu yapıları uzay-zamanın kopma noktaları olarak tanımlar.

Benim önerdiğim modelde:

Kara delikler, hiperküre evrenin bir kutbundan, diğer kutbuna madde ve enerji aktarımı yapan geçitlerdir.

Tüm Reklamları Kapat

Agora Bilim Pazarı
Leonardo da Vinci

Gayrimeşru, eşcinsel, vejetaryen, solak ve dinle arası limoni: Leonardo da Vinci 15 ve 16. yüzyıl için zor bir karakterdi. Ama talep ettiği hoşgörünün karşılığını misliyle verdi.
Dudağı hareket ettiren kasları görmek için kadavraların yüz derilerini yüzdü ve ardından dünyanın en unutulmaz tebessümünü, Mona Lisa’yı yarattı. Işık ışınlarının korneaya çarpışını gözlemledi ve değişken perspektifler kullanarak Son Akşam Yemeği’ni çizdi. Oyunbaz ve saplantılı bir tutkuyla anatomi, fosiller, kuşlar, kalp, uçan makineler, optik, botanik, jeoloji ve silahlar üzerine çığır açıcı çalışmalar yürüten Leonardo, beşeri ile temel bilimler arasındaki çizgiyi aşarak sadece günün Milano ve Floransa’sını büyülemekle kalmadı; onun yolu tüm dünyada yaratıcılık ve yenilikçiliğin yolu oldu.
Steve Jobs ve Einstein biyografilerinin yazarı Walter Isaacson, insanlık dediğimiz büyük ailemizin belki de en sıra dışı ferdinin hayatı üzerinden, dünyaya tutkulu bir hayretle yaklaşmanın yaşamı nasıl zenginleştirebileceğini gösteriyor.

“Muhteşem… Isaacson yine karmaşık, dev bir karakteri ele alarak onu yakınlık kurabileceğimiz birine dönüştürüyor… Baştan sona büyüleyici, ustaca ve tutku dolu.”
KIRKUS REVIEWS

“Isaacson, Leonardo’nun çelişkilerini kullanarak ona insaniyet ve derinlik kazandırıyor.”
NEW YORK TIMES

“Yıllar içinde Leonardo hakkında çok şey okudum fakat onun yaşamı ve çalışmalarının farklı yönlerini tatmin edici şekilde ele alan hiçbir kitapla karşılaşmamıştım… Bu kitap onu tüm insani yönleriyle görmenize ve onun ne kadar özel biri olduğunu anlamımıza, Leonardo hakkında okuduğum diğer tüm kitaplardan daha çok yardımcı oluyor.”
BILL GATES

Devamını Göster
₺384.00
Leonardo da Vinci

Bu geçiş sırasında madde, atomik formdan çıkıp temel parçacık seviyesine parçalanır.

Bu parçacıklar, hiperkürenin öteki yüzeyinde (bizim algılayamadığımız kutbunda) birikmeye başlar.

Ancak bu birikim kaybolmaz. Tam tersine, bizim evrenimiz üzerinde çok etkili bir çekim alanı yaratır.

***

🧲 Karanlık Madde ve Karanlık Enerji Aslında Ne?

Fizikçiler, galaksilerin beklenenden daha hızlı döndüğünü fark ettiklerinde, bu fazladan çekimi açıklamak için karanlık madde kavramını geliştirdiler.

Aynı şekilde, evrenin hızla genişlediğini gördüklerinde, bu genişlemeyi açıklamak için karanlık enerji fikrini ortaya attılar.

Ama belki de:

Karanlık madde, kara deliklerin diğer kutba aktardığı parçacıkların birikimiyle oluşan, ama doğrudan ışıkla etkileşmeyen bir parçacık alanıdır.

Karanlık enerji ise bu dıştaki yoğun parçacık alanının bizim yüzeyimizi dışa doğru çekmesiyle oluşan bir kozmik yanılsamadır.

Tüm Reklamları Kapat

Yani evrenin genişlemesi aslında bir dış çekim etkisidir;

ama biz içeriden baktığımızda, bu çekimi genişleme olarak algılarız.

***

🧠 Zaman Algısı ve Kara Delik Yanılsaması

Tüm Reklamları Kapat

Zaman da bu modelde büyük rol oynar.

Bir cismin kara deliğe düşmesini dışarıdan gözlemlediğimizde, sonsuz zaman geçiyormuş gibi görünür.

Ama parçacık için bu süreç çok daha hızlıdır.

Bu fark, bizim hâlâ kara delikte madde “birikiyor” zannetmemize neden olur.

Tüm Reklamları Kapat

Gerçekte ise:

Madde çoktan hiperkürenin öte yüzeyine geçmiş olabilir.

Ve biz, zamanın eğriliği nedeniyle onun orada kaldığına inanırız.

Bu da kara deliklerin gerçekten “yutan” değil, aktararak sistemin dışını biriktiren yapılar olduğunu gösterir.

Tüm Reklamları Kapat

***

🔄 Kozmik Döngü ve Büyük Yanılsama

Bu bakış açısına göre:

• Kara delikler evrenden madde aktarır,

Tüm Reklamları Kapat

• Karşı kutupta bu madde temel parçacıklara dönüşerek yoğunlaşır,

• Bu yoğunluk, uzayı dışa çeker,

• Biz ise bunu “karanlık enerji” olarak yorumlarız.

Evren genişlemiyor olabilir.

Tüm Reklamları Kapat

Evren, hiperküresel yapısı sayesinde kendi içine bükülüyor olabilir.

Ve bu bükülme, dıştaki parçacıkların oluşturduğu çekimle meydana geliyor olabilir.

***

🧭 Sonuç: Görünen Her Şey, Görünmeyenin İzidir

Tüm Reklamları Kapat

Kozmoloji, insanın evrendeki yerini arayışıdır.

Ama belki de biz, hâlâ yüzeye bakıyoruz.

Evrenin “içini” anlamaya çalışırken, onun aslında bir yüzey olabileceğini unutuyoruz.

Belki de karanlık enerji yok.

Tüm Reklamları Kapat

Belki de karanlık madde yok.

Belki de sadece geçişi gözleyemediğimiz parçacıklar, topolojik olarak başka bir kutba taşındı.

Ve bu taşınma, evreni geriyor; biz ise buna “genişleme” diyoruz.

Bu model henüz spekülatif. Ama önemli olan şu:

Tüm Reklamları Kapat

Kozmik bilinmezi açıklamak için karanlık kavramlara ihtiyacımız olmayabilir.

Yeter ki ışığı farklı bir açıdan tutmayı öğrenelim.

***

Big Bang Bir Başlangıç Olmayabilir

Tüm Reklamları Kapat

Evrenin genişlediğini biliyoruz. Hatta hızlanarak genişlediğini de.

Bunu açıklamak için geliştirilmiş en büyük kuram ise Big Bang Teorisi:

Evrenin bir noktadan doğduğu, zamanın bu patlamayla başladığı fikri.

Ancak hiperküresel yapıyı temel alan bu alternatif modelde, Big Bang’in kendisi de sorgulanabilir hale gelir.

Tüm Reklamları Kapat

Ya Big Bang, bir başlangıç değilse?

Ya aslında karşı kutupta biriken parçacıkların kritik eşiği aşıp, hiperküre yüzeyine geri yansımasıysa?

💡 O zaman:

• Kara delikler aracılığıyla madde karşı kutba aktarılır

Tüm Reklamları Kapat

• Bu kutuptaki parçacık yoğunluğu zamanla büyür

• Bir noktada topolojik stres oluşur

• Bu stres, hiperkürenin iç yüzeyine bir enerji sıçraması olarak geri döner

• Ve bu sıçrama bizim evrenimizde “büyük patlama” gibi algılanır

Tüm Reklamları Kapat

Yani:

Big Bang, mutlak bir başlangıç değil; kozmosun hiperküresel döngüsünde oluşan bir “faz geçişi” olabilir.

🔁 Döngüsel Kozmos: Patlama Değil Nabız

Tüm Reklamları Kapat

Bu görüş, evreni tek seferlik bir olay olarak değil, dönüşümlü bir varlık olarak tanımlar.

Tıpkı nefes alıp veren bir organizma gibi:

• Madde içeri çekilir

• Karşı kutupta birikir

Tüm Reklamları Kapat

• Gerilim artar

• Geri yansır

• Yeni bir genişleme döngüsü başlar

Bu, evrenin sadece fiziksel değil, topolojik olarak da canlı bir yapı olduğunu gösterir.

Tüm Reklamları Kapat

🧩 Sonuç: Başlangıçlar ve Sonlar Değil, Geçitler ve Dönüşler

Big Bang’in fiziksel bir gerçekliği olabilir.

Ama bu, onun tekillik ve mutlak başlangıç olduğu anlamına gelmeyebilir.

Tüm Reklamları Kapat

Eğer evren hiperküresel bir yapıya sahipse, o zaman Big Bang sadece:

Geçici bir yüzey dalgası, topolojik bir sıçrama ve iç bükey bir yankıdır.

✒️ Dipnot

Bu yazıda sunduğum model, klasik genel görelilik, hiperküre topolojisi ve kozmolojik genişleme üzerine spekülatif bir sentezdir.

Tüm Reklamları Kapat

Matematiksel modellere dönüştürülebilir, simülasyonlarla test edilebilir, felsefi yorumlarla zenginleştirilebilir.

Daha fazlası için birlikte düşünebiliriz.

Okundu Olarak İşaretle
1
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Raporla
Mantık Hatası Bildir
Yukarı Zıpla
Bu Blog Yazısı Sana Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 0
  • Tebrikler! 0
  • Bilim Budur! 0
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 0
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Umut Verici! 0
  • Merak Uyandırıcı! 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 18/06/2025 09:06:37 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/20847

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Size Özel
Makaleler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000

Bize Ulaşın

ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close