Gerçekliğin Kurgusu: Beynin Yazdığı En Usta Yalan

Gerçek sandığın her şey, aslında beyninin içine çizilmiş bir animasyon. Dış dünyada renk yok, ses yok, koku yok. Sadece titreşimler, frekanslar, parçacıklar var. Göz, ışığı görmez. Kulak, sesi duymaz. Bunlar sadece dalgaları yakalayan alıcılardır. Gerçekliği üreten asıl yer: beynin kendisi.

Ve beyin, bu dalgaları alıp sana özel bir “gerçeklik senaryosu” kurgular. Tıpkı bir yönetmen gibi. Işıkları ayarlar, efektleri verir, karakterleri tanımlar. Sen zannedersin ki dışarıda bir dünya var. Oysa sadece beynin içindeki karanlıkta, sinapsların ateşlenmesinden doğan bir rüyadasın.

Dokunduğunu sandığın masa? Onunla fiziksel bir temas kurmuyorsun. Atomlar birbirine dokunmaz. Hissettiğin şey, elektronların itmesiyle beyninde oluşan sinyallerin bir yorumu. Yani hiçbir zaman “gerçek bir şey”e dokunmadın.

Gelelim daha derine. Sen dediğin şey var ya… O iç ses, o geçmişi hatırlayan, geleceği planlayan karakter… O da bir simülasyon. Beynin “Default Mode Network” adını verdiğimiz ağı, hiçbir şey yapmasan bile aktif kalır. Sana “ben kimim, nereye gidiyorum” dedirten iç diyaloğu üretir.

Medial prefrontal korteks, seni başkalarından ayırır. Insula, iç organlarının sinyallerini sana “benimmiş gibi” hissettirir. Tüm bu yapılar senkronize şekilde çalışınca, bir “özne” hissi doğar. Yani senin benlik dediğin şey, aslında birkaç bölgenin ortak yayını.

Ve işin acı tarafı şu: Bu yayında küçük bir arıza olursa, “ben” yok olur.

Split-brain hastalarında, beyin ikiye ayrıldığında, aynı kişi iki farklı karar verir. Sanki iki ayrı bilinç aynı kafada yaşamaktadır. Cotard sendromu yaşayanlar, “ben yokum” der. Capgras hastaları, annesini tanır ama “o değil” der. Depersonalizasyon yaşayanlar, aynada kendini tanıyamaz. Yani “benlik” dediğin şey, bir sinir ağı bozulunca hemen buhar olur.

Ama sadece bireysel bir hayal değil bu. Ortak bir yanılsama. Hepimiz, beyinlerimizin ortak algoritmalarla işlediği bir gerçeklik illüzyonunun içindeyiz. Aynı yalanı birlikte gördüğümüz için, onu “gerçek” sanıyoruz.

Buradaki simülasyon, Matrix tarzı bir dijital dünya değil. Daha biyolojik, daha trajik. Beynin dış dünyayı olduğu gibi değil, işe yarar haliyle modellemesi. Evrimsel olarak bu daha mantıklıydı: Hayatta kalmak için “doğru”yu değil, “işe yarayanı” bilmek gerekiyordu. Yani evrim sana gerçeği değil, yaşatacak kadarını verdi.

Bu noktada şu soru gelir: “Ben” varsa, kim bu soruyu soruyor?

İşte burası kırılma anı. Çünkü bilinç, bir varlığın “kendini fark etmesi” değil. Bilinç, bir sistemin kendi aktivitesini yorumlamasıdır. Yani beyin kendi işleyişini algılar ve bu algıya “ben” adını verir. Ruh yok. Bilinçli bir göz yok. Sadece kendi faaliyetini izleyen bir sistem var.

Ve şimdi, asıl tokat burada gelir:

Gerçeklik dediğin şey, beyninin içinde kurulmuş bir tiyatro sahnesi. Sahne var, ışık var, replikler var… Ama oyuncu? O yok. Çünkü sen, kendini oynayan bir hikâyesin. Karakteri yazan da sensin, oynayan da.

Ama sahne arkası sessizleştiğinde, yani bu sinyaller durduğunda… Hikâye de biter.

Ve belki de asıl sorulması gereken soru şu:

Eğer hikâyeyi yazan da sensen, oynayan da… Peki, sen kimsin?