Bir inşaatçının gözünden deprem

İlk deprem yaşadığımda henüz inşaatla hiç ilgim yoktu. 1996 Adana depreminde henüz lise öğrencisiydim. Ev eşyalarının raflardan savrulduklarını, kırılma seslerini, ayağımın altından gelen uğultu sesini, yan binanın yıkılırken çıkarttığı gümbürtüyü hatırlıyorum. İlk duyduğum his, yer kabuğuna ne kadar çok güvendiğimdi. Dünyaya ilk geldiğimizden beridir ayağımızın altında sabit durduğuna emin olduğumuz toprağın, güvenimizi fütursuzca hiçe sayarak hareket etmesi dehşete kapılmama sebep olmuştu.

Asıl korkuyu herkes gibi depremin sonuçlarını gördükten sonra yaşayacaktım. Aklımda ilk anda insanların “ölümden de depremden de korkmuyorum” tepkisi kaldı. Ancak çevrede kısmen de olsa yıkılmış binaları, televizyon ve radyodaki haberleri gördükten sonra işin ciddiyetini fark ettikleri zaman, işte gerçek korkuyu yaşadıkları an oluyordu.

Artık tecrübeli bir mühendisken yaşadım ikinci dalgayı. 6 Şubat’ta Mersin’deydim. Maraş’tan ve Hatay’dan selam çaktı eski dost. Yerin ne kadar güvenilmez olduğunu unutmuştuk, tekrar hatırlattı.

Tecrübeli mühendis Cem’in duydukları liseli Cem’den farklıydı ama. Bu sefer kolonlardaki çatırtıları, yerden gelen uğultunun yönünü kestirmeye çalışıyordum. Döşemenin ne kadar dayanacağını aklımdan hesaplamaya çalışıyordum panikle. Ölüm bir şey değildi de, moloz altında kalıp, sıkıştığım yerden günlerce kurtarılmayı beklemek asıl korkuydu. Artık biliyordum riskleri, 96 senesinde yaptığımız o ölümden korkmuyorum raconu kesmezdi!

Liseli Cem depremden hemen sonra dışarıya çıkıp yardıma ihtiyacı olan var mı, çevrede ne oldu diye koştururken, Mühendis olan hemen bilgisayar başına geçip aslında ne oldu diye araştırdı. Taa Kahramanmaraş’tan Mersin’e bu kadar şiddetle gelen deprem atımlarının, Maraş’ı nasıl yıktığını, hatta çevre illerde de neler olduğunu anlamak için dahi olmaya gerek yoktu.

Gene de sosyal ve asosyal yandaş medyadan duyup gördüklerimiz tasavvur edebileceğimden fazlaydı. Bir milletin ve devletin nasıl aciz kaldığını ibretle izledi dünya. Molozların arasından sevdiklerini çıkartmaya çalışırken babalar ve oğullar, çadır satıp sosyal medyayı kapatmakla meşguldüler!

Eminim ki her bir meslektaşım, o dönem geçmişini düşündü. Hepimiz geçmişte yaptıklarımızı kafamızda kontrol ettik. Benim aklıma döktüğüm her metreküp beton, bağlanılan her çubuk demir, çizilen her bir çizginin detayı tek tek geldi, hepsi gözden bir kere daha geçirildi. Bu kadar hassas bir işi yaparken ne yaparsan yap, mutlaka bir yerde bir hata yapmış olmalıydık ama, o hataların bu kadar acı sonuçları olabileceğini ilk defa cep telefonlarımızdan canlı izledik. Hiçbir meslektaşım betona eskisi gibi bakmayacaktı artık. Detay çizerken, tasarım yaparken eskisi gibi olmayacaktı. O simsiyah Autocad ekranı, asla eskisi kadar güzel görünmeyecekti. Hepimiz vicdanımızı sorguladık.

Bizi sorgulayan sadece kendi vicdanımız da olmayacaktı, savcılar da depremin hemen ardından yüzlerce meslektaşımı gözaltına aldılar. Bazıları tutuklandı. Bir mühendis savunmasında bütün gerçeği balyoz gibi kafamıza vurdu:

-“yürürlükteki deprem yönetmeliği 7,0 rihter ölçeğinde deprem kuvvetine göre tasarım yapmamızı söylüyor. Biz de ona göre yaptık. Olan deprem 7,8 oldu. Bu şiddette yapıların yıkılmaması normal değil!”

Bir ön bilgi vereyim; Rihter ölçeği logaritmik artar. Yani 7 ve 7,8 şiddetler arasındaki enerji farkı 13,5 kattır! Bizim hesabımızdan 13 kat daha şiddetli oldu deprem.

Tabi ki meslektaşlar sırayla salıverildi. Ama kimse müteahhitlerin kâr hırsıyla şantiye şeflerine yaptıkları baskıyı konuşmadı. Vicdanı ve cüzdanı arasında kalan mühendisler, yıllarca işsiz kaldı. Pırıl pırıl mühendisler yıllarca garsonluk, kuryelik gibi işlerde çalıştılar. Oysa deprem ülkesi memleketimde mühendislik bilimine bu kadar ihtiyaç varken!

Her şehre bir üniversite açtılar, her üniversiteye inşaat mühendisliği fakültesi kurdular. Yoldan çevirdikleri ustabaşını fakültelere öğretim görevlisi yaptılar. Sonra mühendisleri tutukladılar!

Hadi konutlar için tasarım esasları 7,0 ölçeğine göreydi, ya birinci önemdeki kamu yapıları neden yıkıldı? Okullar, hastaneler, askeri yapılar, alt yapı tesisleri… Onların tasarım esasları 9,0’a göre yapılmalıydı, ama gördük ki yapılmamış. Bu şiddete hepsi boyun eğdi.

Ben ayağımın altındaki toprağa bile güvenmemeyi daha 17 yaşında öğrendim. Tasarımcı değilim ama, şantiyede uygun olmayan tasarımı görebilirim. Her şantiyeci de görür, bu bana özgü bir özellik değildir. Şundan eminim ki, inşaat işinin hangi biriminde çalışırsa çalışsın, 6 Şubat depreminden sonra meslektaşlarım değil elini vicdanına koymak, komple kollarını göğüslerine soktular! Sadece Mersin’de bile hasar tespitte çalışmak için gönüllü olan meslektaşlarım şehri boşalttılar. Üstelik Mersin’de de bir çok hasarlı bina vardı, gene de sırf siyasi sebeplerden Mersin afet bölgesi ilan edilmedi.

O dönem kapı kapı, bina bina gezdim. Korkan vatandaşa bilgi verdim. Kimisi yapıları için performans raporu istedi, üşenmedim hazırladım. Gördüm ki, depremden önce alınması gereken o kadar çok önlem var ki, saymakla bitiremem.

Kimse korozyon etkisi konusunda fikir sahibi değildi. Tuzlu suyun, sıcak havanın, ya da hatalı tasarımın binalarına neler yapabileceğini düşünmüyordu. Canlarını sadece deprem alır zannediyorlardı. Yanlış kullanılan yapı malzemesinin onları kanser edeceğini bilmiyorlardı meselâ. Bodrum katlarında pahalı diye yapmadıkları izolasyonun yokluğu yüzünden, sadece bir kütle kum taşının üzerinde 17 katta yaşadıklarını da! Fayanslarının, ya da mutfak tezgahlarının kalitesinden ödün vermezlerdi ama, bir mühendise 3 kuruş verip satın aldıkları binanın statik raporunu inceletmezlerdi.

Çevre ve şehircilik müdürlüğünün “hasar tespit” eğitiminde sadece deprem hasarlarını incelememiz söylendi. Deprem sebebi olmayan hasarlar hasarsız sayıldı. Bununla beraber, bazı meslektaşlarım ağır hasarlı yapılara hasarsız raporu verdi. Bazı binalarda hasarlı olduğu halde hasarları deprem kaynaklı olmadığı için hasarsız kabul edildi. Kentsel dönüşüm kapsamına bile alınmadı.

Belli ki, 6 Şubat’ta vicdanı sızlayan sadece meslektaşlarım ve depremzedeler vardık. Yalnız kaldık. Bize yapmamız söyleneni sorgulamadan, sonucunun ne olacağını bile düşünmeden yaptık. Sadece itibarsızlaştırılmış mesleğimizi yapmaya devam etmek için yaptık. Alternatifi kuryelikti çünkü.

Vatandaşın da mesleğe ve meslektaşa saygıları bambaşkaydı! Hiç ihtiyacı olmadığı halde binasına röntgen çekmemi isteyen, karot zararlı diye benimle kavga eden, verdiğim raporları beğenmeyen bir sürü vatandaş oldu. Oysa doktorları demeden ilaç bile almazlardı. Konu mühendis olunca, herkesin bir fikri vardı her nasılsa!

Televizyonlardan ve sosyal medyadan ahkam kesip, sağlam yapı nasıl olmalı diye yüksek perdeden konuşan jeologlar kadar bilgiliydiler ancak! Yer kabuğunu inceleyen bir bilim insanının, kendi branşı dışında konuşması, ve sırf reyting veya tıklanma sayısı için bu ukalalığı yapması da, mühendisliğin başka branşlarında da etik sorunu olduğunu doğruluyor.

Bu ülkenin üniversitelerinde mesleki etik dersi neden yok diye düşündürüyor insana! Oysa Rusya’da sınıf geçmek için geçer not almanın mecburi olduğu dersti etik dersi.

Bir soru daha kafamda dönüp duruyor, bütün bu yıkım, bu fakirlik, bu ukalalık içerisinde… Bu ülkenin insanının neden kıymeti yok? Bütün bu “ben her şeyi biliyorum” ispata çabası o kıymeti bulma arayışından olabilir mi?

Artık hiçbir çizgi, sadece çizgi değildir benim için.

Hiçbir kolon sadece yük taşımaz. Hiçbir döşeme yalnızca beton değildir.

Agora Bilim Pazarı

Dahiler Sınıfı: Çocuk Kitabı Seti (17 Kitap)

Bunlar, her biri kendi yöntemiyle; kelimeleriyle, icatlarıyla, seçimleriyle ve hatta kaderleriyle dünyayı değiştirmiş kadınların ve erkeklerin hayat hikâyeleri; şaşkınlık ve hayranlık duymanızı sağlayacak, hayal gücü ve merak duygunuzu harekete geçirecek büyüleyici hikâyeler. Dâhiler Sınıfı serisi bu özel insanları çocuklarla (9 yaş ve üstü) tanıştırmak üzere tasarlandı. İlk olarak yayımlandığı İtalya’da büyük övgü toplayan ve ardından pek çok dile çevrilen Dâhiler Sınıfı, minik ebadı, renkli illüstrasyonları, bilgiyi heyecan ve macerayla birleştiren anlatımıyla çocukların kolay okuyacağı, zor unutacağı, onlara öğrendiklerinden daha da fazlasını merak ettirecek bir seri.

Setin içindeki kitaplar:

Dahiler Sınıfı Serisi Set (17 Kitap)

• Dahiler Sınıfı – Mozart: Müziğin Dahisi
• Dahiler Sınıfı – Einstein: Sınırsız Deha
• Dahiler Sınıfı – Leonardo da Vinci: Zamanın Ötesinde Bir Beyin
• Dahiler Sınıfı – Steve Jobs: Bilgisayara Can Veren Adam
• Dahiler Sınıfı – Marie Curie: Atom Kadın
• Dahiler Sınıfı – Newton: Fizik Sihirbazı
• Dahiler Sınıfı – Nikola Tesla: Geleceği Keşfeden Adam
• Dahiler Sınıfı – Muhammed Ali: Tüm Zamanların En Büyüğü
• Dahiler Sınıfı – Stephen Hawking: Sonsuzluğun İzinde Bir Zihin
• Dahiler Sınıfı – Pablo Picasso: Sınır Tanımaz Sanatçı
• Dahiler Sınıfı – Süfrajetler: Tüm Kadınlara Oy Hakkı
• Dahiler Sınıfı – Enzo Ferrari: Hızın Efendisi
• Dahiler Sınıfı – Arşimet: Sayıların Büyücüsü
• Dahiler Sınıfı – Pisagor: Dünyanın En Ünlü Teoremi
• Dahiler Sınıfı – Beatles: Efsane Dörtlü
• Dahiler Sınıfı – Shakespeare: Tiyatronun Efendisi
• Dahiler Sınıfı – Galileo: Göklerin Kâşifi

Bilgiler ve Uyarılar:

1. Bu set genişledikçe, kutu içine konan kitap sayısı değişebilmektedir. Dolayısıyla satın aldığınız dönemde kitapların bir kısmı kutu içinde, bir kısmı tekil olarak gelebilir.
2. Bu ürün sipariş alındıktan 1-3 gün içinde postalanacaktır.
3. Lütfen sipariş vermeden önce iade ve ürün değişikliği ile ilgili bilgilendirmemizi okuyunuz.
4. Bu kampanya, Domingo Yayınevi tarafından Evrim Ağacı okurlarına sunulan fırsatlardan birisidir.

Devamını Göster

₺2,454.00

Satın Al Tüm Ürünler

Çünkü ben, ayağımın altındaki toprağın bile güvenilir olmadığını bilen biriyim artık.

Çünkü ben, gözümün önünde göçen hayatların vicdan muhasebesini yapan bir mühendisim.

Ve ben, 2+2’nin dört ettiğini bilen, ama bu ülkenin siyasetinin ona “beş de” dediği her yerde işsiz kalanlardanım.

Ama eğilmedim.

Beton dökerken titreyen ellerim vardı ama, ruhum eğilmedi.

Enkaz altından çıkan cesetlerin, geceleri uykumu kaçırdığı zamanlar oldu…

Ama hiçbir raporumu yalanlamadım, hiçbir çizgimi eğip bükmedim.

Çünkü biliyorum…

Bu ülkede bazı insanlar yalnızca mezarlarıyla haklı çıkar.

Ve bu yazı, ne bir ağıt,

ne de bir isyan.

Bu yazı;

"Tesadüfen Yaşamıyorsun Cem"

diyen iç sesin bir yankısıdır.

Çünkü bu topraklarda mühendis olmak, bir meslek değil, bir mücadeledir.