Bir Sonraki Salgını Nasıl Önleyebiliriz?

Dünyanın COVID-19 triajını görmezlikten gelemeyiz. Gelecekteki zoonotik salgınları nasıl önleyeceğimize dair triajı şimdiden yapmamız gerekiyor. (Ç.N.: Triaj, çok sayıda hasta ve yaralının bulunduğu durumlarda, bunlardan öncelikli tedavi ve nakil edilmesi gerekenlerin tespiti amacıyla olay yerinde veya sağlık kuruluşunda yapılan hızlı seçme ve kodlama işlemi.)

Gezegendeki tüm yaşamın sağlığı birbirine bağlıdır. COVID-19 salgını bize göz ardı edilemeyecek temel bir gerçeği hatırlattı: İnsan, hayvan, bitki, çevre sağlığı ve refahı özünde birbirine bağlıdır ve insan faaliyetlerinden derinden etkilenir. Sağlık, bulaşıcı hastalığın yokluğundan daha fazlasını gerektirir. Bireysel özellikleri ve davranışları göz önünde bulundururken; sosyoekonomik, politik, evrimsel ve çevresel faktörler bir arada düşünülmelidir.

Bu nedenle; hayvan, ekosistem ve insan sağlığı üzerine uzmanları entegre ve finanse etmek için çok disiplinli bir yaklaşıma acilen ihtiyaç vardır. Hükümetler kritik adımlar attılar ancak halk sağlığını sağlamak için, gerekli olan koruma uzmanları, sosyal bilimciler, ekologlar ve vahşi yaşam yöneticilerinden neler öğrenebileceğimiz hedeflenmelidir.

COVID-19'a neden olan yeni koronavirüs SARS-CoV-2 gibi koronavirüsler nadir değildir. İnsanlar ve hayvanlar doğal olarak, bu virüsler de dahil olmak üzere çok sayıda patojen için konakçıdırlar. Virüsler taşıyıcılarına bulaşabilir, hastalığa ve muhtemelen ölüme yol açabilirler. Ayrıca zararsız da olabilirler ve etkilenmemiş insanlar veya hayvanlar onlar için “rezervuar konakçıları” haline gelirler.

Şu anda koronavirüs ile ilgili bilgi kirliliği çok fazla. Dünya Sağlık Örgütü yanlış bilginin yayılmasını “infodemik” olarak nitelendiriyor (Ç.N. : infodemik, bilgi kirliliğinin yarattığı problem yüzünden çözüme ulaşamamak). Kirli bilgi, virüs gibi sosyal medyaya yayılıyor. WHO, insanları enfekte eden tüm virüslerin yüzde 60'ının hayvanlardan geldiğini tahmin ediyor. Bu fenomene “zoonoz” denir. Dünya Sağlık Örgütü, son on yılda yeni bulaşıcı hastalıkların yüzde 75'inin zoonotik olduğunu tespit etti.

CDC

Bir Sonraki Virüsün Bulaşmasını Önlemek İçin Ne Yapabiliriz?

Batı Afrika'daki enfekte olmuş şempanzeler ve isli mangabeylerle temas etmiş insanlara bulaşan lentivirüs olan HIV / AIDS pandemisini önlemek için bugün neler verirdik acaba? 2002'deki SARS salgını, yarasaların koronavirüs ile enfekte ettiği bir memeli olan misk ile insanın temasıyla başlamıştı.

Nature

Yaban hayatı ve insan arasındaki zoonotik yayılmaların ne bir defalık olaylar olmadığını, ne de sadece uzaklarda olmadığını hatırlamakta fayda vardır. Onları kuduz, Batı Nil virüsü, veba, salmonelloz, hantavirüs veya Lyme hastalığı olarak biliyoruz. İnsanlar bu zoonotik hastalıklardan kaçınmak için güçlü bir çaba sarf ediyor.

Yaban hayatı ile olan ilişkimiz, arazi kullanımındaki değişikliklerden, ormansızlaşmalardan, tarımın bozulmamış alanlara genişlemesinden ve büyük vahşi yaşam ticaretinden etkilenmektedir. Bunların tümü virüslerin normal dolaşımını değiştirir ve aynı zamanda bileşimini, çokluğunu ve davranışını da değiştirir. Bu değişiklikler virüs taşıyan hayvanlar ve insanlar arasındaki temas oranlarını arttırır.

Benjamin Franklin 1736'da “Bir gram önlem, bir kiloluk tedaviye bedeldir.” diye söylemişti. Virüslerle teması önlemek için her birimiz ellerimizi sık sık yıkıyor muyuz? Küresel toplumumuzun bizi etkileyen “mikroplar” hakkında daha fazla bir şey yapmasına gerek yok mu? Vahşi hayvanlarda yaşayan virüsler, evcilleştirilmiş hayvanları enfekte edebilir ve benzer şekilde çiftlik hayvanları hastalıkları, yaban hayatı popülasyonlarını yok edebilir.

Afrika domuz vebası, bugün Asya genelinde domuz üretimini yok ediyor ve Avrupa ve Kuzey Amerika'daki çiftlikleri tehdit ediyor. Güneydoğu Asya'nın tehlike altındaki vahşi domuz türleri için bu virüs son darbe olabilir.

Dünyanın büyük bir kısmı halen hayvancılık, hayvan ve ürünleri ticaretinde küresel sağlık standartlarını uygulayamamaktadır. Vahşi yaşamın büyük ölçekli kentsel tüketimi hiçbir standart bilmemektedir ve bu asla sıhhi ve güvenli olarak kabul edilemez. Her yerde insanlar risk altındadır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

Ekim 2019'da, salgının Çin'de ortaya çıkmasından haftalar önce, Yaban Hayatı Koruma Derneği ve Alman hükümeti küresel sağlığı güçlendirmek için sağlam bir eylem önerdi. Berlin Prensipleri, “Tek Gezegen, Tek Sağlık, Tek Gelecek” için 10 pratik adım belirledi; sağlıklı topluluklar için bir reçetedir bu. Tüm hükümetler bu kılavuz ilkelerine uymalıdırlar.

Berlin Prensipleri aracılığıyla, topluluklar, insan ve hayvan sağlığı anlayışını çevrenin sağlığıyla daha iyi bütünleştirebilir ve hastalıkların yayılmasını önlemek, sağlıklı ekosistemleri restore etmek ve korumak için harekete geçebilirler.

Bir hastalığın bir insana bulaştığı zamana kadar beklemek çok geçtir. Halk sağlığı yetkilileri yeni vakaları tespit etmek, izlemek, izole etmek ve tedavi etmek için fazla mesai yaparken, COVID-19 şimdi tüm dünyaya yayılmış durumda. Devlet laboratuvarları ve ilaç şirketleri bu virüs için bir aşı bulmak için yarışırken biz odağımızı kaybetmemeliyiz.

Bunun yerine, arasındaki karmaşık bağlantıları içeren yeni bulaşıcı hastalıkların tespiti, önlenmesi, izlenmesi, kontrolü ve azaltılması için uyarlanabilir, bütünsel ve ileriye dönük yaklaşımlar geliştirmeliyiz.

Bir sonraki zoonotik hastalık salgınından birkaç adım önde olmamızı sağlamak için daha fazlasını yapabiliriz ve yapmalıyız. Vahşi yaşamın insan tüketimi için alınıp satıldığı ve ticareti yapılan pazarlar kalıcı olarak kapatmak için uluslararası ölçekteki politika çabalarını desteklemeli ve küresel vahşi yaşam sürveyansını finanse etmeye devam etmeliyiz.

Hastalara hemen ihtimamla ve iyi bakım uygularken, acil olarak tek bir sağlık yaklaşımını benimsemeliyiz. Gezegenimizdeki hayata bulaşan bulaşıcı hastalık tehditlerinin kritik doğası ile orantılı olarak, küresel insan, hayvancılık, vahşi yaşam, bitki ve ekosistem sağlık altyapısına ve ekosistemlerin korunmasına yönelik uluslararası fonlama mekanizmalarını harekete geçirmeliyiz.