Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Bir Sonraki Salgını Nasıl Önleyebiliriz?

Salgınları Önlemek İçin; Türler, Ekosistemler ve İnsan Toplulukları Arasındaki Karmaşık Bağlantıları Dikkate Almalıyız!

5 dakika
11,403
Bir Sonraki Salgını Nasıl Önleyebiliriz? Changing America
Podcast
6:51
Funda Başak
Seslendiren
26
  • İndir
  • Dış Sitelerde Paylaş
Tüm Reklamları Kapat

Dünyanın COVID-19 triajını görmezlikten gelemeyiz. Gelecekteki zoonotik salgınları nasıl önleyeceğimize dair triajı şimdiden yapmamız gerekiyor. (Ç.N.: Triaj, çok sayıda hasta ve yaralının bulunduğu durumlarda, bunlardan öncelikli tedavi ve nakil edilmesi gerekenlerin tespiti amacıyla olay yerinde veya sağlık kuruluşunda yapılan hızlı seçme ve kodlama işlemi.)

Gezegendeki tüm yaşamın sağlığı birbirine bağlıdır. COVID-19 salgını bize göz ardı edilemeyecek temel bir gerçeği hatırlattı: İnsan, hayvan, bitki, çevre sağlığı ve refahı özünde birbirine bağlıdır ve insan faaliyetlerinden derinden etkilenir. Sağlık, bulaşıcı hastalığın yokluğundan daha fazlasını gerektirir. Bireysel özellikleri ve davranışları göz önünde bulundururken; sosyoekonomik, politik, evrimsel ve çevresel faktörler bir arada düşünülmelidir.

Bu nedenle; hayvan, ekosistem ve insan sağlığı üzerine uzmanları entegre ve finanse etmek için çok disiplinli bir yaklaşıma acilen ihtiyaç vardır. Hükümetler kritik adımlar attılar ancak halk sağlığını sağlamak için, gerekli olan koruma uzmanları, sosyal bilimciler, ekologlar ve vahşi yaşam yöneticilerinden neler öğrenebileceğimiz hedeflenmelidir.

Tüm Reklamları Kapat

COVID-19'a neden olan yeni koronavirüs SARS-CoV-2 gibi koronavirüsler nadir değildir. İnsanlar ve hayvanlar doğal olarak, bu virüsler de dahil olmak üzere çok sayıda patojen için konakçıdırlar. Virüsler taşıyıcılarına bulaşabilir, hastalığa ve muhtemelen ölüme yol açabilirler. Ayrıca zararsız da olabilirler ve etkilenmemiş insanlar veya hayvanlar onlar için “rezervuar konakçıları” haline gelirler.

Şu anda koronavirüs ile ilgili bilgi kirliliği çok fazla. Dünya Sağlık Örgütü yanlış bilginin yayılmasını “infodemik” olarak nitelendiriyor (Ç.N. : infodemik, bilgi kirliliğinin yarattığı problem yüzünden çözüme ulaşamamak). Kirli bilgi, virüs gibi sosyal medyaya yayılıyor. WHO, insanları enfekte eden tüm virüslerin yüzde 60'ının hayvanlardan geldiğini tahmin ediyor. Bu fenomene “zoonoz” denir. Dünya Sağlık Örgütü, son on yılda yeni bulaşıcı hastalıkların yüzde 75'inin zoonotik olduğunu tespit etti.

Zoonoz, omurgalı hayvanlardan insanlara geçen ve insanlardan omurgalı hayvanlara geçen herhangi bir enfeksiyon hastalığını tanımlayan terimdir.
Zoonoz, omurgalı hayvanlardan insanlara geçen ve insanlardan omurgalı hayvanlara geçen herhangi bir enfeksiyon hastalığını tanımlayan terimdir.
CDC

Bir Sonraki Virüsün Bulaşmasını Önlemek İçin Ne Yapabiliriz?

Batı Afrika'daki enfekte olmuş şempanzeler ve isli mangabeylerle temas etmiş insanlara bulaşan lentivirüs olan HIV / AIDS pandemisini önlemek için bugün neler verirdik acaba? 2002'deki SARS salgını, yarasaların koronavirüs ile enfekte ettiği bir memeli olan misk ile insanın temasıyla başlamıştı.

2002'deki SARS salgını, yarasaların koronavirüs ile enfekte ettiği bir memeli olan misk ile insanın temasıyla başlamıştı.
2002'deki SARS salgını, yarasaların koronavirüs ile enfekte ettiği bir memeli olan misk ile insanın temasıyla başlamıştı.
Nature

Yaban hayatı ve insan arasındaki zoonotik yayılmaların ne bir defalık olaylar olmadığını, ne de sadece uzaklarda olmadığını hatırlamakta fayda vardır. Onları kuduz, Batı Nil virüsü, veba, salmonelloz, hantavirüs veya Lyme hastalığı olarak biliyoruz. İnsanlar bu zoonotik hastalıklardan kaçınmak için güçlü bir çaba sarf ediyor.

Tüm Reklamları Kapat

Yaban hayatı ile olan ilişkimiz, arazi kullanımındaki değişikliklerden, ormansızlaşmalardan, tarımın bozulmamış alanlara genişlemesinden ve büyük vahşi yaşam ticaretinden etkilenmektedir. Bunların tümü virüslerin normal dolaşımını değiştirir ve aynı zamanda bileşimini, çokluğunu ve davranışını da değiştirir. Bu değişiklikler virüs taşıyan hayvanlar ve insanlar arasındaki temas oranlarını arttırır.

Benjamin Franklin 1736'da “Bir gram önlem, bir kiloluk tedaviye bedeldir.” diye söylemişti. Virüslerle teması önlemek için her birimiz ellerimizi sık sık yıkıyor muyuz? Küresel toplumumuzun bizi etkileyen “mikroplar” hakkında daha fazla bir şey yapmasına gerek yok mu? Vahşi hayvanlarda yaşayan virüsler, evcilleştirilmiş hayvanları enfekte edebilir ve benzer şekilde çiftlik hayvanları hastalıkları, yaban hayatı popülasyonlarını yok edebilir.

Afrika domuz vebası, bugün Asya genelinde domuz üretimini yok ediyor ve Avrupa ve Kuzey Amerika'daki çiftlikleri tehdit ediyor. Güneydoğu Asya'nın tehlike altındaki vahşi domuz türleri için bu virüs son darbe olabilir.

Dünyanın büyük bir kısmı halen hayvancılık, hayvan ve ürünleri ticaretinde küresel sağlık standartlarını uygulayamamaktadır. Vahşi yaşamın büyük ölçekli kentsel tüketimi hiçbir standart bilmemektedir ve bu asla sıhhi ve güvenli olarak kabul edilemez. Her yerde insanlar risk altındadır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Ekim 2019'da, salgının Çin'de ortaya çıkmasından haftalar önce, Yaban Hayatı Koruma Derneği ve Alman hükümeti küresel sağlığı güçlendirmek için sağlam bir eylem önerdi. Berlin Prensipleri, “Tek Gezegen, Tek Sağlık, Tek Gelecek” için 10 pratik adım belirledi; sağlıklı topluluklar için bir reçetedir bu. Tüm hükümetler bu kılavuz ilkelerine uymalıdırlar.

Berlin Prensipleri aracılığıyla, topluluklar, insan ve hayvan sağlığı anlayışını çevrenin sağlığıyla daha iyi bütünleştirebilir ve hastalıkların yayılmasını önlemek, sağlıklı ekosistemleri restore etmek ve korumak için harekete geçebilirler.

Bir hastalığın bir insana bulaştığı zamana kadar beklemek çok geçtir. Halk sağlığı yetkilileri yeni vakaları tespit etmek, izlemek, izole etmek ve tedavi etmek için fazla mesai yaparken, COVID-19 şimdi tüm dünyaya yayılmış durumda. Devlet laboratuvarları ve ilaç şirketleri bu virüs için bir aşı bulmak için yarışırken biz odağımızı kaybetmemeliyiz.

Bunun yerine, arasındaki karmaşık bağlantıları içeren yeni bulaşıcı hastalıkların tespiti, önlenmesi, izlenmesi, kontrolü ve azaltılması için uyarlanabilir, bütünsel ve ileriye dönük yaklaşımlar geliştirmeliyiz.

Bir sonraki zoonotik hastalık salgınından birkaç adım önde olmamızı sağlamak için daha fazlasını yapabiliriz ve yapmalıyız. Vahşi yaşamın insan tüketimi için alınıp satıldığı ve ticareti yapılan pazarlar kalıcı olarak kapatmak için uluslararası ölçekteki politika çabalarını desteklemeli ve küresel vahşi yaşam sürveyansını finanse etmeye devam etmeliyiz.

Hastalara hemen ihtimamla ve iyi bakım uygularken, acil olarak tek bir sağlık yaklaşımını benimsemeliyiz. Gezegenimizdeki hayata bulaşan bulaşıcı hastalık tehditlerinin kritik doğası ile orantılı olarak, küresel insan, hayvancılık, vahşi yaşam, bitki ve ekosistem sağlık altyapısına ve ekosistemlerin korunmasına yönelik uluslararası fonlama mekanizmalarını harekete geçirmeliyiz.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
19
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 25
  • Umut Verici! 5
  • Muhteşem! 3
  • Bilim Budur! 3
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 1
  • Merak Uyandırıcı! 1
  • Üzücü! 1
  • Korkutucu! 1
  • Güldürdü 0
  • İnanılmaz 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 04/12/2024 14:56:08 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8405

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
İnsanlar
Genom
Uçak
Film
Madde
Buz
Memeli
Dalga
Uzay Görevleri
Evrimsel Psikoloji
Yas
Teknoloji
Boyut
Kas
Coronavirus
Isı
Eğilim
Hayvan Davranışları
Antropoloji
Venüs
Wuhan Koronavirüsü
Nükleer Enerji
Yeşil
Sıcak
Yer
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
N. A. Robinson, et al. Bir Sonraki Salgını Nasıl Önleyebiliriz?. (26 Mart 2020). Alındığı Tarih: 4 Aralık 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/8405
Robinson, N. A., Sever, M. Ç. (2020, March 26). Bir Sonraki Salgını Nasıl Önleyebiliriz?. Evrim Ağacı. Retrieved December 04, 2024. from https://evrimagaci.org/s/8405
N. A. Robinson, et al. “Bir Sonraki Salgını Nasıl Önleyebiliriz?.” Edited by Meltem Çetin Sever. Translated by Meltem Çetin Sever, Evrim Ağacı, 26 Mar. 2020, https://evrimagaci.org/s/8405.
Robinson, Nicholas A.. Sever, Meltem Çetin. “Bir Sonraki Salgını Nasıl Önleyebiliriz?.” Edited by Meltem Çetin Sever. Translated by Meltem Çetin Sever. Evrim Ağacı, March 26, 2020. https://evrimagaci.org/s/8405.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close