Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Bilimsel Araştırmaların Güvenilirlik Kıstası Olan P Değeri Ateş Altında!

Bilimsel Araştırmaların Güvenilirlik Kıstası Olan P Değeri Ateş Altında! Nature
3 dakika
1,946
Tüm Reklamları Kapat

Araştırmacılar bir bulgunun ne zaman ‘anlamlı’ olarak nitelendirilmesi gerektiği konusunda anlaşmazlığa düştüler. Temmuz 2017’de 72 araştırmacı, popüler ancak bir o kadar da eleştirilen ve istatistiksel bir değer olan p-değerini hedef alarak daha düşük bir anlamlılık eşiği (seviyesi) talep ettiler. 88 araştırmacıdan oluşan bir grubun 18 Eylül 2017 tarihinde yayınladığı cevapta, akademisyenlerin belirli p-değerlerini kullanmalarını gerekçelendirmelerinin gelişigüzel bir eşik değerini esas almaktan daha iyi bir çözüm olacağı belirtildi.

P-değeri onlarca yıldır istatistiksel anlamlılık ölçütü olarak kullanılmakta ancak akademisyenlerin bu ölçütün eksiklikleri ve olası suistimaline karşı farkındalıkları gitgide artıyor. Hatta öyle ki 2015’te bir psikoloji bülteni p-değerini tamamen yasakladı.

Tüm Reklamları Kapat

Bu istatistiksel değer, ölçülen olgunun varsayılan durum ile bağlantısı olmadığını gösteren ‘boş hipotezi’ test etmek için kullanılır. P-değeri küçüldükçe sıfır hipotezinin doğru olma olasılığı, yani sonucun rastlantısal olarak farklı çıkma olasılığı azalır. P-değeri 0,05’in altındaysa sonuçlar genellikle istatistiksel olarak anlamlı ve sıfır hipotezi de geçersiz kabul edilir.

Daha sonra Nature Human Behaviour’da yayınlanan Temmuz 2017 ön baskısında, aralarında daha fazla tekrarlanabilirlik talep eden liderlerin de olduğu araştırmacılar bu eşik değerinin 0,005’e düşürülmesini, böylece yalancı pozitif sonuçların sosyal bilimlere ve biyomedikal kaynaklara sızmasının önüne geçilebileceğini belirttiler.

Tüm Reklamları Kapat

Ancak Hollanda, Eindhoven Teknoloji Üniversitesi’nde deneysel psikolog olarak görev yapan ve PsyArXiv ön baskı sunucusunda yayınlanan eleştirinin baş yazarı olan Daniel Lakens, tüm bilim dallarına aynı eşik değerini uygulamanın aşırıya kaçtığını ve insanlardan yaptıklarına gerekçe sunmalarını istediğiniz anda bilimin ilerleyeceğini söylüyor.

Görsel 1. Temmuz 2017’de oluşturulan, bir bulguyu istatistiksel olarak anlamlı kabul etme eşiğinin 0,05’ten 0,005’e düşürülmesi ile ilgili anket Nature okuyucularından yoğun ilgi gördü. 6.938 okuyucunun %69’u bu eşiğinin düşmesi gerektiğini savunurken %31’i ise bu fikre karşı çıktı.

 

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

İstenmeyen Sonuçlar

Negatif sonuçlar barındıran çalışmaların yayınlanmadığı göz önüne alınırsa, bazı araştırmacılar P-değerinin anlamlılık eşiğini düşürmenin yayın yanlılığı sorununu vahimleştireceği konusunda endişe duyuyorlar (EA notu: Hipotezi desteklemeyen sonuçlar sadece araştırmacının dosyalarında kalacağından yayınlanmış araştırmalar arasında yer alamayacak, böylece yayınlanmış araştırmalar belli bir yönde yanlılık göstermiş olacaktır.). Öte yandan daha sıkı bir P-değeri eşiği, etki aslında varolduğu halde aksini iddia ederek daha çok yalancı negatif sonuçlara ulaşılmasına sebep olabilir. Lakens, konu ile ilişkin fikrini şöyle belirtiyor:

Herhangi bir yöntemi uygulamaya koymadan önce istenmeyen negatif sonuçların doğmayacağından emin olmalıyız.

Lakens ve iş arkadaşları, bunun yerine araştırmacıların deneyleri için seçecekleri p-değerini ve bu seçimin gerekçelerini herhangi bir veri toplamadan önce belirlemeleri gerektiğini söylüyor. Bu eşik seviyeleri bir bulgunun olası etkisi ya da ne kadar şaşırtıcı olabileceği temel alınarak seçilebilir. Seçilen bu eşik değerleri bilimsel bir makale türü olan ve metotlar ile önerilen analizlerin hiçbir deney uygulanmadan önce meslektaş incelemesinden geçtiği kayıtlı raporlarda değerlendirilebilir.

Texas A&M Üniversitesi’nde istatistik uzmanı olan ve Temmuz 2017 taslağında eş yazarlık yapmış Valen Johnson şöyle karşılık veriyor:

Araştırmacıların hiçbir zaman daha sıkı bir p-değeri için istekli olacaklarını sanmıyorum.

Los Angeles, Southern California Üniversitesi’nde davranışsal ekonomist ve bir başka eş yazar olan Daniel Benjamin ise şöyle ifade ediyor:

Bilim insanlarının çoğu kendi çalışmaları söz konusu olduğunda kolay yolu seçme eğilimindedir.

Ancak Lakens, p-değerini manipüle etme girişimlerinin araştırmacıların seçtiği gerekçelerden belli olacağını düşünüyor ve şöyle söylüyor:

Tüm Reklamları Kapat

En azından herkes 0,05 eşiğinin düşünmeden kullanılmaması gerektiği konusunda hemfikir.

2016 yılında beklenmeyen bir adım atarak 177 yıllık tarihinde ilk defa p-değerinin kullanımı ile ilgili detaylı tavsiyelerde bulunan Amerikan İstatistik Derneği’nin baş yönetmeni Ronald Wasserstein ise kanıt standartları için belirli eşik değerleri oluşturmanın bilim için iyi olmadığını düşünüyor. 2017 Ekim ayında istatistiksel çıkarım üzerine aynı dernek tarafından düzenlenen bir sempozyumda yine bu tavsiyeler üzerinde duruldu.

Wasserstein, gündemdeki p-değeri tartışmasında henüz bir taraf seçmediğini söylüyor ve ekliyor:

Tek bir sihirli sayı olmaması bizi şaşırtmamalı.
Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
5
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Bilim Budur! 2
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Merak Uyandırıcı! 2
  • İnanılmaz 1
  • Umut Verici! 1
  • Grrr... *@$# 1
  • Muhteşem! 0
  • Tebrikler! 0
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
  1. Çeviri Kaynağı: Nature | Arşiv Bağlantısı
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 07/12/2023 23:35:11 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/5284

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Kategoriler ve Etiketler
Tümünü Göster
Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Antik
Spor
Meyve
Görüş
Gen İfadesi
Parçacık
Travma
Köpek
Nüfus
Mitler
Koronavirüs
Hastalık Kataloğu
Doku
Bilgi
Sars-Cov-2 (Covid19 Koronavirüs Salgını)
Şiddet
Neandertal
Diş
Devir
Hamile
Uluslararası Uzay İstasyonu
Genler
Teknoloji
Çocuklar İçin Bilim
Doğa Yasaları
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Yere Düşen Yemeğe Mikroplar Kaç Saniyede Bulaşır?
Yere Düşen Yemeğe Mikroplar Kaç Saniyede Bulaşır?
Yaşamı Başlatan Manyetizma mı? | Furkan Öztürk (Harvard Üniversitesi)
Yaşamı Başlatan Manyetizma mı? | Furkan Öztürk (Harvard Üniversitesi)
Lisede Öğretilen
Lisede Öğretilen "Mendel Genetiği" TAMAMEN Hatalı mı?
Bir Canlı ÖLÜMSÜZ Olabilir mi?
Bir Canlı ÖLÜMSÜZ Olabilir mi?
Alerji: Neden Hâlâ Alerjiler Var ve Neden Giderek Kötüleşiyorlar?
Alerji: Neden Hâlâ Alerjiler Var ve Neden Giderek Kötüleşiyorlar?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
E. Ağacı, et al. Bilimsel Araştırmaların Güvenilirlik Kıstası Olan P Değeri Ateş Altında!. (26 Aralık 2017). Alındığı Tarih: 7 Aralık 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/5284
Ağacı, E., Ölez, Ş. (2017, December 26). Bilimsel Araştırmaların Güvenilirlik Kıstası Olan P Değeri Ateş Altında!. Evrim Ağacı. Retrieved December 07, 2023. from https://evrimagaci.org/s/5284
E. Ağacı, et al. “Bilimsel Araştırmaların Güvenilirlik Kıstası Olan P Değeri Ateş Altında!.” Edited by Şule Ölez. Translated by Evrim Ağacı, Evrim Ağacı, 26 Dec. 2017, https://evrimagaci.org/s/5284.
Ağacı, Evrim. Ölez, Şule. “Bilimsel Araştırmaların Güvenilirlik Kıstası Olan P Değeri Ateş Altında!.” Edited by Şule Ölez. Translated by Evrim Ağacı. Evrim Ağacı, December 26, 2017. https://evrimagaci.org/s/5284.
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close