Bilimsel Araştırmaların Güvenilirlik Kıstası Olan P Değeri Ateş Altında!
Araştırmacılar bir bulgunun ne zaman ‘anlamlı’ olarak nitelendirilmesi gerektiği konusunda anlaşmazlığa düştüler. Temmuz 2017’de 72 araştırmacı, popüler ancak bir o kadar da eleştirilen ve istatistiksel bir değer olan p-değerini hedef alarak daha düşük bir anlamlılık eşiği (seviyesi) talep ettiler. 88 araştırmacıdan oluşan bir grubun 18 Eylül 2017 tarihinde yayınladığı cevapta, akademisyenlerin belirli p-değerlerini kullanmalarını gerekçelendirmelerinin gelişigüzel bir eşik değerini esas almaktan daha iyi bir çözüm olacağı belirtildi.
P-değeri onlarca yıldır istatistiksel anlamlılık ölçütü olarak kullanılmakta ancak akademisyenlerin bu ölçütün eksiklikleri ve olası suistimaline karşı farkındalıkları gitgide artıyor. Hatta öyle ki 2015’te bir psikoloji bülteni p-değerini tamamen yasakladı.
Bu istatistiksel değer, ölçülen olgunun varsayılan durum ile bağlantısı olmadığını gösteren ‘boş hipotezi’ test etmek için kullanılır. P-değeri küçüldükçe sıfır hipotezinin doğru olma olasılığı, yani sonucun rastlantısal olarak farklı çıkma olasılığı azalır. P-değeri 0,05’in altındaysa sonuçlar genellikle istatistiksel olarak anlamlı ve sıfır hipotezi de geçersiz kabul edilir.
Daha sonra Nature Human Behaviour’da yayınlanan Temmuz 2017 ön baskısında, aralarında daha fazla tekrarlanabilirlik talep eden liderlerin de olduğu araştırmacılar bu eşik değerinin 0,005’e düşürülmesini, böylece yalancı pozitif sonuçların sosyal bilimlere ve biyomedikal kaynaklara sızmasının önüne geçilebileceğini belirttiler.
Ancak Hollanda, Eindhoven Teknoloji Üniversitesi’nde deneysel psikolog olarak görev yapan ve PsyArXiv ön baskı sunucusunda yayınlanan eleştirinin baş yazarı olan Daniel Lakens, tüm bilim dallarına aynı eşik değerini uygulamanın aşırıya kaçtığını ve insanlardan yaptıklarına gerekçe sunmalarını istediğiniz anda bilimin ilerleyeceğini söylüyor.
İstenmeyen Sonuçlar
Negatif sonuçlar barındıran çalışmaların yayınlanmadığı göz önüne alınırsa, bazı araştırmacılar P-değerinin anlamlılık eşiğini düşürmenin yayın yanlılığı sorununu vahimleştireceği konusunda endişe duyuyorlar (EA notu: Hipotezi desteklemeyen sonuçlar sadece araştırmacının dosyalarında kalacağından yayınlanmış araştırmalar arasında yer alamayacak, böylece yayınlanmış araştırmalar belli bir yönde yanlılık göstermiş olacaktır.). Öte yandan daha sıkı bir P-değeri eşiği, etki aslında varolduğu halde aksini iddia ederek daha çok yalancı negatif sonuçlara ulaşılmasına sebep olabilir. Lakens, konu ile ilişkin fikrini şöyle belirtiyor:
Herhangi bir yöntemi uygulamaya koymadan önce istenmeyen negatif sonuçların doğmayacağından emin olmalıyız.
Lakens ve iş arkadaşları, bunun yerine araştırmacıların deneyleri için seçecekleri p-değerini ve bu seçimin gerekçelerini herhangi bir veri toplamadan önce belirlemeleri gerektiğini söylüyor. Bu eşik seviyeleri bir bulgunun olası etkisi ya da ne kadar şaşırtıcı olabileceği temel alınarak seçilebilir. Seçilen bu eşik değerleri bilimsel bir makale türü olan ve metotlar ile önerilen analizlerin hiçbir deney uygulanmadan önce meslektaş incelemesinden geçtiği kayıtlı raporlarda değerlendirilebilir.
Texas A&M Üniversitesi’nde istatistik uzmanı olan ve Temmuz 2017 taslağında eş yazarlık yapmış Valen Johnson şöyle karşılık veriyor:
Araştırmacıların hiçbir zaman daha sıkı bir p-değeri için istekli olacaklarını sanmıyorum.
Los Angeles, Southern California Üniversitesi’nde davranışsal ekonomist ve bir başka eş yazar olan Daniel Benjamin ise şöyle ifade ediyor:
Evrim Ağacı'nın çalışmalarına Kreosus, Patreon veya YouTube üzerinden maddi destekte bulunarak hem Türkiye'de bilim anlatıcılığının gelişmesine katkı sağlayabilirsiniz, hem de site ve uygulamamızı reklamsız olarak deneyimleyebilirsiniz. Reklamsız deneyim, sitemizin/uygulamamızın çeşitli kısımlarda gösterilen Google reklamlarını ve destek çağrılarını görmediğiniz, %100 reklamsız ve çok daha temiz bir site deneyimi sunmaktadır.
KreosusKreosus'ta her 10₺'lik destek, 1 aylık reklamsız deneyime karşılık geliyor. Bu sayede, tek seferlik destekçilerimiz de, aylık destekçilerimiz de toplam destekleriyle doğru orantılı bir süre boyunca reklamsız deneyim elde edebiliyorlar.
Kreosus destekçilerimizin reklamsız deneyimi, destek olmaya başladıkları anda devreye girmektedir ve ek bir işleme gerek yoktur.
PatreonPatreon destekçilerimiz, destek miktarından bağımsız olarak, Evrim Ağacı'na destek oldukları süre boyunca reklamsız deneyime erişmeyi sürdürebiliyorlar.
Patreon destekçilerimizin Patreon ile ilişkili e-posta hesapları, Evrim Ağacı'ndaki üyelik e-postaları ile birebir aynı olmalıdır. Patreon destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi 24 saat alabilmektedir.
YouTubeYouTube destekçilerimizin hepsi otomatik olarak reklamsız deneyime şimdilik erişemiyorlar ve şu anda, YouTube üzerinden her destek seviyesine reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. YouTube Destek Sistemi üzerinde sunulan farklı seviyelerin açıklamalarını okuyarak, hangi ayrıcalıklara erişebileceğinizi öğrenebilirsiniz.
Eğer seçtiğiniz seviye reklamsız deneyim ayrıcalığı sunuyorsa, destek olduktan sonra YouTube tarafından gösterilecek olan bağlantıdaki formu doldurarak reklamsız deneyime erişebilirsiniz. YouTube destekçilerimizin reklamsız deneyiminin devreye girmesi, formu doldurduktan sonra 24-72 saat alabilmektedir.
Diğer PlatformlarBu 3 platform haricinde destek olan destekçilerimize ne yazık ki reklamsız deneyim ayrıcalığını sunamamaktayız. Destekleriniz sayesinde sistemlerimizi geliştirmeyi sürdürüyoruz ve umuyoruz bu ayrıcalıkları zamanla genişletebileceğiz.
Giriş yapmayı unutmayın!Reklamsız deneyim için, maddi desteğiniz ile ilişkilendirilmiş olan Evrim Ağacı hesabınıza üye girişi yapmanız gerekmektedir. Giriş yapmadığınız takdirde reklamları görmeye devam edeceksinizdir.
Bilim insanlarının çoğu kendi çalışmaları söz konusu olduğunda kolay yolu seçme eğilimindedir.
Ancak Lakens, p-değerini manipüle etme girişimlerinin araştırmacıların seçtiği gerekçelerden belli olacağını düşünüyor ve şöyle söylüyor:
En azından herkes 0,05 eşiğinin düşünmeden kullanılmaması gerektiği konusunda hemfikir.
2016 yılında beklenmeyen bir adım atarak 177 yıllık tarihinde ilk defa p-değerinin kullanımı ile ilgili detaylı tavsiyelerde bulunan Amerikan İstatistik Derneği’nin baş yönetmeni Ronald Wasserstein ise kanıt standartları için belirli eşik değerleri oluşturmanın bilim için iyi olmadığını düşünüyor. 2017 Ekim ayında istatistiksel çıkarım üzerine aynı dernek tarafından düzenlenen bir sempozyumda yine bu tavsiyeler üzerinde duruldu.
Wasserstein, gündemdeki p-değeri tartışmasında henüz bir taraf seçmediğini söylüyor ve ekliyor:
Tek bir sihirli sayı olmaması bizi şaşırtmamalı.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 2
- 2
- 2
- 1
- 1
- 1
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- Çeviri Kaynağı: Nature | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 14/12/2024 04:26:59 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/5284
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
This work is an exact translation of the article originally published in Nature. Evrim Ağacı is a popular science organization which seeks to increase scientific awareness and knowledge in Turkey, and this translation is a part of those efforts. If you are the author/owner of this article and if you choose it to be taken down, please contact us and we will immediately remove your content. Thank you for your cooperation and understanding.