Benzer Sinirsel Tepki Geliştiren İnsanlar, Birbirleriyle Daha Kolay Arkadaşlık Kuruyor Olabilir!

Daha önce hiç arkadaşlarınızla aynı görüşe sahip olduğunuz ya da bir konu hakkında birbirinizi onayladığınız oldu mu? Muhtemelen birçok defa olmuştur. Çünkü insan sosyal iletişim ağlarının ezici bir çoğunluğu homofildir. Yani insanlar, kendisi gibi düşünen ve olaylar karşısında kendileriyle benzer tepkiler vermeye yatkın olan insanlarla sürekli iletişim halinde olma eğilimindedir.^{[1], [2]}

İnsanların kendi kişiliğine ve düşünce dünyasına benzer insanlarla yakın iletişim halinde olması sezgilerimizle birçok yönden örtüşür. Araştırmalar da bu sezgiyi doğrulamaktadır. Kişiler arasında aynı yaş, cinsiyet, etnik köken ve diğer demografik kategorilerde, beklenenden daha yüksek bir oranda sosyal bağlar kuruluyor.^[3] Bu yakınlık durumu, sezgilerimize doğrudan hitap ettiği gibi mantığımızla da örtüşür. Bununla uyumlu bir şekilde araştırmalar, homofili olgusunun, insan evrimleşmesinde oluşan sosyal gruplardaki işbirliğinin gelişimini kolaylaştırmış olabileceğini göstermektedir.^{[4], [5]} Şaşırtıcı bir şekilde sosyal yakınlık, genetik akrabalık kadar önemli olmakla birlikte, iki bireyin işbirliği içerisindeki tutumlarının benzerliği, coğrafi yakınlıktan daha önemlidir.^[4]

Nöral Tepkilerin Arkadaşlık Üzerindeki Etkisi

Carolyn Parkinson ve arkadaşları, 279 lisanüstü öğrencisinin katılımıyla bir çalışma gerçekleştirdi. Katılımcılar, arkadaş oldukları kişilerle ilgili çevrimiçi bir ankete katıldılar. Daha sonra 279 katılımcının arasından 42 katılımcıyı bir dizi interaktif izlettirmek üzere çalışmaya dahil ettiler. Katılımcılar dikkatlerini dağıtmak adına daha önceden aşina olmadıkları ve beklemedikleri konularda özenle seçilmiş çeşitli videolar (belgesel, komedi vb.) seyrettirdiler.

Pearson Korelasyonu kullanılarak yapılan bu çalışmada, deneklerin videoları izlerken ikili olarak beyinlerinin 80 farklı bölgesinin fMRI (İng: "Functional Magnetic Resonance Imaging") görüntülerinin kullanıldığı bir model geliştirildi. Bu modelde, 42 katılımcının ikili olarak birbirleriyle karşılaştırıldığı 861 farklı kombinasyon, lojistik regresyonunda değerlendirildi. Modelin ürettiği sonuçlar oldukça dikkate değerdir.

Çalışmanın Sonuçları

Cinsiyet, milliyet ve sosyal yakınlık kategorilerinde anlamlı bir ilişki görülürken; etnik köken, coğrafi yakınlık gibi kategorilerde herhangi bir ilişkiye rastlanamadı. Tüm bunlara ek olarak demografik koşulları da ayrıca değerlendiren araştırmacılar, sosyal yakınlığa bakılmaksızın tüm grupları kapsayan lojistik regresyonlarında sinirsel benzerlik ile arkadaş olma olasılığının sürekli bir şekilde arttığını bulguladılar. Daha spesifik bir gözlem olarak, genel sinirsel benzerlikteki standart sapma artışı ile arkadaş olma olasılığı, %47'lik bir artışla ilişkilendirildi.

Beynin 80 farklı bölgesinin incelendiği göz önüne alındığında, benzer sinirsel tepki veren denekler arasında özellikle nucleus accumbens bölgesini kapsayan ventral ve dorsal striatum bölgesinde önemli benzerlikler vardı. Görselde de görebileceğiniz üzere, 1. derece yakınlık, sinirsel benzerlikte diğer 2. 3. ve 4. yakınlık derecelerine göre önemli bir oranda yüksekti.

Nature

Sonuç

İnsanlar, kendilerinden tamamen farklı gördükleri bireylerle sosyal bağ kurdukları zaman, ilişkiler genellikle görev odaklı şekillendiği için, bu tür ilişkiler kısa ömürlü olma eğilimindedir ve genellikle iş birliği için gereken motivasyon tükendiğinde, bu ilişkiler de son bulur.^{[1], [6]} Ancak çalışmayı yürüten araştırmacıların da hemfikir oldukları üzere, çalışma sürecinde izlettirilen videoların farklılıkları, videoların nasıl sunulduğu ve izlenme şekilleri gibi farklılıkların yanında; fMRI testlerinin sadece anlık beyin aktivitesini gözlemlemesi dolayısıyla da varılan sonuçlar tartışmaya açıktır. Tüm bunlara ek olarak, incelenen beyin bölgelerinin ve daha genel kapsamda beynin oldukça heterojen bir yapı olması dolayısıyla da bu çalışmanın farklı çalışmalarca pekiştirilmesi gerekmektedir.