Bebekler Yetişkinleri Taklit Ediyor, Çünkü Biz de Bebekleri Taklit Ediyoruz!

İnsanlar farkında bile olmaksızın sürekli başkalarından bir şeyler öğrenirler. Böylece sosyal öğrenme, zahmetli bir yol olan deneme yanılma yöntemini önlemiş olur. Tekerleğin her seferinde yeniden icat edilmesine gerek yoktur. Peki kültürel öğrenmenin ve insan türünün evrimsel başarısının temeli olan bu yetenek nereden geliyor?

LMU'da Gelişim Psikolojisi ve Eğitim Psikolojisi Bölüm Başkanı Profesör Markus Paulus tarafından yürütülen bir araştırma, bu yeteneğin kökenlerinin erken çocukluk dönemine dayandığını gösteriyor. Markus Paulus, çocukların taklit etme yeteneklerini bakıcıları tarafından taklit edildikleri için kazandıklarını belirtiyor.

Çocuklar Taklit Etmeyi Ebeveynleri Sayesinde Öğreniyor!

Araştırmacılar birkaç ay boyunca anne ve çocuk arasındaki etkileşimi inceledi. Bebekler laboratuvara ilk kez 6 aylıkken, son kez 18 aylıkken getirildi. Bu ziyaretlerde çeşitli oyun durumlarında anne ve bebek arasındaki etkileşim ve taklit analiz edildi. Boylamsal çalışma annenin 6 aylık bebeğiyle etkileşiminde ne kadar hassas olursa ve bebeğini ne kadar sık taklit ederse, bebek 18 aylık olduğunda başkalarını taklit etme yeteneğinin o kadar iyi olacağını gösterdi.

Aslında, çocuklar ve ebeveynler arasındaki taklit iletişimin göstergesidir. Ebeveynler çocuğun verdiği sinyallere karşılık verir, bunları yansıtır ve güçlendirir. Böylece eylemlerin ve jestlerin karşılıklı taklidi gelişir. Markus Paulus nörobilişsel süreci şu şekilde açıklıyor:

Bu deneyimler çocuğun hissettikleriyle yaptıkları ve gördükleri arasında bağlantılar kurar, çağrışımlar oluşturur. Çocuğun görsel deneyimi ise kendi motor aktivitesine bağlıdır.

Çocuklar nesnelerin nasıl kullanılacağını, el sallama gibi kültürel hareketleri ve dil edimi gibi becerileri taklit yoluyla öğrenir. Yani taklit, insan olmaya giden kültürel sürecin başlangıcıdır. Psikolojide taklit becerisinin doğuştan geldiği uzun zamandır kabul ediliyor olsa da LMU çalışması taklit yeteneğinin kazanıldığını henüz göstermiştir.

Bilginin Kültürel Aktarımı Taklide Dayalıdır!

Çocukların başkalarını taklit etmeyi öğrenmeleri ebeveynlerinin onlara nasıl tepki verdiğine bağlıdır. Bu bağlamda duyarlılık çocuğa bakan kişinin çocuğun verdiği sinyalleri ne kadar iyi yakalayıp, bunlara uygun ve hızlı tepki verme yeteneği olarak tanımlanır. Dr. Samuel Essler konu hakkında şunları söylüyor:

Annenin (bakım verenin) duyarlılığı, çocuğunu ne kadar iyi taklit ettiğinin göstergesidir.

Ayrıca bu çalışma insanı sosyal bir varlık yapan şeyin ne olduğunu ve yeteneklerimizin etkileşim yoluyla geliştiğini de gösteriyor. Markus Paulus son olarak şunları ifade ediyor.

Çocuklar taklit edildikleri bir sosyal etkileşim kültürünün bir parçası olarak başkalarından bir şeyler öğrenirler. Binlerce yıl boyunca bu etkileşim insanların kültürel evrimine yol açmıştır. Sosyal öğrenme yoluyla belirli tekniklerin ve eylemlerin sürekli yeniden icat edilmesi gerekmez. Ancak kültürel bir bilgi aktarımı söz konusudur. Sonuçlar; taklit etme yeteneğinin, dolayısıyla kültürel öğrenmenin özellikle ebeveyn çocuk etkileşiminin bir ürünü olduğunu göstermektedir.