Bazı Neandertal Genlerine Sahip Olanların COVID-19 Hastalığını Ağır Geçirme Riski Daha Az!
Görünen o ki Neandertaller'den bize miras kalan genlerin bir kısmı COVID-19'u ağır geçirme riskini arttırırken, bir kısmı aynı riski azaltıyor.
Bu haber 3 yıl öncesine aittir. Haber güncelliğini yitirmiş olabilir; ancak arşivsel değeri ve bilimsel gelişme/ilerleme anlamındaki önemi dolayısıyla yayında tutulmaktadır. Ayrıca konuyla ilgili gelişmeler yaşandıkça bu içerik de güncellenebilir.
Eylül 2020'de Nature dergisinde yayımlanan makalelerinde Hugo Zeberg ve Svante Pääbo, COVID-19'u ağır geçiren hastalardan alınan örnekler üzerinde yaptıkları iki genom çapında ilişkilendirme araştırmasından yola çıkarak, Neandertaller'den modern Homo sapiens'e 3. kromozom üzerinde miras kalan bir gen kümesinin, COVID-19 ile ilişkili solunum yetmezliği gibi semptomların görülme olasılığını arttırdığını öne sürmüşlerdi. 2 Mart 2021'de PNAS dergisinde yayımlanacak yeni makalelerinde ise, zıt bir sonuca ulaştılar.
İlk çalışmalarında 3. kromozom üzerindeki bir genom bölgesinin etkilerini tanımlayan Zeberg ve Pääbo, bu sefer 12. kromozom üzerinde Neandertal kökenli bir genom bölgesinin etkilerini incelediler. Bu gen bölgesinin SARS-CoV-2 isimli virüsün enfekte ettiği hastaların COVID-19'u ağır geçirme olasılıklarını %22 azalttığını gösteren araştırmacılar, bu bölgenin RNA virüsleri ile etkileşime geçen proteinleri dizilediğini gösterdiler.
Batı Avrasya kıtasında evrimleşen Homo neanderthalensis, türümüz Homo sapiens'ten farklı bir ekolojik nişte yaşamış olmasından ötürü, maruz kaldığı epidemiyolojik ve evrimsel baskılar ve direnç geliştirdiği patolojiler de farklılık gösterir. Bu tür bir farklılığın, önce Güney Asyalılar'ın %65'de, Avrupalılar'ın da %16'sında mevcut olan bir genom bölgesinin etkileri ile ilişkili olduğunu gösteren Zeberg ve Pääbo, bu sefer de Neandertaller'den miras kaldığı öne sürülen ve mevcut olduğu popülasyonlarında ~%25-30 sıklığıyla bulunan bir haplotipin etkilerini gösterdi. Bulunduğu nüfuslarda haplotipi oluşturan tek nükleotid polimorfizmlerinin arasında bağlantı dengesizliği olduğunun gösterilmesi, hem bu haplotipin Neandertal kökenli olduğunu, hem de adaptif bir değerinin olduğuna işaret etmektedir.
Bu Neandertal haplotipinin, 12. kromozomda oligoadenilat sentetazını dizgileyen OAS1, OAS2 ve OAS3 genlerini kısmen ya da tamamen barındırdığı tespit edilmiştir. Oligoadenilat sentetazlarının, virüsler tarafından enfekte edilen hücrelerde antiviral işlevleri olduğu bilinmektedir. Bu sentetazları dizileyen üç gen arasında, COVID-19'u ağır geçirmeye karşı en yüksek direnci sağlayan genin OAS3 olduğu bulunmuştur.
Haplotipin nüfus dağılımının dünya ortalaması yaklaşık %30 olmasına rağmen, Avrasya ve Amerika'daki belirli nüfuslarda %50'yi geçen bir sıklıkla görülmektedir. Buna karşın bu haplotip, tarih öncesi dönemlerde gen akışının sınıflandırıcı eşleşme ve coğrafi engeller gibi belirli faktörlerden ötürü sınırlı olmasından dolayı Afrika'da görülmemektedir.
Buna ek olarak yukarıdaki görselden de görülebileceği gibi, COVID-19'u daha ağır geçirmeye yatkın gelen haplotip, zaman içerisinde bir artış göstermez iken, ağır geçirmeye karşı direnç sağlayan haplotip zaman içinde gittikçe sıklığı artmıştır. Ancak Zeberg ve Pääbo'nün de vurguladığı gibi elimizdeki verilerin kıt olduğundan ve şimdilik ağırlıkla Batı Avrasya bölgesinden geldiği için daha fazla ve daha çeşitli verilerin gerekliliği söz konusudur.
Bu çalışma ve zıt bulgular sunan önceki çalışma, genetiğin ne kadar dolambaçlı ve karmaşık olabileceğini bir kez daha hatırlatmaktadır: Genler, nadiren tek bir işleve sahiptirler ve her bir modern türe atalarından (ve hatta Neandertal-Sapiens örneğinde olduğu gibi, kuzenlerinden) miras kalan çok sayıda gen, karmakarışık bir etkileşim ağı çerçevesinde çok sayıda özelliği etkilerler. Bu nedenle tekil genlerden büyük yargılara varmadan önce, hem o genin diğer etkilerini araştırmalı, hem de genomun tamamına bakarak aynı miras hattından gelen genlerin farklı sonuçlar yaratmadığından emin olmamız gerekmektedir.
İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.
Soru & Cevap Platformuna Git- 13
- 5
- 4
- 3
- 2
- 2
- 1
- 0
- 0
- 0
- 0
- 0
- T. S. C. G. Group. (2020). Genomewide Association Study Of Severe Covid-19 With Respiratory Failure. New England Journal of Medicine, sf: 1522-1534. doi: 10.1056/NEJMoa2020283. | Arşiv Bağlantısı
- H. Zeberg, et al. (2020). The Major Genetic Risk Factor For Severe Covid-19 Is Inherited From Neanderthals. Springer Science and Business Media LLC, sf: 610-612. doi: 10.1038/s41586-020-2818-3. | Arşiv Bağlantısı
- H. Zeberg, et al. (2021). A Genomic Region Associated With Protection Against Severe Covid-19 Is Inherited From Neandertals. Proceedings of the National Academy of Sciences, sf: e2026309118. doi: 10.1073/pnas.2026309118. | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 31/10/2024 09:21:40 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/10210
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.