Bataklıkta "Batarak" Ölmek Mümkün Mü?

İddia

Bataklıklar, insanı içine doğru çeken oluşumlardır. Bir bataklığa girince fazla mücadele etmemek gerekir, çünkü bataklık kişiyi içine doğru çeker ve boğularak ölmesine neden olur.

Gerçek mi?

Sahte

Gerçek Ne?

Bataklıklar ne söylendiği gibi bireyi "içine doğru" çekebilirler, ne de içlerinden kurtulmak imkansızdır. İsminin iddia ettiğinin aksine, bataklık içerisine "batmanız" mümkün bile değildir!

İddianın Kökeni

Bataklık içerisindeki bir bireyin hareket etmesi oldukça zordur; çünkü hareket etmeyen tüm noktalarınızın (örneğin göğsünüzün ve sırtınızın) etrafındaki bataklık katı gibi davranır. Hareketi sağlamak için yeterince basınç/kuvvet uygulayarak bataklığın tekrar akışkan hale dönmesini sağlamanız gerekir. Bu da oldukça fazla kuvvet uygulamak demektir... Bir bataklık içerisinde ayağınızı saniyede 1 santimetre hızla hareket ettirmek için uygulamanız gereken kuvvet, kabaca orta büyüklükteki bir arabayı kaldırmak için gereken kuvvete eşittir.

İşte bataklıktaki hareketin zor olması, bilimkurgu filmlerindeki hatalı iddiayı doğurmuştur. Slate tarafından yapılan bir araştırmaya göre, 1960lı yıllarda yayınlanan bilimkurgu filmlerinin %3'ünde bir bataklık ve onun içerisine hapsolup kurtulamayan bir cisim/kişi gösterilmektedir. 

Bilgiler

Bataklıklar, "kolloid hidrojel" adı verilen aralarında bağ yapısı bulunan kum, kil, su ve kayaçların bir araya gelmesiyle oluşmuş yoğun bir oluşumdur. Genellikle gevşek kumların içerisindeki kumun aniden çalkalanmasıyla oluşur. Kum içerisindeki su dışarı kaçamadığında, sıvı bir toprak (çamurumsu bir yapı) oluşturur ve bu, üzerindeki yükü taşıyamayacak kadar zayıftır. Bu nedenle bataklığın üzerine basıldığında, toprak gibi görünmesine rağmen cisimleri taşıyamaz ve içlerine düşülmesine neden olur.

Bataklıklar, akışkanlar mekaniğindeki "yırtılma kuvvetiyle incelen Newtonyen-olmayan akışkan" (shear thinning non-Newtonian fluid) kategorisine girerler. Yani üzerlerine kuvvet uygulanmadıkça katı gibi gözükürler (aslında "jel"dirler); ancak üzerindeki basıncın %1 oranında değişmesi bile bu jelin akışkanlık direncinin azalmasına, yani sıvı gibi davranmasına neden olur (buna da "sol" formu denir). Bu nedenle üzerinde birisi yürümeye kalkarsa, daha ilk adımını attığında bataklık sıvı gibi davranmaya başlayacak ve bireyin içerisine düşmesine neden olacaktır.

Tüm bunlara rağmen, bataklıklar oldukça masumdur ve neredeyse hiçbir zaman ölüme neden olacak kadar tehlikeli değildir. Aslına bakarsanız, bataklığın içerisine "düşebilirsiniz"; ancak onun içerisine "batamazsınız". Çünkü ortalama bir bataklığın yoğunluğu mililitrede 2 gram civarıdır. İnsanın yoğunluğu ise mililitrede 1 gramdır. Yani bataklık, insandan 2 kat yoğundur. Bu da, basit fizik yasaları nedeniyle, isteseniz bile bataklığın içerisine batamayacağınız anlamına gelir. Bataklık, her zaman sizi yukarıda tutacaktır. Bu nedenle genellikle bel seviyesine kadar batarsınız; ancak bundan derine inmezsiniz. Sonrasındaysa çabalayarak kıyısına erişebilir ve yüzeye çıkabilirsiniz.

Dünyaca ünlü akademik makale dergisi Nature, bu konuda kendi dergisinde yayınlanan bir makale üzerine halkın da anlayabileceği bir blog yazısı hazırlamıştır. New York'un Troy kentinde bulunan Rensseleaer Politeknik Enstitüsü'nden toprak mekaniği uzmanı Thomas Zimmie'den aktardıkları gibi, "Bir insanın bataklık tarafından tamamen yutulma ihtimali basitçe sıfırdır. Hollywood'un bugüne kadar konuyla ilgili gösterdikleri hatalıdır." 

Bataklık üzerinde hızla koşacak, hoplayacak zıplayacak olursanız, başınıza gelecek tek şey aşağıda gösterilmiştir: