Bakteriyografi ve Mikrobiyoloji Sanatı: Bakterilerden Portreler Yapmak...

Mikroorganizmayı tanımlamak ve üretebilmek için en sık kullanılan yöntem o mikroorganizmanın, besiyeri içeren petri plaklarına çeşitli tekniklerle ekilmesidir. Bu teknikteki temel amaç, varlığı araştırılan organizmanın gelişebileceği besin (besiyeri içeriği), pH, sıcaklık, nem gibi şartları sağlayarak, organizmanın besiyerinde kendine ait özelliklerle (renk, koku, koloni şekli, kapsül varlığı) koloni oluşturmasını gözlemlemektir. Böylelikle, o mikroorganizmanın araştırılan örnekte var olabileceğine ilişkin bir ön değerlendirme yapılabilmektedir.

Mikroorganizma ve besiyerlerinin sahip olduğu bu özellikler, petri kaplarını adeta bir resim kağıdı, mikroorganizmaları da adeta boyalara dönüştürebilmektedir. American Society for Microbiology’de bu özelliği göz önünde bulundurarak her yıl Agar Art isimli yarışma düzenlemekte ve yarışma birincisini sosyal medyadan duyurmaktadır. Aşağıda bazı örnekleri görebilirsiniz.

NSUFlorida

Kuşkusuz petriyi tuval, mikroorganizmaları da boya olarak ustaca kullanabilmek için; mikroorganizmaların ve besiyerlerinin bazı özelliklerini iyi bilmek gerekmektedir. Gelin bunlara bir bakış atalım...

Mikroorganizma ve Besiyeri Özellikleri

Mikroorganizmalar, besin ihtiyaçları ve metabolizmaları sonucunda farklı besiyeri içeren ortamlarda farklı karakterde koloniler oluşturabilmektedir. Mikroorganizmalar besiyerinde üreyebilmek için su, pepton, karbon kaynağı gibi çok temel bileşenlere gereksinim duymaktadır. Bununla beraber; bazı organizmaların gelişebilmesi için ek maddelere de ihtiyaç duyulmaktadır. Besiyerinde bu maddelerin sindirimi sonucunda petri plaklarında farklı fiziksel görünümde koloniler meydana gelebilmektedir.

Mikrobiyal metabolizma yanında, mikroorganizmanın sahip olduğu piyosiyanin (mavi renk pigmenti), piyorubin (kırmızı renk pigmenti), piyoverdin (sarı-yeşil) gibi renk pigmentleri, hemolizin enzimi (alfa, beta veya gama), eskülini hidrolize etme yeteneği gibi özellikleri de mikroorganizmaların besiyerinde oluşturduğu koloni karakterizasyonunu etkilemektedir.

Besiyerleri ise fiziksel özelliklerine göre katı/yarı katı ve sıvı besiyerleri; içeriğine göre ise; doğal/ ayırıcı/ seçici/zenginleştirilmiş/ kompleks besiyerleri olarak sınıflandırılmaktadır.

• a. Doğal Besiyeri; süt, yumurta, kan bitkisel ve hayvansal ekstraktlar gibi maddelerden hazırlanmış besiyerleridir.
• b. Ayırıcı Besiyeri; Araştırılan mikroorganizmanın belirli bir görünüşte geliştiği besiyeridir. Örneğin; Escherichia coli; eozin metilen mavisi agarda metalik röfle oluştururken, Candida keyfr kanlı agarda metalik röfle oluşturmaktadır.
• c. Zenginleştirilmiş Besiyeri; geliştirilmek istenen mikroorganizmanın gelişmesi için gerekli olan besin maddeleri ile zenginleştirilen besiyerleridir.
• d. Seçici (Selektif) Besiyeri; istenmeyen mikroorganizmaların gelişmesini engelleyen sadece istenen mikroorganizmanın gelişmesine izin veren besiyerleridir.

Petri Plaklarıyla Sanat

Ekim Tekniğiyle Yapılan Sanat

Gaia Dergi

American Society for Microbiology tarafından 2015 yılında düzenlenen ilk yarışmanın birincisi, ‘Nöronlar’ isimli çalışma ile Mehmet Berkmen ve Maria Pernil olmuştur. Petride sarı koloni elde etmek için Nesterenkonia, turuncu koloni elde etmek için Deinococcus ve kırmızı koloni elde etmek için Sphingomonas organizmaları kullanılmıştır.

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

Neden Desteğe İhtiyacımız Var?

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor. Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak... Daha fazla göster

Aslında maddi destek istememizin nedeni çok basit: Çünkü Evrim Ağacı, bizim tek mesleğimiz, tek gelir kaynağımız. Birçoklarının aksine bizler, sosyal medyada gördüğünüz makale ve videolarımızı hobi olarak, mesleğimizden arta kalan zamanlarda yapmıyoruz. Dolayısıyla bu işi sürdürebilmek için gelir elde etmemiz gerekiyor.

Bunda elbette ki hiçbir sakınca yok; kimin, ne şartlar altında yayın yapmayı seçtiği büyük oranda bir tercih meselesi. Ne var ki biz, eğer ana mesleklerimizi icra edecek olursak (yani kendi mesleğimiz doğrultusunda bir iş sahibi olursak) Evrim Ağacı'na zaman ayıramayacağımızı, ayakta tutamayacağımızı biliyoruz. Çünkü az sonra detaylarını vereceğimiz üzere, Evrim Ağacı sosyal medyada denk geldiğiniz makale ve videolardan çok daha büyük, kapsamlı ve aşırı zaman alan bir bilim platformu projesi. Bu nedenle bizler, meslek olarak Evrim Ağacı'nı seçtik.

Eğer hem Evrim Ağacı'ndan hayatımızı idame ettirecek, mesleklerimizi bırakmayı en azından kısmen meşrulaştıracak ve mantıklı kılacak kadar bir gelir kaynağı elde edemezsek, mecburen Evrim Ağacı'nı bırakıp, kendi mesleklerimize döneceğiz. Ama bunu istemiyoruz ve bu nedenle didiniyoruz.

Destek Ol

ABC News

Van Gogh'un Yıldızlı gece eserini tasvir etmek için Proteus mirabilis, Acinetobacter baumanii, Enterococcus faecalis, Klebsiella pneumonia bakterilerinden plaklara ekim yapılmıştır.

Cristina Marcos tarafından ortaya çıkan bu çalışma için SDA (Sabouruad Dextrose Agar)'ya Candida albicans, Candida glabrata ve Candida parapsilosis maya mantarlarının ekimi yapılmıştır.

ABC News

Maria Eugenia Inda tarafından yapılan çalışmada Saccharomyces cerevisiae' dan yararlanılmıştır.

Pinterest

Bu çalışma için Staphylococcus aureus'dan yararlanılmıştır. Bu bakterinin katalaz pozitif özelliği sayesinde damlatılan katalaz sonucu oluşan kabarcıklar, biranın köpüğünü tasvir etmektedir.

Bilimma

Yüksek lisans öğrencisi olan Md. Zohorul Islam bu çalışmayla 2016 yılında ‘American Society for Microbiology’ tarafından düzenlenen yarışmada birinci olmuştur. Kırmızı koloni elde etmek için Staphylococcus aureus , yeşil koloni elde etmek için Staphylococcus xylosus , beyaz koloni elde etmek için Staphylococcus hyicus, sarı koloni elde etmek için L-glutamat ve L-lisin üreten ve endüstriyel üretimde kullanılan Corynebacterium glutamicum mikroorganizmalarını kullanmıştır.

National Geographic

Bu çalışma Arwa Hadid tarafından gerçekleştirilmiş ve 2019 yılı American Society for Microbiology birincilik ödülünü kazanmıştır. Çalışmada, Lotus çiçeği için Micrococcus luteus, yapraklar için E.coli, ana hat çizimi için Staphylococcus saprophyticus, Koi balığı için mukoid ve metalik bir organizma olan Klebsiella pneumoniae ve Staphylococcus aureus, yüzgeçler için Proteus mirabilis, gözler için Citrobacter freundii ve deniz için Enterococcus faecalis kullanılmıştır.

Bakteriyografi: Bakterilerden Portreler Yapmak...

Cincinnati Üniversitesi'nden mikrobiyolog olarak mezun olan Zachary Copfer, bilimden duyduğu heyecanı sanatla ifade etmenin ilginç bir yolunu keşfetmiş: bakteriyografi. Copfer, geliştirdiği bu ilginç sanat sayesinde doğadan ve bilimden daha büyük haz alabilmeye başladığını söylüyor. Sitesinde şöyle yazıyor:

Benim metotlarım çoğu zaman çağdaş sanat ile modern bilimsel uygulamaların bir bileşimidir. Bu sayede, bilimsel teoriler içerisinde yatan güzelliği ve şairane havayı daha derin bir şekilde araştırabiliyorum.

Bakteriyografi, basit tabiriyle istenen bir görüntüyü bakterileri kullanarak yaratmak anlamına geliyor. Yapılan ise basitçe, fotoğrafı çizilmek istenen görüntünün negatifini bir maske olarak kullanarak, bir petri kabını radyasyona maruz bırakmak. Radyasyonun geçtiği bölgelerde herhangi bir bakteri oluşumu görülmüyor; ancak geçmediği yerlerde bakteriler büyüyerek koloniler kuruyorlar. Ancak koloni kurabildikleri bölgeler, aynı zamanda çizilmek istenen figürün hatlarını oluşturmuş oluyor. Copfer şöyle anlatıyor:

Bu yöntem karanlık oda fotoğrafçılığına çok benziyor. İki farkı var: agrantisör (büyülteç) yerine radyasyon kaynağı kullanılıyor ve fotona duyarlı kağıt yerine bakteri emülsiyonuna sahip bir petri kabı kullanılıyor.