Avustralya'nın En Katastrofik Yangın Sezonu ve Canlıların Evrimi!
Ağustostan beri devam eden yangın Avustralya'da yarım milyara yakın hayvanın ölümüne neden oldu...
BBC
- Özgün
- Fitocoğrafya
- Yangın Ekolojisi
Avustralya'nın tarihine bakıldığında, insan türünün kolonizasyonundan itibaren yangınlarda büyük artış görülüyor. Onbinlerce yıldır Avustralya'nın yerel florası ve faunası buna karşılık evrimleşiyor. 2018'den itibaren küresel ısınma nedeniyle kuraklıklarda ve atmosferik sıcaklıklarda artış gözleniyor. Bunların çoğunda da ateş fırtınıları ile yayılmalar gerçekleşebiliyor. Avustralya tarihinde birçok kez sezonlar halinde yangınlar gözlendi ve gözlenmeye devam edecek. Evrimsel olarak baktığımızda gezegenimizde ekolojik açıdan doğal süreçlerden bir tanesidir. Yangın ekolojisi hakkındaki kapsamlı makalemize buradan ulaşabilirsiniz.
2009 güneydoğu Avustralya ısı dalgaları hadisesi, 180 kişinin hayatını kaybettiği 2009 Kara Cumartesi yangını, 1 milyon büyükbaş hayvanın öldüğü 1851 Siyah Perşembe yangını, 2006 Aralık yangını ve hala devam eden 2019-20 yangını Avustralya tarihindeki en büyük yangınlardır. 1851'den bu yana yangınlarda 800 insanın öldüğü, onbinlerce binanın yandığı ve ve 1.6 milyar dolarlık zarara neden olduğu raporlanmıştır.
Bu yangınların çoğunun sebebi yıldırımlar, yüksek elektrik akımlarındaki sıçramalar, kasıtlı yangın çıkaran insanlar, kamp alanlarında bırakılan yanıcı maddeler, kontrolsüz kaynak ve bileme işlemleri, sigara ve kibrit parçalarıdır. Dolayısıyla ağaçların doğal seleksiyon sonucu yangınlara dirençli bazı mekanizmalar ile evrimleştiğini görüyoruz. Örneğin epikormik adı verilen yangından sonra yaprakların kaybolması ile birlikte kabuk altındaki meristemlerde büyüme olayının başlaması ile yeniden yapraklanma ve ağaç köklerindeki lignotuber denilen odunsu urlar sayesinde yangınlara karşı ağacın çökmesini engelleyen yapılar.
Bu mekanizmalar ile evrimleşen ağaçlar Eucalyptus, Corymbia, Angophora, Stockwellia, Allosyncarpia, Eucalyptopsis ve Arillastrum cinsleridir. Aynı şekilde bazı hayvanlar da yangınlarla birlikte evrimleştiği için karşılıklı seçilim gösterdiler. Örneğin Varanus cinsi kertenkeleler yangın bölgelerindeki ölüler ile beslenirler. Bazı kemirgenler sıcaklıktan uzaklaşmak için tüneller kazarlar. Bu da atalarımızın 66 milyon yıl önceki K/T Yok Oluşu'nda kullandığı yöntem ile benzerlik gösteriyor.
2019 Ağustos sonunda başlayan yangın ise Avustralya tarihinde yaşanan en katastrofik (ekolojik açıdan yıkıcı) yangın olduğu raporlandı. Bu olayda 480 milyon hayvanın öldüğü ve atmosfere 350 milyon ton karbondioksit salındığı hesaplandı. Karbon emisyonunun Avustralya'daki ağaçlar tarafından geri dönüşüme katıldığı biliniyor. Ancak Tazmanya Üniversitesi'nde yangın ekolojisi üzerine çalışan pirocoğrafya (pyrogeography) uzmanı Prof. Dr. David Bowman, bu sezon salınan karbondioksitin ağaçlar tarafından tamamen geri dönüştürülmesinin 100 yıldan fazla süreciğini öngörüyor.
Şimdiye kadar 6.3 milyon hektarın yandığı, 2500 yapının yıkıldığı, 6 kişinin kayıp olduğu ve 24 insanın hayatını kaybettiği söyleniyor. Artan kuraklık ile birlikte alevlerin daha çok yayılacağı söyleniyor. Sıcaklığın 48.9 dereceyi bulduğu bölgelerde hayatını kaybeden kükürt taçlı kakadu (Cacatua galerita) gibi kuşlar yerlerde ölü halde fotoğraflandı. Sürüler halinde göç eden kangurular ve çaylaklar görüntülendi.
Ekologlara göre yok olan yarım milyar hayvan arasında Avustralya'nın koala popülasyonunun 3'te 1'in de bulunuyor. Çünkü bu popülasyonların bulunduğu New South Wales eyaletinde de şiddetli yangınlar mevcut. Zaten koala popülasyonunun 15.000 ila 28.000 arasında olduğu düşünülüyor. Bunlardan yaklaşık 8000'inin yok olduğu hesaplanmış durumda. Böyle giderse 2050'ye kadar nesillerinin tükeneceği hesaplanıyor. Koalalara yardım etmek için WWF'nin bağış kampanyasına buradan katkı sağlayabilirsiniz. Kanguruların yangınlardan kaçan görüntüleri sosyal medyada insanların yüreğini burktu.
Evrimsel olarak baktığımızda gezegende artan küresel ısınmanın etkisi ile Avustralya'da devam eden yangınlar sonucunda ortama uyum sağlayabilenler hayatta kalacak, diğerleri ise elenecektir. Hal böyle olunca insanların bu uyum sağlayan türler arasında olup olmayacağı muallaktır. Ancak net olan bir şey var ki, o da Avustralya'da yaşayan canlıların tekrar geri gelmeyeceğidir. Eğer hayatta kalırsak, belki de yüzyıllar sonra koalalar ve kangurular da nesli tükenen dodo kuşları gibi resimlerden ibaret olacaktır. Avustralya'nın diğer yardım ve sağlık kuruluşlarına buradan bağış sağlayabilirsiniz.
Gezegenimiz değişmeye devam edecektir, Güneş Sistemi'ndeki hareketi milyarlarca yıl daha devamlı olacaktır. Peki ya biz olacak mıyız? Madem bu değişimi görebiliyoruz ve farkındayız, söz konusu yüksek bilişsel fonksiyonlarımızı kendi türümüz ve etrafımızdaki türlerin geleceğine yönelik kullanamaz mıyız? Karl Marx'ın dediği gibi, "Gezegeni anlamak yetmez, onu değiştirmek gerekir." Evet, insanlar Dünya'nın umrunda değildir. Ancak Dünya insanların umrunda olmak zorundadır. Zira henüz başka evimiz bulunmuyor...
Evrim Ağacı'nda tek bir hedefimiz var: Bilimsel gerçekleri en doğru, tarafsız ve kolay anlaşılır şekilde Türkiye'ye ulaştırmak. Ancak tahmin edebileceğiniz Türkiye'de bilim anlatmak hiç kolay bir iş değil; hele ki bir yandan ekonomik bir hayatta kalma mücadelesi verirken...
O nedenle sizin desteklerinize ihtiyacımız var. Eğer yazılarımızı okuyanların %1'i bize bütçesinin elverdiği kadar destek olmayı seçseydi, bir daha tek bir reklam göstermeden Evrim Ağacı'nın bütün bilim iletişimi faaliyetlerini sürdürebilirdik. Bir düşünün: sadece %1'i...
O %1'i inşa etmemize yardım eder misiniz? Evrim Ağacı Premium üyesi olarak, ekibimizin size ve Türkiye'ye bilimi daha etkili ve profesyonel bir şekilde ulaştırmamızı mümkün kılmış olacaksınız. Ayrıca size olan minnetimizin bir ifadesi olarak, çok sayıda ayrıcalığa erişim sağlayacaksınız.
Makalelerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!
Bu makalemizle ilgili merak ettiğin bir şey mi var? Buraya tıklayarak sorabilirsin.
Soru & Cevap Platformuna Git-
24
-
11
-
8
-
4
-
3
-
1
-
1
-
1
-
0
-
0
-
0
-
0
- Mike Foley. Australia Bushfires Spew Two-Thirds Of National Carbon Emissions In One Season. (4 Ocak 2020). Alındığı Tarih: 3 Ocak 2020. Alındığı Yer: Stuff | Arşiv Bağlantısı
- White, M. E.. (1985). The Greening Of Gondwan. Yayınevi: Reed Books.
- Wilson, B., et al. (2020). Native Vegetation Management In Queensland.. Department of Natural Resources. | Arşiv Bağlantısı
- Wikipedia. 2019–20 Australian Bushfire Season. (4 Ocak 2020). Alındığı Tarih: 4 Ocak 2020. Alındığı Yer: Wikipedia | Arşiv Bağlantısı
- Josephine Harvey. Nearly Half A Billion Animals Feared Dead In Australian Wildfires. (4 Ocak 2020). Alındığı Tarih: 4 Ocak 2020. Alındığı Yer: Huffpost | Arşiv Bağlantısı
Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?
Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:
kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci
Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 22/02/2025 17:47:40 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/8168
İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.
