Apollo 11 İnişinde Yaşanan Korku Dolu Anlar: Kontrol Bilgisayarı ve Hata Ayıklama Programı!

Fotoğrafta gördüğünüz soldaki bilgisayar, Apollo Yönetim Modülü'ne bağlanmak üzere inşa edilmiş olan ve insanları Ay'a ilk defa indiren projenin dijital beyni olan bilgisayardır. Sağdaki ise komutların girilmesini sağlayan DSKY isimli klavyedir. Apollo 8 haricindeki Ay'a gidiş döneminin tüm uzay araçlarında bu bilgisayardan 2 adet bulunuyordu. 

Bu minik bilgisayar, Ay'a giden aracın yönlendirme, navigasyon ve kontrol arayüzünü sağlıyordu. 16-bit dil ile iletişim kuran bilgisayar, büyük oranda sadece okunabilir bir hafızaya sahipti. Manyetik çekirdek hafızasında 2048, ROM'unda ise 36.864 komut depolayabiliyordu. Sadece 2.048 MHz (2048 değil!) çalışma frekansına sahipti. 55 Watt güç tüketimine sahip olan bu bilgisayar, 32 kilogram ağırlığındaydı ve 61x32x17 santimetrelik ölçülere sahipti.

Bu basit özelliklerine rağmen, birçok komutu yerine getirebilecek kadar donanımlıydı. Burada size Apollo 11'in inişi sırasında yaşanan bir aksaklığı anlatmak istiyoruz:

Apollo 11 Ay'a inişe geçmişken, bahsettiğimiz bilgisayar "1201 alarmı" denen bir uyarı vermeye başladı. Bu uyarı, işlemsel hafızanın dolduğunu ve daha fazla işlem yapılamayacağını gösteriyordu. Aynı zamanda "1202 alarmı" da almaya başladılar. Bu da, ana hafızada yer kalmadığını gösteriyordu. Sebebi, inişe yardım eden radardan gelen hızlı, sabit sinyallerdi. Bunlar, bilgisayarın işlemsel hafızasına müdahale ederek bilgisayarın normalde yapacağı işlemleri yapmasına engel oluyordu ("döngü hırsızlığı"). Bu veri akışı aslında istenen bir şeydi, çünkü eğer ki bir acil durum olursa, bu veriler kullanılarak iniş iptal edilecekti. Ancak bu veriler, bilgisayarın işlemlerini bozuyordu.

İniş sırasında normalde hafızanın yaklaşık %85 dolu olması gerekiyordu. Ancak radardan gelen 6400 veri, bunun üzerine %13'lük bir doluluk ekledi ve neredeyse tüm hafızayı kapladı. Neyse ki kalan %3'lük hafıza iniş işlemlerine ancak yetebilecekti, belki de yetmeyecekti. İnişin 5. dakikasında Buzz Aldrin bilgisayara "1668" komutunu girdi. Bu, bilgisayara DELTAH bilgisini veriyordu, böylece radardan elde edilen yükseklik bilgisi ile hesaplanan yükseklik arasındaki fark öğreniliyordu. Ancak bu, işlemciye %10'luk bir yük daha bindirdi ve bu sebeple az önce sözünü ettiğimiz 1202 alarmını aldılar. Houston bunu düzeltmeye çalışarak Aldrin'in tekrar denemesini istedi; ancak yine aynı hatayı aldılar. Aldrin, Houston'a sorunun 1668 komutundan kaynaklandığını iletti.

İşte burada, mühendislerin önceden bu tip durumlara karşı önlem olarak hazırladıkları bir yazılım devreye girdi: öncelik belirleme yazılımı. Bu yazılım sayesinde, bu tür aşırı hafıza kullanımı uyarılarını göstermek de dahil olmak üzere tüm ikincil görevler otomatik olarak iptal ediliyordu. Böylece ana ve kritik görevlere hafıza açılıyordu. Bu yazılımın devreye girmesi sayesinde işler yoluna girdi ve yükseklik hesabını doğru bir şekilde yaparak sorunsuz bir inişi başardılar.

Aslında bu sorun Apollo 5 projesinden beri biliniyordu; ancak mühendisler bu sorunun üstesinden nasıl gelebilecekleri bildikleri için, sıfırdan yeni bir kontrol paneli yapmaktansa yüzlerce defa test edilmiş olan, güvenilir bilgisayarı kullanmayı tercih ettiler. Sonuçta bir risk alınıyordu; ancak neyse ki korkulan olmadı ve yazılım çalışarak inişin güvenle gerçekleşmesini sağladı.