Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Amfetaminler ve Etkileri: Bir Gecede "Süper Zekâ" Olmak Mümkün mü?

Amfetaminler ve Etkileri: Bir Gecede "Süper Zekâ" Olmak Mümkün mü? Patrick Mallahan III / Creative Commons
Adderall XR
2 dakika
122,774
Tüm Reklamları Kapat

Amfetaminler, beyinde merkezî sinir sistemini uyararak norepinefrin, dopamin ve serotoninin de içinde bulunduğu "nörotransmiter (nöroiletici)" adı verilen hormonların salınımını arttıran kimyasal bileşiklerdir. Bu hormonların sinapslarda (nöronların bağlantı noktaları) bulunan konsantrasyonlarının artmasıyla nöronlar tetiklenir ve daha fazla uyarılırlar. Amfetamin ve türevi olan bu bileşikler kullanılarak üretilen ilaçlar (Adderall) Narkolepsi (bir uyku bozukluğu) ve Dikkat Eksikliği Hiperaktivite Sendromu tedavilerinde kullanılmaktadır. Adderall yalnızca hastalar tarafından değil, bilişsel performansı arttırdığı için yurt dışında yaygınlaşmaya ve özellikle öğrenciler arasında kullanılmaya başlamıştır. Peki, bu ilaçlar bizi gerçekten bir gecede "süper zekâ" yapmaya yetiyor mu?

Adderall, terapötik dozlarda (etkili doz) kullanıldığında kişilerde uyanıklık sağlayan ve dikkati arttıran bir amfetamin türevidir. İlacın alınmasıyla birlikte merkezi sinir sistemimizde iletişimi sağlayan ve her birinin farklı görevi olan nörotransmiterlerin salınımı artmaya başlar. Bunların başlıcaları dopamin, serotonin ve norepinefrindir.

Tüm Reklamları Kapat

Dopamin, ödül ve zevk sistemimizi uyarır ve bilişsel aktiviteyi arttırır. Serotonin, beynimizde uyardığı bölgeye göre birçok etki gösterir. Uyku durumumuzu, duygularımızı, açlığımızı, cinsel isteğimizi etkiler. Norepinefrinin görevi ise, otonom sinir sistemini kontrol etmektir; yani kalp hızımızı, solunum hızımızı ve kan basıncımızı etkileyerek bir tür "savaş ya da kaç" tepkisi oluşturur.

Amfetaminler bu nörotransmiterlerin konsantrasyonunu arttırarak dikkat dağınıklığını önler, uyanıklık süremizi uzatır ve çalışma saatlerimizin artmasını sağlar. Kas gücünü ve atletik performansı da arttıran bu ilaç yorgunluk hissetmemizi de geciktirir.

Tüm Reklamları Kapat

Kötü haber şu ki, bu bileşikler bizim bilişsel gelişimimiz ve öğrenme düzeyimizde bir artış sağlamaz. Yalnızca, ilacın etkisindeyken alarm durumunda ve sürekli uyanık olan beynimiz sayesinde normalde ulaşamayacağımız sürelerde çalışma ve odaklanma vaat eder.

Riske Değer mi?

Peki, uyuşturucu olarak kullanılan metamfetaminle kimyasal olarak bu kadar benzeyen bir ilacın yan etkileri göze alınabilir mi?

Bu ilaçların çok ciddi ve hayati yan etkileri bulunmaktadır:

Evrim Ağacı'ndan Mesaj

  • hipertansiyon,
  • taşikardi (kalp atımının hızlanması),
  • uyku bozuklukları,
  • panik atak,
  • erektil disfonksiyon (ereksiyon sağlanmasında güçlük),
  • depresyon,
  • halüsinasyon,
  • intihara meyillilikte artış.

İlaç içeriğindeki bağımlılık oranı yüksek kimyasallar fiziksel veya psikolojik bağımlılık yaratabilmektedir. Fiziksel bağımlılıkta, ilaç düzenli olarak kullanıldığında, beyinde amfetamin ve türevlerine karşı tolerans gelişir. Bunun sonucu olarak daha yüksek dozlara ihtiyaç duyulmaya başlanır. Psikolojik bağımlılıkta ise ilacın kullanımı bireyin önceliği olur. Bu bireyler Adderall olmadan işlerini gerçekleştiremezler ve kendi istekleriyle yüksek doz kullanmaya başlarlar.

ABD'de uyuşturucu kaçakçılığı ve kullanımı ile mücadele eden bir kurum olan "Uyuşturucuyla Mücadele Dairesi (Drug Enforcement Administration)", suistimal edilme oranı giderek artan Adderall ve türevi ilaçları eroin, kokain ve metamfetamin ile aynı listede bulundurmaktadır.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
167
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Tebrikler! 46
  • Merak Uyandırıcı! 25
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 16
  • İnanılmaz 13
  • Muhteşem! 10
  • Bilim Budur! 10
  • Üzücü! 5
  • Güldürdü 3
  • Korkutucu! 3
  • Grrr... *@$# 2
  • Umut Verici! 1
  • İğrenç! 1
Kaynaklar ve İleri Okuma
  • Anthony Rivas. Adderall's Effect On Your Brain: Whatever Obscure Benefits There Are, It's Not Worth It. (24 Mart 2019). Alındığı Tarih: 24 Mart 2019. Alındığı Yer: Medical Daily | Arşiv Bağlantısı
  • AddictionCenter. Addiction To Adderall. (28 Aralık 2018). Alındığı Tarih: 24 Mart 2019. Alındığı Yer: Addiction Center | Arşiv Bağlantısı
  • Karen L.Cropsey, et al. (2017). Drug & Alcohol Dependence. ISBN: 0376-8716. Yayınevi: Elsevier.
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 28/09/2023 13:34:49 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/7705

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Sivrisinek
Canlılık Ve Cansızlık Arasındaki Farklar
Çiçek
Renkler
Aşırı
Obezite
İnsan Evrimi
Venüs
Fosil
Müfredat
Kuantum Mekaniği
Dişler
Vejetaryen
Algoritma
Hastalık Kataloğu
Çocuklar İçin Bilim
Sayı
Zeka
Sars-Cov-2
Arkeoloji
Yıldızlar
Balık Çeşitliliği
İlişki
Çalışma
Aslan
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Gönder
Ekle
Soru Sor
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Evrim Ağacı'na Destek Ol
Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katmak için hemen buraya tıklayın.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
EA Akademi
Evrim Ağacı Akademi (ya da kısaca EA Akademi), 2010 yılından beri ürettiğimiz makalelerden oluşan ve kendi kendinizi bilimin çeşitli dallarında eğitebileceğiniz bir çevirim içi eğitim girişimi! Evrim Ağacı Akademi'yi buraya tıklayarak görebilirsiniz. Daha fazla bilgi için buraya tıklayın.
Etkinlik & İlan
Bilim ile ilgili bir etkinlik mi düzenliyorsunuz? Yoksa bilim insanlarını veya bilimseverleri ilgilendiren bir iş, staj, çalıştay, makale çağrısı vb. bir duyurunuz mu var? Etkinlik & İlan Platformumuzda paylaşın, milyonlarca bilimsevere ulaşsın.
Youtube
Plastik Problemimizi Bakterilerle Çözebilir miyiz?
Plastik Problemimizi Bakterilerle Çözebilir miyiz?
Gözyaşı Ne İşe Yarar?
Gözyaşı Ne İşe Yarar?
Zırvasız Bilim: Deprem Tahmini? Uzaylılardan Sinyal? Aspartam ve Kanser?
Zırvasız Bilim: Deprem Tahmini? Uzaylılardan Sinyal? Aspartam ve Kanser?
Zaman Oku: Zamanın İleri Aktığını Nereden Biliyoruz?
Zaman Oku: Zamanın İleri Aktığını Nereden Biliyoruz?
Hastalıklar Konusunda Google Sizi Nasıl Aldatıyor?
Hastalıklar Konusunda Google Sizi Nasıl Aldatıyor?
Podcast
Evrim Ağacı'nın birçok içeriğinin profesyonel ses sanatçıları tarafından seslendirildiğini biliyor muydunuz? Bunların hepsini Podcast Platformumuzda dinleyebilirsiniz. Ayrıca Spotify, iTunes, Google Podcast ve YouTube bağlantılarını da bir arada bulabilirsiniz.
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
E. Köse, et al. Amfetaminler ve Etkileri: Bir Gecede "Süper Zekâ" Olmak Mümkün mü?. (23 Mart 2019). Alındığı Tarih: 28 Eylül 2023. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/7705
Köse, E., Ölez, Ş. (2019, March 23). Amfetaminler ve Etkileri: Bir Gecede "Süper Zekâ" Olmak Mümkün mü?. Evrim Ağacı. Retrieved September 28, 2023. from https://evrimagaci.org/s/7705
E. Köse, et al. “Amfetaminler ve Etkileri: Bir Gecede "Süper Zekâ" Olmak Mümkün mü?.” Edited by Şule Ölez. Evrim Ağacı, 23 Mar. 2019, https://evrimagaci.org/s/7705.
Köse, Elif. Ölez, Şule. “Amfetaminler ve Etkileri: Bir Gecede "Süper Zekâ" Olmak Mümkün mü?.” Edited by Şule Ölez. Evrim Ağacı, March 23, 2019. https://evrimagaci.org/s/7705.
Geri Bildirim Gönder
ve seni takip ediyor
Evrim Ağacı Uygulamasını
İndir
Chromium Tabanlı Mobil Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
İlk birkaç girişinizde zaten tarayıcınız size uygulamamızı indirmeyi önerecek. Önerideki tuşa tıklayarak uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu öneriyi, yukarıdaki videoda görebilirsiniz. Eğer bu öneri artık gözükmüyorsa, Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Chromium Tabanlı Masaüstü Tarayıcılar (Chrome, Edge, Brave vb.)
Yeni uygulamamızı kurmak için tarayıcı çubuğundaki kurulum tuşuna tıklayın. "Yükle" (Install) tuşuna basarak kurulumu tamamlayın. Dilerseniz, Evrim Ağacı İleri Web Uygulaması'nı görev çubuğunuza sabitleyin. Uygulama logosuna sağ tıklayıp, "Görev Çubuğuna Sabitle" seçeneğine tıklayabilirsiniz. Eğer bu seçenek gözükmüyorsa, tarayıcının Ayarlar/Seçenekler (⋮) ikonuna tıklayıp, Uygulamayı Yükle seçeneğini kullanabilirsiniz.
Safari Mobil Uygulama
Sırasıyla Paylaş -> Ana Ekrana Ekle -> Ekle tuşlarına basarak yeni mobil uygulamamızı kurabilirsiniz. Bu basamakları görmek için yukarıdaki videoyu izleyebilirsiniz.

Daha fazla bilgi almak için tıklayın

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close