Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Tüm Reklamları Kapat

Ağaç mineleri (Lantana)

4 dakika
15,233
Ağaç mineleri (Lantana) Ali Emir ORHAN
Mine çiçeğigiller (Verbenaceae) familyasına bağlı Ağaç minesi (Lantana camara) bitkisi.
Tüm Reklamları Kapat
Ağaç mineleri
  • Bilimsel Adı Lantana
  • Halk Arasındaki Türkçe Adı Ağaç mineleri
  • Halk Arasındaki İngilizce Adı Lantan plant
Taksonomi
  • Bu içerik, Evrim Ağacı'nın tür gözlemleri ve türlere dair bilgileri barındıran Yaşam Ağacı projesinin bir parçası olarak hazırlanmıştır.
  • Gözlem Ekle

Tanım ve Genel Bilgiler

Mine çiçeğigiller (Verbenaceae) familyasına bağlı olan Ağaç mineleri (Lantana) cinsi bitkiler, çok yıllık bitkilerdir. Kökenleri Tropikal Amerika bölgelerine dayanır. Bitkiler sürekli çiçek açan çalı ve küçük ağaç şeklinde bulunmaktadır. 2 ile 5 metreye kadar büyüyebilirler. Her biri dört taç yapraklı ve dalların kısımlarında salkımlar halinde dizilmiş küçük boru şekilli çiçeklere sahiptir. Boru şeklinin uzunluğu ve yayılımı türleri belirlemede önemli rol oynar. Çiçekler; mor, pembe, kırmızı, sarı, beyaz, turuncu gibi renklerde olabilir. Yaprakları genişçe oval, zıt ve basittir, tüylü ve testere kenarlı olup ezildiğinde güçlü bir koku ortaya çıkar (koku toksik etkilere sahiptir, solunum yolu tahrişine neden olur). Meyveleri yeşilimsi olup olgunlaştığı zaman mor renge döner ve böğürtlene benzer. Ağaç mineleri meyveleri olgunlaştığında yeşilden koyu maviye dönen, dutsu bir sert çekirdekli meyvelerdir. Islak ve ışıklı ortamları sevmektedirler. Sıcağa, kuraklığa, soğuğa, denize yakın bölgelere dirençlidir. Yeşil olgunlaşmamış meyveler ve yaprakları çok zehirlidir bu yüzden hem insanlar hem de çiftlik hayvanları için yenmez. Kuşlar ve kelebekler için zehirli değildir.

Ağaç minesi (Lantana camara), Bursa.
Ağaç minesi (Lantana camara), Bursa.
Ali Emir Orhan

Zehirlenmenin belirtileri ilk gün içinde iştahsızlık ve kabızlıktır. Bunu hızla sarılık ve ışığa duyarlılık izler. Bu işaretlerin şiddeti ve sonraki semptomlar doza bağlıdır. Ölen hayvanların otopsisinde çoğu çiftlik hayvanında karaciğerde şişlik, safra kesesi büyüme ve koyu siyah viskoz sıvıyla dolu olduğu görülür. Safra kesesi mukozası kalınlaşmış ve siyahlaşmıştır. Böbrekler büyümüş ve sarıdır. Belirgin deri altı ve mukozal sarılık vardır. İnsanlar için ölümcül olmasa da ciddi zehirlenmelere yol açtığı bilinmektedir. Akut vakalar da hemorajik ishal gelişir. Kronik zehirlenme ise kabızlığa neden olur. Taşikardi, nefes darlığı, ishal, bulantı, yüksek karaciğer ve safra enzimleri kaydedilir. Ayrıca Lantana cinsi bitkilerin olduğu alanlarını temizleyen işçiler tarafından genellikle alerjik vakalar bildirilmiştir. Oluşan dermatit ve alerjiler yapraklar ve saplarla temastan sonra ortaya çıkabilir. Lantana cinsi bitkilerin toksik etkilerine karşı hiçbir panzehir yoktur. Semptomatik tedaviler sınırlı başarı sağlamaktadır.

Evrimsel Tarih ve Taksonomi

Ağaç Mineleri (Lantana) cinsi yaklaşık 150 türe ev sahipliği yapan bitkiler topluluğudur. Kuşlar ve sert çekirdeklerini yiyen diğer hayvanlar tarafından çok geniş yayılma aralığı, toksisite nedeniyle hayvanlar tarafından yenmeye daha az eğilimli olması, çok çeşitli çevresel koşullara toleransı (tuzlu, kuru topraklara, sıcaklığa ve soğuğa dayanıklığı), bozulmuş habitatlarda sıklıkla görülmesi, rakip bitki türlerini engelleyen toksik kimyasal üretimi (çimlenmeyi ve kök uzamasını engelleyerek çevredeki bitkilerin büyümesini azaltan allelopatik kimyasalları salgılar), son derece yüksek tohum üretimi (her bitkiden yılda 12.000 tohum) nedeniyle adaptasyona maruz kalma ve neslini sürdürme eğilimi çok fazladır.

Ağaç minesi (Lantana camara) bitkisi ve meyvesi (sol üst), Bursa.
Ağaç minesi (Lantana camara) bitkisi ve meyvesi (sol üst), Bursa.
Ali Emir Orhan

Ekolojik Dağılım ve Habitat

İlk olarak, Hollandalı kaşifler tarafından Avrupa'ya getirildiğinde ve geniş çapta ekildiğinde Amerika kıtasından dünyaya yayılmıştır, kısa süre sonra zararları yüzünden kötü şöhretli bir bitki olarak anılmasına yol açmıştır. Lantana türleri, çiçekleri için tropikal ve subtropikal ortamlarda ve (bir yıllık bitki olarak) ılıman iklimlerde yaygın olarak yetiştirilmektedir. Güney Asya , Güney Afrika ve Avustralya gibi zararlı ot olarak kabul edilir. Açan çiçekler çok gösterişli olduğundan kelebekleri adeta üzerlerine çekerler. Biyoçeşitliliği ve evrim teorisinin kökenindeki rolüyle ünlü Galapagos Adaları'nda Lantana camara, hem nadir bitkileri hem de hayvanları tehlikeye atıyor. En az 1 bitki türünün neslinin tükenmesine neden olduğu ve en az 8 türün neslini tehdit ettiği düşünülmektedir.

Popülasyon ve Koruma Statüsü

IUCN Kırmızı Liste tarafından Asgari Endişe (nesli tehlikede olmayan), yani Least Concern (LC) olarak sınıflandırılan 2 tür bulunmaktadır. Hassas (vahşi yaşamda soyu tükenme tehlikesi büyük olan), yani Vulnerable (VU) olarak sınıflandırılan 1 tür bulunmaktadır.

Ağaç minesi (Lantana camara) bitkisi ve olgunlaşmamış meyvesi (sol altta), Bursa.
Ağaç minesi (Lantana camara) bitkisi ve olgunlaşmamış meyvesi (sol altta), Bursa.
Ali Emir Orhan

Davranış ve Etoloji

Vejetatif üreme (özellikle çelikle), tohum yolları ile çoğalmaktadır. Tohum ile çoğaltma yöntemleri çok değişkenliğe sahip olunduğundan ve hibrit türleri çok olduğundan güvenli bir yöntem değildir. Kontrolsüz yayılma eğilimleri nedeniyle bazı ağaç minesi türleri istilacı olarak kabul edilmektedir. Özellikle Ağaç minesi (Lantana camara) türü meyveleri hayvanlar için toksik etkileri olduğundan kontrolsüz yayılımı sonucu yerel türleri geride bırakarak biyolojik çeşitliliğin azalmasına neden olabilir. Çok hızlı ve kontrolsüz yayıldığı için iyi bir bakıma ihtiyacı vardır. Güney Asya, Güney Afrika ve Avustralya gibi ülke ve bölgelerde zararlı yabani ot olarak kabul edilmektedir.

İnsanlarla Etkileşim ve Kültürel Referanslar

Ağaç mineleri (Lantana) süslemede veya dekorlarda kullanılmaktadır. Bahçe, peyzaj mimarlığı ve balkonlarda dekor olarak kullanılır. Lantana yapraklarının antimikrobiyal, antifungal ve böcek öldürücü özellikler gösterebildiğini bulunmuştur. Hollandalı kaşiflerin onu Avrupa'ya ilk kez getirmesinden bu yana özellikle süs bitkisi olarak kullanılmak üzere yetiştirilmektedir. Nispeten uzun süre susuz yaşayabilmesi ve pek çok zararlıya ve hastalığa direnci olması, yaygın bir süs bitkisi olmasına katkı sağlamıştır. Kelebekleri, arıları ve kuşları kendisine çekmesinden dolayı kelebek bahçelerinde sıklıkla kullanılır.

Bu Makaleyi Alıntıla
Okundu Olarak İşaretle
5
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Paylaş
Sonra Oku
Notlarım
Yazdır / PDF Olarak Kaydet
Bize Ulaş
Yukarı Zıpla

İçeriklerimizin bilimsel gerçekleri doğru bir şekilde yansıtması için en üst düzey çabayı gösteriyoruz. Gözünüze doğru gelmeyen bir şey varsa, mümkünse güvenilir kaynaklarınızla birlikte bize ulaşın!

Bu içeriğimizle ilgili bir sorunuz mu var? Buraya tıklayarak sorabilirsiniz.

Soru & Cevap Platformuna Git
Bu İçerik Size Ne Hissettirdi?
  • Muhteşem! 6
  • Tebrikler! 4
  • İnanılmaz 3
  • Mmm... Çok sapyoseksüel! 2
  • Umut Verici! 2
  • Merak Uyandırıcı! 2
  • Bilim Budur! 1
  • Güldürdü 0
  • Üzücü! 0
  • Grrr... *@$# 0
  • İğrenç! 0
  • Korkutucu! 0
Kaynaklar ve İleri Okuma
Tüm Reklamları Kapat

Evrim Ağacı'na her ay sadece 1 kahve ısmarlayarak destek olmak ister misiniz?

Şu iki siteden birini kullanarak şimdi destek olabilirsiniz:

kreosus.com/evrimagaci | patreon.com/evrimagaci

Çıktı Bilgisi: Bu sayfa, Evrim Ağacı yazdırma aracı kullanılarak 31/10/2024 09:16:04 tarihinde oluşturulmuştur. Evrim Ağacı'ndaki içeriklerin tamamı, birden fazla editör tarafından, durmaksızın elden geçirilmekte, güncellenmekte ve geliştirilmektedir. Dolayısıyla bu çıktının alındığı tarihten sonra yapılan güncellemeleri görmek ve bu içeriğin en güncel halini okumak için lütfen şu adrese gidiniz: https://evrimagaci.org/s/9161

İçerik Kullanım İzinleri: Evrim Ağacı'ndaki yazılı içerikler orijinallerine hiçbir şekilde dokunulmadığı müddetçe izin alınmaksızın paylaşılabilir, kopyalanabilir, yapıştırılabilir, çoğaltılabilir, basılabilir, dağıtılabilir, yayılabilir, alıntılanabilir. Ancak bu içeriklerin hiçbiri izin alınmaksızın değiştirilemez ve değiştirilmiş halleri Evrim Ağacı'na aitmiş gibi sunulamaz. Benzer şekilde, içeriklerin hiçbiri, söz konusu içeriğin açıkça belirtilmiş yazarlarından ve Evrim Ağacı'ndan başkasına aitmiş gibi sunulamaz. Bu sayfa izin alınmaksızın düzenlenemez, Evrim Ağacı logosu, yazar/editör bilgileri ve içeriğin diğer kısımları izin alınmaksızın değiştirilemez veya kaldırılamaz.

Tüm Reklamları Kapat
Keşfet
Akış
İçerikler
Gündem
Yaşamın Başlangıcı
Mikoloji
Maske
Olumsuz
Enzim
Gerçek
Gelişim
Tekillik
Biyografi
Öğrenme
Koruma
Doğa Yasaları
Mit
Veri Bilimi
Karanlık Enerji
Tür
Kartal
Köpek
Canlı Cansız
Memeli
Biyocoğrafya
Teknoloji
Hayvanlar Alemi
Devir
İletişim
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün bilimseverlerle ne paylaşmak istersin?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Sosyal
Yeniler
Daha Fazla İçerik Göster
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Yazı Geçmişi
Okuma Geçmişi
Notlarım
İlerleme Durumunu Güncelle
Okudum
Sonra Oku
Not Ekle
Kaldığım Yeri İşaretle
Göz Attım

Evrim Ağacı tarafından otomatik olarak takip edilen işlemleri istediğin zaman durdurabilirsin.
[Site ayalarına git...]

Filtrele
Listele
Bu yazıdaki hareketlerin
Devamını Göster
Filtrele
Listele
Tüm Okuma Geçmişin
Devamını Göster
0/10000
Bu Makaleyi Alıntıla
Evrim Ağacı Formatı
APA7
MLA9
Chicago
E. Ağacı, et al. Ağaç mineleri (Lantana). (15 Ağustos 2020). Alındığı Tarih: 31 Ekim 2024. Alındığı Yer: https://evrimagaci.org/s/9161
Ağacı, E., Türkoğlu, P. (2020, August 15). Ağaç mineleri (Lantana). Evrim Ağacı. Retrieved October 31, 2024. from https://evrimagaci.org/s/9161
E. Ağacı, et al. “Ağaç mineleri (Lantana).” Edited by Pedram Türkoğlu. Evrim Ağacı, 15 Aug. 2020, https://evrimagaci.org/s/9161.
Ağacı, Evrim. Türkoğlu, Pedram. “Ağaç mineleri (Lantana).” Edited by Pedram Türkoğlu. Evrim Ağacı, August 15, 2020. https://evrimagaci.org/s/9161.
ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close