Mine çiçeğigiller (Verbenaceae)

Tanım ve Genel Bilgiler

Mine çiçeğigiller (Verbenaceae) familyası, çok yıllık (yaşam süresi en az üç yıl) olan bitkiler grubunda yer alır. Genellikle otsu bitki ve çalı formunda bulunsalar da sarmaşık, bodur (ağaççık) ve ağaç şeklinde bulunabilir. Bitkilerin yaprakları karşılıklı, tüylü ve oymalı, çiçekleri kümeler halinde ve başak durumunda; mavi, pembe, kırmızı, eflatun, mor yoğun olmak üzere çeşitli renklerde, gövdesi dört köşeli olan bitkilerdir. Tek bir eksenden çıkan çok sayıda yeni eksenin büyümesi ile oluşan dallara sahip olabilir. Otsu kısmı ve kökü glikozit, tanen ve acı bir madde ihtiva eder. Familyanın en sık bilinen üyelerinden ''Verbena'' cinsi bitkiler genellikle bölünmemiş zıt veya kıvrımlı yapraklara sahiptir.

Ali Emir Orhan

Çiçekler genellikle hermafrodit ve zigomorfiktir (hem polen üretebilen, hem de tohum üretebilen çiçeklere botanikçiler erdişi ve biseksüel olarak da adlandırabilir) nadiren erkek ve dişi çiçekleri ayrı bitkilerde bulunabilir (iki evcilikli bitki). Taç bölümleri kaynaşmış yaprakları sahip anlamına gelen sempatik bitkidir, genellikle eşitsiz beş loblu ve bazen de iki dudaklı olabilir. Meyveler birden fazla yan yana dizilerek meyveyi koruyan dış zardan, dışı etli (elma bu aileden değil lakin yapı olarak örnek verilebilir) bir parçanın içinde bir tohum bulunan, endospermi olmayan albüminsiz taneler, böğürtlen ve incir şeklinde nadiren kanatlı meyvelerden meydana gelebilir. Mine çiçeğigiller (Verbenaceae) familyasına ait bazı bitkiler aroma ve tat vermek için ve fitoterapi için kullanılmaktadır.

Evrimsel Tarih ve Taksonomi

Mine çiçeğigiller (Verbenaceae) familyası, 2600 türü temsil eden yaklaşık 100 cins olarak ayrılmıştır. Son yıllarda filogenetik kanıtlar, Verbenaceae olarak sınıflandırılan birçok cinsin Ballıbabagiller (Lamiaceae) olarak yeniden sınıflandırılması gerektiğini göstermiştir. Daha önce Mine çiçeğigiller (Verbenaceae) familyasında bulunan çeşitli cinsler Ballıbabagiller (Lamiaceae) ve Zeytingiller (Oleaceae) başta olmak üzere farklı taksonlara geçmiştir o yüzden en güncel veriler kullanılarak bitkiler değerlendirilmelidir.

Ekolojik Dağılım ve Habitat

Dünya çapında ve özellikle tropikal ve ılıman bölgelerde dağılım gösterir soğuk ve yüksek yaylalarda yetişmez. Brezilya, 16 cins ve 181'i endemik 279 tür ile ailenin en büyük zenginliğine sahiptir. Batı Yarımküre'ye (Güney, Kuzey ve Orta Amerika, Avrupa ve Afrikanın en batı uçları, Sibirya) özgü olan yaklaşık 200-250 tür bulunmaktadır. Doğu Asya'ya özgü 15 tür bulunmaktadır. Gürcistan'da üç cinsin 5 türü, Kazakistan'da 2 tür, Özbekistan'da iki cinsin 4 türü, yaygın olarak bulunmaktadır. Bitkilerden bazıları mantar, yaprak lekesi, nematodlar, virüs, akarlar ve Beyaz sinekler (Aleyrodidae) gibi parazit ve patojenlere maruz kalabilir.

Popülasyon ve Koruma Statüsü

IUCN Kırmızı Liste tarafından Yetersiz Veri (üzerinde yeterli bilgi bulunmayan), yani Data Deficient (DD) olarak sınıflandırılan 3 tür bulunmaktadır. Asgari Endişe (nesli tehlikede olmayan), yani Least Concern (LC) olarak sınıflandırılan 26 tür bulunmaktadır. Neredeyse tehdit altında olan (Şu anda tehlikede olmayan fakat yakın gelecekte olma potansiyeline sahip), yani Near threatened (NT) olarak sınıflandırılan 2 tür bulunur. Hassas (vahşi yaşamda soyu tükenme tehlikesi büyük olan), yani Vulnerable (VU) olarak sınıflandırılan 13 tür bulunmaktadır. Tehlikede olan (vahşi yaşamda soyu tükenme tehlikesi çok büyük olan), yani Endangered (EN) olarak sınıflandırılan 3 tür bulunmaktadır. Kritik Endişe (soyu tükenme tehlikesi had safhada olan), yani Critically Endangered (CR) olarak sınıflandırılan 3 tür bulunmaktadır. Nesli Tükenmiş (Kuşkuya yer bırakmayacak delillerle soyu tükenmiş olduğu ispatlanan türler), yani Extinct (EX) olarak sınıflandırılan 1 tür bulunmaktadır.

Davranış ve Etoloji

Bitkiler köklerinden ayırma yöntemi, sürgünleri ekme, daldırma ve tohumlama yöntemleri ile çoğaltılabilir.

İnsanlarla Etkileşim ve Kültürel Referanslar

Mine çiçeğigiller (Verbenaceae) familyası süslemede veya dekorlarda kullanılmaktadır. Bahçe, peyzaj mimarlığı ve balkonlarda dekor olarak kullanılır. Aroma veya tat vermek için Limon mineçiçeği (Aloysia triphylla) gibi bazı türler kullanılabilir. Bu familya bitkilerinden bazıları tıbbi olarak ve dini törenlerde tütsü olarak kullanılmaktadır.

Etimoloji

Mine çiçeğigiller (Verbenaceae) Latince kökenli Verbena kelimesi ve aceae (çoğul) ekinden oluşur. Verbena Latince dini törenlerde kullanılan ot, dal, tütsü bitkileri anlamına gelir.