"Chatgpt bir soru için şu kadar su harcıyor, bir tişört üretimi için şu kadar su harcanıyor" vs gibi ifadeler ne kadar doğru, bu su harcanıyor olayı nasıl hesaplanıyor?

Ekolojide su ayak izi, karbon ayak izi gibi kavramlar var; aslında yapay zekâ da bu hesabı arka planda yapan bir mantığa sahip diyebiliriz.

Su ayak izi, bir ürün ya da hizmetin ortaya çıkması için doğrudan ve dolaylı kullanılan tatlı su miktarının hesaplanmasıdır; örneğin tarımsal sulamada kullanılan “mavi su”, yağmurla gelen “yeşil su” ve kirlilik nedeniyle kaybedilen “gri su” toplanarak belirlenir.

Karbon ayak izi ise bir bireyin, kurumun ya da ürünün yol açtığı toplam sera gazı emisyonunun karbondioksit eşdeğerine çevrilmesiyle ölçülür.

Yani her iki kavram da doğrudan gözle görülen bir tüketimi değil, üretim zincirindeki tüm süreçleri kapsayan bir muhasebeyi ifade eder. Bu yüzden sıkça duyduğumuz “bir tişört üretmek için şu kadar litre su harcanıyor” ya da “bir arama şu kadar suya mal oluyor” gibi ifadeler, aslında bire bir çeşmeden akıp giden suyu değil, su ayak izi hesabını anlatıyor; üretim sürecinde kullanılan tarımsal sulama suyu, fabrikadaki işlem suyu, hatta dolaylı olarak enerji üretiminde harcanan su hepsi hesaba katılıyor ve tek bir rakamla ifade ediliyor. Dolayısıyla bu rakamlar kesin, tek ve evrensel bir gerçek değil; kullanılan yönteme, bölgeye ve hesaba katılan girdilere göre değişebilen, ortalama göstergeler.^[1][2][3]