En'âm / 60. Ayet
O Allah, sizi geceleyin ölü gibi uyutuyor, gündüzleyin ne yaptığınızı biliyor, sonra sizi belirlenmiş ecelin tamamlanması için sabah vaktinde uyandırarak yeniden diriltiyor. En sonunda dönüşünüz O’na olacak, o da size yaptıklarınızı bir bir haber verecektir.
TEFSİR:
Âyet-i kerîmede geceleyin uyumamız “ölüm”, sabahleyin uyanmamız ise yeniden diriliş mânasına gelen “ba‘s” ifadeleriyle anlatılmıştır. Zira uyku ölümün kardeşidir. Uyku esnasında insanın şuuru elinden çıkar. Ruh bedeni tam olarak terk etmese de ruhun en mühim fonksiyonu olan düşünme özelliği kişiden alınır. Buna bağlı olarak özellikle görme, işitme, tatma, koklama ve dokunma hisleriyle hareket ve konuşma gibi faaliyetleri ya tamamen durur veya oldukça yavaşlar. Bunlar ciddi mânada ölümü hatırlatan durumlardır. Uyanma ise bahsedilen bedenî ve ruhî faaliyetlerin yeniden başlayıp normale dönmesini sağladığından bir nevi yeniden diriliş gibidir. Uyku insanın dinlenmesini, yorgunluk ve sıkıntılarını atmasını sağlayan; beden ve ruhta meydana gelen arızâları gideren büyük bir ilâhî lutuftur. Ancak uyumayı da uyanmayı da insan üzerinde icra eden şüphesiz Cenâb-ı Hak’tır. İsterse uyutur uyandırmaz, dilerse hiç uyutmaz. İnsan, böyle yüce bir kudretin kabzasında olduğunu hiç olmazsa uyuması ve uyanması gerçeğini dikkate alarak hatırından çıkarmamalıdır. O Allah, yaptığımız her şeyi bilmektedir. Böylece geceleri uyuya uyuya gündüzleri uyana uyana, bir bakıma her gün “ölüm ve yeniden diriliş” tâlimi yapa yapa belirlenmiş ömrümüzü tamamlayacak, nihâyetinde gerçek ölümle Allah’a döneceğiz. Kabir uykusundan sonra mahşer günü son kez yeniden dirileceğiz, O da bize iyi veya kötü, hayır veya şer dünya hayatında yaptığımız her şeyi haber verecektir. Dolayısıyla gecesiyle gündüzüyle, uyku ve uyanıklığıyla günlerimizi bu şuur ve dikkat içinde en iyi şekilde de değerlendirme mecburiyeti vardır.