Ödüllü Soru Neden çoğu insan George Orwell’in 1984 kitabı hakkında konuşmasına rağmen bu edebi eseri okumayı reddediyor veya okuduğu yönünde yönünde yalan söylüyor?

Aslında bütün ideolojiler ve kitaplar için geçerli bir soru. Mustafa Kemal Atatürk'e hayranlık duyan birisi Nutuk okumamasına rağmen, Nutuk hakkında konuşabilir ve sorulduğunda "evet okudum" diyebilir, çünkü dışlanmaktan korkması anlaşılabilir bir durumdur , hatta savunma mekanizması.

Hakkında hiç bir fikir sahibi olmadığımız bir eser hakkında konuşuyorsak eğer ,bunun adı dedikodudur ve Harari'ye göre homo sapiens dedikodu sayesinde büyük gruplar oluşturmayı başarmıştır. Meseleye insanın bir gruba, bir fikre, bir doktrine aidiyet duyması açısından yaklaşırsak, yalan söyleme eylemleri daha anlaşılabilir hale gelir.

Edep, Edip, Edebiyat!

Böyle sıralayınca ve sorunun sahibi sevgili Umut Deniz’i tenzih ederek, diyebilirim ki işin aslı daha kolay anlaşılır.

Edep terbiyedir. Terbiye ise, ana babanın veya ebeveynin, çocuğunu veya sonraki nesli doğasına uygun olarak yetiştirip yetiştirmediğinin ölçüsüdür. Edip; bunu ete kemiğe bürüyen ve yazının icadından sonra kalıcı olarak sonraki nesillere taşıyan kişiye denir. Edebiyat tüm bu külliyatın ta kendisidir.

Dolayısı ile günümüzde bir eseri edebi yönüyle bile olsa değerlendirirken, insanlığın birikiminden ve ortak edebinden ( onu var eden temelinden ve ona geleceğe yönelik yön veren işlevinden) bağımsız ele alamayız.

George Orwel de bundan muaf değildir.!

Dili ve dilinin akışı, kurgusu, anlatım ve ikna gücü muazzam olsa da durduğu zeminin kayganlığı ve toplumsal var oluş serüvenimiz ile uyumlu olmayışı, ona yönelen haklı eleştirilerin temelini oluşturmaktadır. (Bununla ilgili George Orwel ve 1984 başlıklı blog yazım mevcuttur)

Dolayısı ile bir eseri sadece edebi yönü ile izah etmeye çalışmak zaten her yönü ile izah etmeye çalışmak demektir. Ancak edebiyatı ve edebiliği özel bir alan olarak ve en başta vurguladığım çerçevenin dışında ayrıcalıklı şekilde ele almaya kalkışırsak, korkarım ki, bilim dahil her alan aynı ayrıcalığı talep edebilecek ve bu ayrıcalık üzerinden dokunulmazlık talep edebilecektir. Bu ise bizi, dokunulmaz, tartışılmaz, sorgulanamaz ve eleştirilemez bir alana taşır ki; ötesini hayal bile etmek istemem…Çünkü bu, aklın önce tam teslimiyeti, ardından intiharıdır…

Bir de şu yalan vurgusu yok mu? Şık durmuyor. Velev ki doğru bile olsa bunu söylemek bize düşmez… Çünkü hem kanıtımız yok hem de bir önemi yok… Sevgiyle…

Dürüst olmak gerekirse günümüzde insanlar “bilgisiz” veya “kültürsüz” görünmekten genel olarak çok korkuyor. Ayrıca hem kendi insanımız olsun hem de genel olarak herkesin “bilmiyorum” demekten çekindiğini düşünüyorum. İnsanlar bir şeyleri bilmeyince egosu zedeleniyormuş gibi davrandığı için genel olarak sürekli bir çokbilmişlik hali var.

İnaanların 1984’ü okuması reddetmesi konusunda da şöyle olduğunu düşünüyorum, genel olarak tembel varlıklarız. İşimize gelmeyeni de yapmıyoruz. Hali hazırda okuma alışkanlığı olmayan bir milletin kitap okumayı reddetmesi pek de şaşırtmıyor dürüst olmak gerekirse. Ayrıca malum 1984 içinde çok ağır metaforlar bulunduran ve derin işleniş bir kitap olduğu için okumaktan kaçtıklarını düşünüyorum. Genel olarak eserde distopik bir dünya temel alındığı için günümüzün de kısmi olarak eleştirisi yapılıyor denebilir.

Sonuç olarak genel olarak insanlarda olan bilmiyormuş gibi görünme korkusu ve egolarının zedelenmesi önemli eserleri biliyormuş gibi davranmaya itiyor olabilir. Bununla kalmamakla birlikte, kitap okuma alışkanlığı olmayan bir millet olmamamız ve kitabın ağır bir kitap olması bu durumun bir başka nedenleri olabilir.