Protestoların sınırı nedir, nasıl belirlenmelidir?

Haklılık, Meşruluk ve ona vesile olan karşı basıncın kendisi!

Bunun gibi meseleler, duygusal patlamalarla, ön yargı duvarlarının arkasına dayanarak veya haklı da olsa salt bir öfkenin güdümünde ele alınabilecek konular değildir.

Neticede biz toplumsal varlıklarız ve bir arada yaşamak zorundayız. Bu zorunluluk haliyle kural ve kaideleri de beraberinde getirir.

Buradaki temel çıkış noktamız; var olan kural ve kaidelerin toplumsal yaşamın çimentosu, onu geliştirip büyüten, ortak çıkara dayalı gelecek kurgusuna dayanan ve toplumsal refah, huzur ve mutluluğa vesile ve belki de en önemlisi, demokrasinin de temeli olan azınlığın haklarının güvencesi olup olmadığıdır.

Bunun literatürdeki adı hukuk felsefesidir ve tamamen bilimsel ilkeler üzerine inşa edilir.

Her ne kadar böyle olsa da ve tarihimiz boyunca egemenlik hep bu ilkeler üzerine inşa olmuş olsa da; egemenlerin bir müddet sonra bu felsefeyi ve ürünü olan toplumsal normları kendilerine yonttukları, iğdiş edip içini boşalttıkları ve sadece lehlerine ve egemenliklerinin zora dayalı devamına hizmet edecek şekilde yeniden kurgulayıp hayata geçirdikleri doğrudur.

İşte burada da modern hukuk bunun önlemini alma ve gerçek hukuk ile gerçek adaleti ikame edebilme adına nispeten egemeni bağlayıcı kaideler ikame etmeyi akıl etmiştir.

Özellikle iki emperyalist paylaşım savaşı sonrası ve özellikle ikincisine dayanak olan ve hayata düşman bir öğreti olan faşizmin literatürümüze girmesi sonrası, dünya ulusları, gerek Birleşmiş Milletler Evrensel İnsan Hakları Bildirgesi ve devamı protokoller ile gerekse bu yıkımı en çok yaşayan Avrupa nezdinde Avrupa İnsan Hakları Sözleşmesi ve devamı niteliğindeki ek protokoller ile yeniden, bu insan ve hak temelli normların ikamesi pekiştirilmiştir.

Bu modern normların üş aşamalı dayanakları da şu şekilde sıralanmıştır:

1. Yasallık

2. Hukukilik

3. Meşruluk

Dolayısı ile sadece protestolarda değil, yaşama dair her itirazda, hak talebinde ve karşı duruşta sınırı bu üç aşamalı silsile belirlemiştir ve belirlemektedir.

Bu aynı zamanda hedef için her yol mubahtır ve tek kaide menfaattir şeklindeki yoz, yabancılaşmış bir siyasetin de önüne geçen ve asgari müşterekler üzerinden toplumu bir arada tutan temel mekanizmadır.

Bu silsilenin ilki yasallık; o gün itibarı ile toplumun ortaklaştığı yazılı kurallara işaret eder. Ancak çoğu zaman egemen irade, tüm tarihsel süreçlerde ve özellikle Hitler Almanya’sında alenen gözlendiği üzere, gücü tekelleştirdiğinde, toplumun uzlaşısına ihtiyaç duymadan kendine yontan ve kendini temel kılan ilkeler ikame etmeye kalkar, kalkmıştır.

İşte bu nedenle hukukun felsefesini yaratanlar, bunu önleme adına yasallığı , onun yaratıcısı ve dayanağı olan hukukiliğe göre değerlendirmeyi salık verir ve esasında dayatır. Buna çoğu zaman içtihat adı verilir.

Ancak her şeye rağmen gerek yasallık gerekse üst bağlamı olan hukukilik, hem toplumsal gelişim seyrinin gerisinde hem de bir avuç gücün tekelinde bazen yaşam ile örtüşmeyebilir.

İşte burada da hareketi belirleyen şey, o toplumun yarattığı ve uzlaştığı ortak değer yargıları ile politik gelişimine denk gelen meşruluk adını alır. Bir diğer deyişle; kabul edilebilirlik…

Meşruluğun sınırını belirleyen şey; onu gerektiren süreçlerin seyrine bağlıdır. Bu bazen basit ve barışçıl bir itiraz olabileceği gibi bazen de buna mecbur eden nedenin ne denli gayrı meşru oluşuna bağlı olarak, direnme hakkı çerçevesinde ve bazen fiili bir karşı eylemliliğe kadar geniş bir yelpazede hayat bulabilir.

Özetle: Protesto veya başka bir hak arama yönteminde ilk sınır yasallıktır. Ancak yasallık hak arama özgürlüğünün önünde bir engele dönüşür ise ikincil aşama hukukiliktir.

Hukukilik de bazen evrensel hukukun dar yorumlanışı ve tercihen hatalı uygulanışı nedeni ile, esas olan “toplumun derdine derman olma” işlevini yerine getirmeyebilir. Burada geriye tek bir seçenek kalır: Meşruluk…

MEŞRULUĞUN EN ÖNEMLİ HAK ARAMA ARGÜMANI VE PRATİĞİ; HAKSIZLIK KARŞISINDA DİRENME HAKKIDIR. Bunun sınırını belirleyecek olan yegane şey de direnme hakkının kullanımına neden olan karşı ve haksız basıncın kendisi, şiddeti ve sürekliliğidir. Demokratik ülkelerde buna orantılılık deniyor.

Ancak ve kanımca; Halka, İnsanlığın ortak miras ( bilim, düşünce, sanat, edebiyat) alanlarına, doğaya, mahremiyete, muhatabı muğlaklaştırılmış, kontrolsüz ve amaçsız öfkeye dayanan hiçbir şey bu kapsamda ele alınamaz.

Buna rağmen daha önce temel hak ve özgürlüklerin sınırı ve kullanımı ile ilgili sorulara verdiğim yanıtlarda olduğu üzere, bir toplumu bir arada tutan en önemli şey, kural ve kaideleri ile özgürlüklerin sınırlarının katılığı ve keskinliği değil, aksine esnekliğidir ki buna hoşgörü adı verilir. Ve hoşgörü; zayıf ve mağdur olanın, olduğunu düşünenin değil , güçlü ve mağdur ettiği düşünülenin boynunadır. Sevgiyle…

Protestoların sınırları protestoculara göre değilde protestonun yapıldığı kişi ve kurumların cevaplarına göre belirlenir.Daha detaylı açıklamak gerekirse protesto dediğimiz olgu aslında bir haksızlığa karşı hak arayışıdır.Örnekleri değerlendirelim iklim aktivistlerinin iklim farkındalık yaratmak için tablolara boya sürmesi Arabaların önüne yatıp trafik yaratması sorun teşkil eder mi?İklim aktivistlerin istediği hak daha temiz bir dünyada yaşama hatta gelecek nesillerin hala bu dünyada yaşayabilmesi hakkını savunuyorlar ve bunlar onların en doğal hakkı kimsenin buna engel olma hakkı yok ama kimi kurumlar kısa gün karları için bu hakları yok sayıyor doğal olarakta iklim aktivistlerinin haklarını arıyorlar ve ilgili kurumlara dilekçe yazıyorlar ama kurumlarda siyasetçilerin bir kısmı rüşvet aldığı için birşey yapmıyor kimisi uğraşmıyor E aktivistler de ee canım napalım bırakalım da bunlar dünyayı sömürmeye devam etsin bizde öylece bekliyelim demiyorlar ve ellerine pankart alıp haklarını aramaya gidiyorlar e ondanda sonuç çıkmayınca durum şuanki protestolar haline geliyor.Bir örnek vermek gerekirse biz annemiz den marketteyken bir çikolata istediğimizde alınmayacaksa hayır yeterli bir cevaptır ekstra bir açıklamaya gerek yoktur ama o gün marketten çikolata alınacak sözü verilmişse o zaman o çikolata bizim hakkımız oluyor o vakit eğer çikolata alınmayacaksa hayır cevabı yetmez ikna edici bir açıklama ile sorun ortak bir çözüme kavuşturulmalı misal yarın alıcaz veya çikolata sağlıksız onun yerine meyve alalım gibi tabi bunlarında son kararı hak sahibindedir.İklim aktivistlerinde de böyledir onların temiz bir dünya da yaşama haklarını yok sayıp hayır diyemezsin! Eğer bu hakları vermezlerse daha da çok sert protestolar olucak ve bunun ne kadar sert ve yıkıcı olucağını belirleyen şey protesto edilen kurumlardır çünkü haklarını vermedikçe kimse susup oturmaz oturmamalıdır.Bizim ülkedeki duruma gelirsek, insanlar,büyük oranda gençler bir vatandaş olarak en temel haklarından adaletin ortadan kalkmasını protesto ediyor bu onların hakkı ve bunu çok temiz bir şekilde yapıyorlar bir kaç abartı olayın dışında pekte birşey yok oysaki gençler felaket bir biçimde dayak ve zorbalığa uğruyor hemde kendi devleti tarafından.Şimdi protestonun sınırlarından bahsediyorsun burada sınırları belirleyen kişi devlet,sen hem kendi temel haklarını Arayan gençlere cevap verme,üzerine onlara Vandal diyip jopla saldır kendi paramızla vergimizle aldırdığımız joplarla gençleri dövün sonra eee gençlerin,protescuların ne tepki vermesini bekliyorsunuz tabikide onlarda sinirlenecek onlarda saldırganlaşacak taki hakları geri verilene yada insan dışı yöntemlere boyun eğip bastırılan kadar umarım hükümet geri adım atar ve haklarımızı yeniden geri alırız.Neyse iyice uzattım kısacası haklar geri verilmediği sürece protestolar katlayabildiği kadar katlayarak artmaya devam edecek bi yerden sonra ya haklarını alıcaklar yada susturulacaklar bu sırada ortaya çıkacak sorunların boyutunu belirleyen şeyse hakları verenlerle susturanların kararlılığı.Bütün dünyada hakların verilmesi dileğiyle okuduğunuz için teşekkürler.(Yazım ve noktalama hataları için,gereksiz uzattığım yerler ve acemice yazdığım yerler için özür dilerim umarım aklımdakileri bi nebzede olsa yazıya dökebilmişimdir)

Protestoların sınırı, genellikle hukuki çerçeve ve toplumsal düzenle belirlenir. Barışçıl gösteri ve ifade özgürlüğü demokratik haklardır, ancak şiddet, kamu düzenini bozma, mala zarar verme veya insan haklarını ihlal etme gibi eylemler hukuken ve etik olarak sınırları aşar. Her ülkenin yasaları farklı olabilir, bu yüzden spesifik sınırları belirlemek için yerel mevzuata bakmak gerekir.

Öncelikle kendi fikirlerimi yazdığımı belirtmek isterim. Bir protesto da belirsiz öğrler vardır. İlkin protestonun amacı toplumdaki herkes tarafından kabul görmeyebilir. İkincisi protesto yöntemi de herkesi mutlu etmeyebilir. Protestoda ki genel amaç toplumun ve toplum yöneticilerinin dikkatini çekmek, felaketlerin tekrarlanmaması, yada haksızlıkarın sona ermesini sağlamaktır. Biz protestonun herkes tarafından kabul gören bir haksızlığa karşı, yada bir felakette sorumluların bulunması talebiyle yapıldığını düşünelim. Protestocular hedeflerine ulaşmak için bir optimum durum yakalamak zorundadırlar. Örneğin bir protestoda yol kapatarak belki toplumun dikkati daha fazla çekilebilir ancak trafikle karşılaşan pek çok kişi bu duruma kızabilir. Bu optimum durumu yakalamak benim için önemli. Bir başka boyut ise bu protestolar yapılırken bir ürüne veya bir başka insanın haklarına saygılı olunması gerektiği hususudur. Bu felsefede de tartışma konusudur. Bir kişiyi öldürerek 10 kişinin hayatını kurtaracağını bilsen o kişiyi öldürür müsün? Bu cevabı olmayan bir sorudur. Uzun lafın kısası bence birilerine zarar verilmeden yapılan protestolar daha doğrudur. Bir yol kapatmadan da insanlar seslerini duyurbilirler. Yada bir sanat eserine zarar vermeden de benzer protestolar yapılabilir. Örneğin bir kopya getirilip ona zarar verilebilir.