Keşfedin, Öğrenin ve Paylaşın
Evrim Ağacı'nda Aradığın Her Şeye Ulaşabilirsin!
Yeni Soru Sor
Paylaşım Yap
Sorulara Dön
Anonim
Anonim Üye 27 Ekim 1 Cevap
4

Bir kutunun içindeki bilye sayısını bir grup insana açık oylama ile sorduğunuzda sayıyı tahmin etme ihtimalleri nedir?

Kitle pskilojisi bakış açısı ile bakabilirsiniz.
429 görüntülenme
  • Şikayet Et
  • Mantık Hatası
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Tüm Reklamları Kapat
1 Cevap
Sena Küçükkıvanç
Yazar&Editör 27 Ekim

100 kişi olduğunu varsayalım. Öncelkikle varsayımlara göz atalım:

Ayrık Tahminler: Her kişi misketler sayılabilir nesneler olduğu için, tam sayı olarak tahmin yapar.

Bağımsız Tahminler: Her kişinin tahmini diğerlerinin tahminlerinden bağımsızdır.

Tüm Reklamları Kapat

Tahminlerin Dağılımı: Tahminler gerçek sayı etrafında belli bir değişkenlikle dağılır. Bu dağılım ayrıklaştırılmış bir normal dağılım gibi bir ayrık olasılık dağılımıyla modellenebilir.

Şimdi modelleyelim

Tahminlerin ortalaması ve standart sapması olan ayrıklaştırılmış bir normal dağılıma uyduğunu varsayalım. Herhangi bir kişinin tam olarak sayısını tahmin etme olasılığı:

Tüm Reklamları Kapat

Bu ifade aslında nnormal dağılımın olasılık yoğunluk fonksiyonunun noktasındaki değerinden gelir:

Ayrık tahminlerle çalıştığımız için noktasındaki olasılık kütlesi bu yoğunluk değerinin bir birim genişliğiyle çarpımına eşittir.

sayısını tahmin eden kişi sayısı parametreleri ve olan bir binom dağılımına uyar. Yani grubun içinde en az bir kişinin sayısını tahmin etme olasılığı:

Şimdi farklı standart sapmalar için örneklere bakalım ve ortalama bi % söylemeye çalışalım:

Düşük Değişkenlik

Olasılık %99.9'un üzerinde.

Tüm Reklamları Kapat

Orta Değişkenlik

Tüm Reklamları Kapat

Olasılık yaklaşık %98.

Yüksek Değişkenlik

Tüm Reklamları Kapat

Olasılık yaklaşık %55.

Tahminlerin gerçek sayı etrafındaki değişkenliği arttıkça, en az bir kişinin sayıyı tam olarak tahmin etme olasılığı düşer. Ancak grubun büyüklüğü ve tahminlerin dağılımı göz önüne alındığında bu olasılık genellikle yüksektir.

Yaptığımız detaylı hesaplamalar ve makul varsayımlar altında, grubun içinde en az bir kişinin kutudaki misket sayısını tam olarak tahmin etme olasılığı açıkça yüksektir. Tabii bu çok ama çok basit ve yüzeyel bir varsayım. Çok kolay bir şekilde yanlışlanabilir yani net bir cevap olarak görülmemeli. Çünkü ne kutunun boyutunu biliyoruz, ne de kaç tane bilye barındırdığını biliyoruz. Hatta kişi sayısı bile benim varsayımım. Yani oda büyüklüğünde bir kutu olursa ve içerisinde 5 milyondan fazla bilye olma ihtimali varsa, o zaman yukarıdaki hesapladığımız oran o kadar iyimser kalıyor ki yani anlatılmaz :)

Psikolojiden bakacak olursak:

Kalabalığın bilgeliği (İng: wisdom of crowds) diye bir şey var; bu, farklı ve bağımsız bir grubun ortak tahmininin bazen şaşırtıcı derecede doğru olabileceğini söylüyor. Mesela 1907'de Francis Galton bir öküzün ağırlığını tahmin ettiriyor ve kalabalığın ortalama tahmini gerçek ağırlığa çok yakın çıkıyor.

Fakat burada da şu noktalar önemli:

Bağımsız tahminler: Herkesin tahminini diğerlerinden etkilenmeden yapması önemli.

Farklı fikirler: Çeşitli bakış açılarına sahip bir grup, daha doğru ortak tahminler yapabilir.

Açık oylama yapıldı diyelim

Yani herkesin diğerlerinin tahminlerini görebildiği durumlarda kitle psikolojisiyle ilgili bazı faktörler ortaya çıkar:

Tüm Reklamları Kapat

  1. İnsanlar başkalarının tahminlerinden etkilenebilir bu da tahminlerin birbirine yakınlaşmasına yol açar.
  2. Çoğunluğun veya etkili kişilerin peşinden gitme eğilimi tahmin çeşitliliğini azaltabilir.
  3. Uyum sağlama isteği farklı ama doğru olabilecek tahminlerin göz ardı edilmesine neden olabilir.

Bunlara kısaca sosyal etki, sürü psikolojisi ve grup düşüncesi diyoruz.

Bu faktörler göz önünde bulundurulduğunda grubun tam olarak doğru sayıyı tahmin etme olasılığı birkaç şeye bağlıdır:

Eğer herkes farklı ve tarafsız tahminler yapıyorsa ortak ortalama gerçek sayıya yakın olabilir.

Ama yine de doğal farklılıklar nedeniyle grubun tam olarak doğru sayıda birleşmesi zor.

Tüm Reklamları Kapat

Açık oylamada tahminler belirli sayılar etrafında toplanabilir özellikle ilk tahminler etkiliyse.

Bu durum doğru sayıya yakın tahminler varsa işe yarar; yoksa tam tersi etki yapabilir.

Daha büyük gruplar daha fazla tahmin demek bu da ortak tahminin doğruluğunu artırabilir.

Ancak büyük gruplarda sürü psikolojisi de daha güçlü olabilir.

Tüm Reklamları Kapat

Ayrıca psikolojik etkenler de var. Ankraj etkisi denen bir şey var mesela ilk tahminler diğerlerinin tahminlerini etkileyebiliyor. Ya da onay yanlılığı var, çoğunluğa uyan tahminleri tercih edebiliyorlar. Ya da aşırı özgüvenli arkadaşlar olabilir grubun tahminini fazlaca etkileyen.

Kitle psikolojisini göz önünde bulundurduğumuzda:

Grubun tam olarak doğru sayıyı tahmin etme olasılığı düşük, çünkü sosyal etkiler ve bireysel farklılıklar bunu zorlaştırıyor.

Ancak grubun ortalama tahmini genellikle gerçek sayıya yakın oluyor bu da kalabalığın bilgeliğinin bir göstergesi.[2]

Kaynaklar

  1. Cuemath. Standard Deviation - Formula | How To Calculate Standard Deviation?. Alındığı Tarih: 27 Ekim 2024. Alındığı Yer: Cuemath | Arşiv Bağlantısı
  2. E. Yong. The Real Wisdom Of The Crowds. (31 Ocak 2013). Alındığı Tarih: 27 Ekim 2024. Alındığı Yer: Science | Arşiv Bağlantısı
Bu cevap, soru sahibi tarafından en iyi cevap seçilmiştir. Ancak bu, cevabın doğru olduğunu garanti etmez.
7
  • Şikayet Et
  • Mantık Hatası
1
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Gündem
Bağlantı
Ekle
Soru Sor
Stiller
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Aklınızdan geçenlerin bu platformda bulunmuyor olabilecek kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.

Bize Ulaşın

ve seni takip ediyor

Göster

Şifremi unuttum Üyelik Aktivasyonu

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close