Büyü, nazar gibi şeyleri bilim yalanlar mı, Evet!
Bunlara en büyük kanıtlar aslında gene bir bilim dalı olan "Psikoloji"den gelmektedir. Hatta bazı kalıplaşmış "etkiler" dâhi vardır bunlar için. Bunlardan iki tanesi üzerine yoğunlaşacağım: Forer-Barnum Etkisi ve Plasebo Etkisi
- Forer Barnum Etkisi Nedir?
- Forer-Barnum Etkisi, bir "şey" yahut bir olayın genele ne kadar uygunsa, genele ne kadar yorulabilirse o şeyi sanki kişiselmişcesine algılamamızın etkisidir aslında. Bunlara şu anda en büyük örnekler sizin de söylediğiniz gibi büyü, astroloji gibi sahte bilim türleridir.
- Plasebo Etkisi Nedir?
- Plasebo Etkisi, kişinin aslında ona yaptığınız gibi gösterdiğiniz şeyi yapmamanıza rağmen, onu yaptığınızı sanması ve bir süre sonra yapmışsınız gibi hareket alması, hal ve davranışlarının değişmesi/bulunması.[2]
- Plasebo Etkisi ile Bir Deney Yapalım:
1 insan grubu veya 1 kişi alın. Bu kişilere veya kişiye, büyü yaparmışcasına şeyler söyleyin ve büyülendiğine dair ithamlarda bulunun. Şunu fark edeceksiniz ki, kişinin yaşadığı durum sanki sizden ötürüymüş gibi gelecektir. Çünkü kişi, sizin onu büyülediğinize inanacaktır. Ancak, gerçekten böyle bir şey olabilir mi? Tabii ki hayır. Kişi büyülendiğine inandığı için -ki artık siz ona ne "büyüsü" yaptıysanız- başına onun gelme ihtimali artar veya geleceğini düşündüğü için gerçekten de başına gelecektir. Buna psikolojide "Pygmalion" veya "Kendi Kendini Gerçekleştiren Kehanet" diyoruz. Farklı bir örneği de, bu kaynakta[1] mevcut.
Kaynaklar
- Dilek ÇAKIR. (2021). Kendini Gerçekleştiren Kehanet: Kirmizi Saçli Kadin. MECMUA Uluslararası Sosyal Bilimler Dergisi. | Arşiv Bağlantısı
- Psk. Afra İşler. Plasebo Etkisi Nedir?. Alındığı Tarih: 30 Haziran 2024. Alındığı Yer: Hiwell | Arşiv Bağlantısı