Böbrek nakli ya da renal transplantasyon genelde son dönem böbrek yetmezliği hastalarında yaşam süresini uzatmak için kullanılan bir yöntemdir. Böbrek yetmezliği hastalarında hemodiyaliz ve periton diyalizi ile birlikte "renal replasman tedavileri" denilen grup altında yer alan böbrek nakli, artık fonksiyonunu yerine getiremeyen böbrekler için atık uzaklaştırma görevini sağlamak amacıyla gerçekleştirilir. Yani bir nevi böbrek taklidi yapılır. Halihazırda anlaşılacağı üzere böbreğin yerine geçebilecek en doğru şey yine elbette başka bir böbrektir. Böbrek nakli böbrek yetmezliği hastalarında diğer yöntemlerden daha uzun bir yaşam süresi sağlar
Böbrek nakli iki ameliyattan oluşur. Böbreğini bağışlayan kişiden, donörden, sağlıklı böbreğin çıkarılması; ve alıcıya böbreğin nakli. Donörden sağlıklı böbrek alınır ve alıcıya nakledilir. Bu nakil sırasında kanser veya ciddi enfeksiyonlar gibi durumlar dışında genelde alıcının iki böbreğine de dokunulmaz. Aynı şekilde böbrek üstü bezlerine de. Böbrek üstü bezlerinde de sıkıntı yok ise böbrekler ile birlikte doğal konumunda bırakılır. Vericinin böbreği işe şaşırtıcı şekilde diğer böbrekler gibi karın boşluğunun arka üst tarafında yerleştirilmez. Leğen kemiği çukurunun sağ altında mesanenin hemen çaprazında bağırsakların altına yerleştirilir.
Böbrek üstü bezleri ya da adrenal bezler karın arka duvarında, diyaframın altında, böbreğin üst kutbuna yapışık şekilde duran bir çift organdır. Oldukça önemli görevleri olan bu küçük bezler adrenalin, noradrenalin, kortizol, aldosteron ve cinsiyet hormonları salgılarlar. Hipotalamus, hipofiz bezi ve böbrek ile yakın iletişimde çalışırlar. Bir adrenal bez olmadan yaşanabilir mi sorusunun cevabı evettir, diğer adrenal bez görevini artırarak diğer bezin yokluğunu kompanse eder. Ancak vücuda zararı olmayan ve görevleri çok önemli olan bir organı çıkarmak tahmin edildiği üzere mantıklı değildir.
Uzun bir ön bilgiden sonra gelelim sorunun cevabına. Donörden böbrek alınırken genelde laparoskopik cerrahi kullanılır. Yakın ilişkide olan böbrek üstü bezi ve böbrekler cerrahi aletler kullanarak birbirinden ayrılır ve eğer sol böbrek alınıyorsa sol böbrek üstü bezinin toplar damarı da ayrılır. Adrenal bez böbrek çıkarıldıktan sonra orijinal yerinde kalır. Böbrek olmadan nasıl yerinde kalır sorusunun cevabına gelelim. Vücutta her organ tasvir edildiği gibi birbirinden bağımsız ve havada yüzen objeler gibi değil maalesef. Her biri vücuttaki bağ doku ve yağ doku sayesinde birbirlerine ve vücut duvarlarına bağlanır. Yani altındaki böbreği giden böbrek üstü bezi aşağıya düşmeyecektir :)
Kaynaklar
- S. Abramyan, et al. (2023). Kidney Transplantation. StatPearls [Internet]. | Arşiv Bağlantısı