Kitlesel yok oluşlar nedir ?

Holosen yok oluşu

Holosen yok oluşu, MÖ 10.000'den beri süregelen günümüz Holosen çağındaki yok oluş ve soy tükenmeleri olaylarını tanımlar. Çok sayıda görülen Holosen yok oluşunun genişliği, memeliler, kuşlar, amfibiler, sürüngenler ve eklembacaklılar dahil olmak üzere birçok bitki ve hayvan ailelerini kapsadığı gibi bu yok oluşların büyük bir kısmı yağmur ormanlarında meydana gelmektedir. 1500 ve 2009 yılları arasında meydana gelen 875 farklı soy tükenmesi olayının gözlemlenmiş olup bu yok oluşlar Dünya Doğa ve Doğal Kaynakları Koruma Birliği tarafından da belgelenmiştir. Ancak, çoğu yok oluşlar herhangi bir şekilde belgelenmeden gerçekleşir. Türlerin alan teorisine ve buna dair yapılan üst sınır tahminlerine göre, her yıl 140.000 tür günümüzde yok olmaktadır.

Geniş anlamda Holosen yok oluşu, son Buzul Çağı'ndaki ani bir iklim değişikliği nedeniyle, yaklaşık 11.500 yıl önce başlayan ve megafauna olarak bilinen büyük memelilerin ortadan kalktığı dönemi içerir. Canlı türlerinde, özellikle büyük memelilerde görülen bu yok oluşların genellikle iklim değişiklerinin bir sonucu ya da modern insanın dünyaya yayılarak aşırı çoğalması nedeniyle (veya her ikisi birden) meydana geldikleri kabul edilir, ancak buna dair 2007 yılında kozmik çarpışma hipotezi öne sürülmüşse de bu hipotez genel olarak kabul görmemiştir. Pleistosen-Holosen sınırı yakınlarında meydana gelen bu soy tükenmeleri bazen Kuvaterner yok oluşu veya Buz Çağı yok oluşu olarak da adlandırılır. Ancak, Holosen yok oluşunun 21. yüzyılda da devam ettiği kabul edilir.

Huronian Buzul Çağı

Huronian Buzul Çağı, 2.400 milyon ile 2.100 milyon yıl öncesi arasında gerçekleşmiştir. Jeolojik geçmişin en sert ve en uzun buzul çağıdır. Paleoproterozoik dönemin Siderian ve Rhyacaian alt bölümleri boyunca gerçekleşmiştir. Bu dönemlerde yeryüzünde sadece Tekhücreliler için yaşam mevcuttu. Huronian Buzul Çağı boyunca yeryüzü Kartopu halini aldı. Kartopu Dünya yine bir başka buzul çağına bağlı olarak 650 milyon yıl önce de yaşanmıştır. Kartopu Dünya dönemlerinde yeryüzü birkaç kilometre kalınlığında buz ile kaplanmıştır, bu nedenle Buztopu Dünya denilse daha yerinde bile olabilir.

Bu her iki buzul çağı sonrasında yeryüzünde canlı yaşamında büyük atılımlar görülmektedir

İsmin kökeni : Kuzey Amerika'da Huron Gölü bölgesinde buzul olamayan tortul sediment tabakalarının ayırdığı ve buzul çağı ile ilişkili üç ayrı buzul depozit tabakası saptanmaktadır. Bu nedenle bu buzul çağına Huronian ismi verilmiştir.

Oluşma nedenleri : Yeryüzünde bir buzul çağına yol açacak düzeyde sıcaklık düşmesine neden olarak şunlar öne sürülebilir. O dönemde zaten güneş radyasyonu belirgin olarak düşüktü.Bu güçsüz radyasyon suyun donma noktasının üstünde kalmasını ancak atmosferik methanın sera etkisiyle sağlayabiliyordu. Aerobik organizmalar geliştikçe artan oksijen Oksijen Felaketi'ne (Büyük Oksijenlenme Devrimi'ne) yol açtı. Artmış oksijen atmosferde methan ile birleşerek methan düzeyinin azalmasına dolayısıyla methan sera etkisinin zayıflamasına yol açtı. Düşen sıcaklık ta buzullaşmayı tetikledi. Bunun yanı sıra, yine sera etkisine sahip bir gaz olan karbondioksit te, taze bazalt kayalara kimyasal etkileşmeyle bağlanarak atmosferdeki düzeyini düşürdü ve sera etkisini zayıflattı. Karbondioksit düzeyinin düşmesine 250 milyon yıl kadar süren bir volkanik etkinlik azalması da yol açmış olabilir.