Neden sadece bir din yerine, birkaç din var?

Dünya'da şu ana kadar bilinen 4300'e yakın din tespit edilmiştir. Sorudan kastınız üç büyük semavi din, budizm ve hinduizm diye tahmin ediyorum. Ama bunun cevabı da ilk cümlede yatıyor, her toplum kendi inanç sistemini ve inanç felsefesini oluşturmuştur, bu konuda oldukça yetenekli olduğumuz ortada.

Bu inançların içinde semavi dinler, kendini tek tanrılı bir inanç şemsiyesi altına toplamıştır ve çok ortak yönü vardır. Üç dinde kökeninin İbrahim Peygambere dayandığını söyler. Musevilik zaten baştan belli bir zümreye (israiloğulları) gelmiştir. Hristiyanlık'ta kendini mesih ilan eden Hz. İsa ve takipçileri vardır (Tevrat öğretisinde mesih vardır, ancak Museviler İsa Mesih'in sahte olduğunu iddia ederler). Müslümanlık her iki dinin hak din olduğunu, fakat zamanla şirke (Allah'a ortak koştuklarını) bulaştığını ve hak din olmaktan çıktığını söyler, fakat bu kez de önceki iki din Hz. Muhammed'in sahte peygamber olduğunu iddia eder. Temelde üç farklı semavi dinin olmasının, her üç dinin inanırları tarafından izahatı bu şekildedir. Sonuç olarak tüm ortak yönlerine rağmen üç dinde birbirlerinin yerine geçememiştir ve varlıklarını sürdürmektedir.

Soru şuna çok benziyor: Neden ülkemizde bir parti yerine birden fazla siyasi parti var? İkisinin de cevabı hemen hemen aynıdır: görüş ayrılığı.

Siyasi partiler varlıklarını aynı ya da benzer düşüncelere sahip olan insanlara borçludur. Basitçe A partisinin ekonomi politikası, eğitim politikası benim için mantıklıdır ancak hukuk düzeni konusunda endişeliyim. Bu yüzden B partisine yönelebilirim. B partisinde hukuk koruma altında ancak ekonomi politikası konusunda rahatsız edici. Bu yüzden başka alternatif olarak C partisine yönelirim. Doğal olarak C partisinde de olumsuz etkenler olacağı için D partisi de ararım. Bu böyle devam eder.

Dinler de böyledir. Bir din bakıldığında her şeyiyle uygun görünebilir ama o dindeki bazı ritüeller, yaşandığı iddia edilen olaylar kişiye saçma geldiğinde başka bir dine yönelebilir. Ancak o dinde de eksik ve hatalar gören insan başka bir dine geçebilir.

Her din kendi toplum kültürü ile oluşur. Örneğin kadına değer verilmeyen toplumlarda oluşan dinler kadını arka plana atan kurallardan oluşurken, kadını toprak gibi gören ve ona değer veren toplumlarda oluşan dinlerde tanrılar kadın olabilir. Farklı kültürler, farklı toplumlar, farklı dinleri yaratır ki bu kaçınılmazdır.

Din, dünya nasıl oldu, insanlar nasıl davranmalı, öldükten sonra bize ne olacak gibi gerçekten büyük sorularla ilgili insanların sahip olduğu inançlar bütünüdür. Bunlar büyük sorular. Bunlar, gezegendeki hemen hemen herkesin bilmek istediği sorular ve kendi başımıza cevaplaması imkansız değilse bile zor. İnsanlar her zaman denediler ve bazen cevaplar buldular ve bu cevaplar yakalanınca dinler doğdu.

İnsanların farklı görüşleri ve farklı zevkleri olmasıyla aynı nedenlerle farklı dinleri var, çünkü farklı şekillerde, farklı yerlerde, farklı ailelerde ve farklı zamanlarda ve farklı beyinlerle yetiştirildiler. Tüm bunların dünya hakkında doğru olduğuna inandığımız şeyler üzerinde farklı bir etkisi var.^[1]