Darwin'in cinsiyet eşitliğine ve toplumsal cinsiyet rollerine bakış açısı nasıl?

Çok güzel bir soru. Zor da bir soru, çünkü Darwin genel olarak çağının standartlarına uymayan bir adamdı; ancak bu uyumsuzluğu yaşı ilerledikçe netleşti, belirginleşti. Bir bakalım:

Viktoryen Dönem'de zenginler arasında kadınlara değer verilse de, genel olarak kadınlar ikinci plandaydı. Zaten günümüzdeki eşitsizliklerin çoğu da bu dönemdeki beyaz erkek elitizminin bir uzantısı (tabii o da kendisinden önce gelen süreçlerden köken alıyor). Örneğin, yine buna bağlı olarak siyahilerin köle olarak alınması sıradan karşılanıyordu.

Darwin, hem kadın hakları konusunda, hem kölelik konusunda çağdaşlarından ötedeydi. Erken yaşlarında kadınlara, evliliğe, köleliğe yönelik toy ve çağdaşlarıyla daha uyumlu bir tavır sergiledi. Örneğin köleliğin üzerine pek kafa yormamıştı. Evlilik içinse şurada anlattığımız ilginç hesap kitabı yaptı.

Ancak özellikle Beagle yolculuğundan sonra zihinsel olgunlaşma süreci de başladı. Arjantin ve genel olarak Latin Amerika'da gördüğü kölelik uygulamalarından sonra kölelikten tiksinmeye başladı ve bunu mektuplarına da yansıttı.

Darwin, eşine ve çocuklarına inanılmaz bağlı bir insandı. Örneğin gündelik rutini içinde çalışmalarından zaman ayırıp, eşinin piyano çalışını veya kitap okumasını dinlemek vardı. Benzer şekilde, kızı Annie öldüğünde bundan kendisiyle eşinin kuzen olmasını suçlu bulmuştu ve Türlerin Kökeni'ni yazmaya uzun yıllar ara verdi, kendini derinden suçluyordu; ancak eşini asla bu yüzden terk etmedi veya onu aşağılamadı.

Yani Darwin'i çağına uygun şekilde yargılamak lazım; ancak bunu yapacak olsaydık bile çağdaşlarının fazlasıyla ötesinde olduğunu, hatta bugünkü aydınların önemli bir bölümünden bile ileride olduğunu görebilirdik.

Ne yazık ki bunun haricinde toplumsal cinsiyet veya eşcinsellik gibi konularda pek yazmadı; dolayısıyla tam fikirlerini bilemiyoruz. Ancak biyolojik cinsiyet kavramına (insan-odaklı olmasa da) fazlasıyla kafa yorduğunu biliyoruz (Cinsel Seçilim'den ötürü); ancak bunu sosyolojik bir temelde pek ele almamıştı.

Darwin'in özellikle de 1850'lerden sonra eşi ve çocuklarına olan sevgisi ve saygısını görmek için Creation filmini izlemenizi tavsiye ederim.