Organ transplantasyonu son dönem organ yetmezliği görülen hastalarda yaygın görülen bir tedavi şeklidir.Organ transplantasyonu canlı vericiden transplantasyonu ve kadavradan organ transplantasyonu şeklinde iki çeşittir.Yapay organ nakli hayvandan insana organ nakli gibi çalışmalar yapılmış ve günümüzde de yapılmasına rağmen yeterli başarı sağlanamamış yukarıda belirttiğimiz iki tip organ nakli dünyada kabul görmüştür.
Kadavradan organ transplantasyonu ancak beyin ölümünün kesin tespit edilmesinden ve aile bireylerinden izin alınması ile mümkündür.
Canlıdan organ transpantasyonu ise organını vermeye gönüllü sağlıklı bireylerinden alınan organı ifade etmektedir.Yaşayan bir insandan organ alınacağından dolayı bu tip durumlar ülkelere göre ciddi yasal uygulamarı da beraber getirmektedir.Ülkemizde aile bireylerinden nakil yapılabildiği gibi aile bireyleri dışında da örneğin; arkadaşlar vs. organ nakli yapılabilmektedir.Kan bağı olmayan kişiler organ vermesi için yasa gereği ilgili etik kuruldan geçmek zorundadır.
Bunların dışında verici ve alıcı arasındaki genetik uyumsuzluk nedeniyle nadir de olsa çapraz nakil yapılabilmektedir.
Organ transplantasyonu öncesi psikolojik hazırlık çok önemlidir.Ameliyat öncesi nakil olacak birey ve verici birey uzman bir psikyatristle görüştürülmeli organ nakline bakış açısı değerlendirilmeli varsa ameliyat korkusu gibi bilinmenyenlere bağlı anksiyetenin azaltılması için yardımcı olunmalıdır.
Organ transplantasyonu öncesi fizyolojik hazırlık çok önemlidir.Ameliyat öncesi alıcı ve vericinin sağlık durumu detaylı bir şekilde incelenmeli yaş,beslenme,ağrı,kardiyak,endokrin sistem,radyolojik,laboratuvar ve serolojik düzeyde incelemeler yapılmalıdır.Tüm bunlar alıcı ve vericinin organ nakli ameliyatından sonra herhangi bir problem yaşamaması için alınacak her türlü önlemi içermelidir.
Organ transplantasyonu öncesi yasal hazırlık yapılmalıdır.Alıcı ve donöre ameliyat sırasında ve sonrasında nelerle karşılaşabileceği anlatılarak yazılı ameliyat onayı alınmalıdır.
Organ naklinde ilgili organın uyumu oldukça önemlidir.Organ ne kadar uyumluysa ilgili organın reddi,ameliyat sonrası akut durumlar ile organın ve alıcının beklenen yaşam süresinin uzaması beklendiğinden ilgili uyumu incelemek için kan grubu,doku uyumu,lenfosit cross-match mutlaka incelenmelidir.
Kan grubu uyumunda Rh faktörü (+) ve (-) uyumuna bakılmaz.Örneğin; A Rh(+) verici A Rh(-) alıcıya organ verebilmektedir.
Doku uyumunda özellikle kadavradan yapılan nakillerde verici organ sağlık bakanlığının belirlediği bir puanlama sistemine göre değerlendirilmektedir.Böbrek nakli özelinde doku uyumu mutlak şart olmamakla beraber nakil uyumunda toplam 6 antijen değerlendirilir.
Lenfosit cross-match testinde bu testte verici ve alıcı adayların kanları karıştırılır.Bu test ile alıcının kanındaki verici böbrek ile reaksiyona girebilecek antikorların varlığı araştırılır.
Sonuç olarak,canlıdan yapılacak organ naklinde verici psikolojik ve fizyolojik olarak organ nakline hazır olmalı ve gerekli yasal yükümlülükleri sağlamalıdır.
