Tüberküloz korona farkı nedir?

Tüberkülos: Etkeni Mycobacterium tüberculosis olan ortam şartlarına oldukça dirençli bir bakteri. Sars cov-2 ise bir virus. Tüberkülos bakterisi yavaş çoğalır. Yavaş çoğalması yüzünden semptom ortaya çıkması ve hastalık periyodu uzundur ( Aylarca sürer). Etkeni laboratuvarda çoğaltmak için de Löwenstein-Jensen besiyeri kullanılır. Covid ise tüberkülosa kıyasla inkübasyon periyodu çok daha kısadır. Üremesi için muhakak canlı sistemlere gereksinim duyar bunun için deney hayvanı/konak yada hücre kültürü gereklidir. Tüberkülosu asite dirençli boyama ile mikroskop altında inceleyebilirsin covid'i ışık mikroskobuyla direk göremezsin çünkü çapı tüberkülosa göre çok ama çok küçüktür. Direk görebilmek için elektron mikroskobu gereklidir. Ancak hücre kültüründe yaptığı sitopatik etkileri(CPE) gözlemleyerek yada IFAT gibi antikor boyama teknikleriyle varlığını indirek bir şekilde ışık mikroskobu altında değerlendirebilirsin.

Hava yoluyla bulaşma, geleneksel olarak enfekte bireylerden ortama salınmış 5 μm'den küçük partiküllerin >1 ila 2 m uzaklıkta bulunan kişileri enfekte edebilmesi olarak tanımlanır. Covid ilk çıktığında "airdrop" denilen damlacık yoluyla bulaştığı düşünülmüştü. Bununla birlikte, şiddetli akut solunum sendromu koronavirüsü (SARS-CoV), Orta Doğu solunum sendromu (MERS)–CoV, influenza virüsü, insan rinovirüsü ve solunum sinsityal virüsü (RSV) dahil olmak üzere birçok solunum yolu virüsünün hava yoluyla bulaşmasını destekleyen sağlam kanıtları ortaya konuldu ve hava yoluyla bulaşmada 5 um den daha büyük partiküllerinde rol oyanayabileceği ortaya çıktı (5-100 um) (Wang ve ark 2021) .

Bu bilgiler ışığında yapılan çalışmalar ile Covidin'de Tüberkülos gibi, measless(kızamık) gibi hava yoluyla bulaşabileceği ortaya çıkarıldı. Özellikle kapalı ortamlarda(fazla Güneş almayan) havada asılı kalabilen partiküllerin konağı enfekte edebileceği görülmüştür. Yapılan çalışmalarda elde edilen güçlü kanıtlar sonucunda WHO (DÜnya sağlık örgütü) enfeksiyonun bulaş şeklini airdrop ve aerosol transmission şeklinde kabul etmiştir (Who 2021).

Covid ve Tüberkülosun tedavi stratejileri farklıdır. Tüberkülos bakteriyel bir hastalık olduğu için antibiyotikler ile tedavi edilmeye çalışılır. Covid viral bir hastalıktır ve antibiyotikler işe yaramaz o yüzden antiviral tedavi verilmelidir ( virüs kaynaklı sekonder bakteriyel enfeksiyonların engellenmesi amacı ile proflaksi hedefli antibiyotik kullanımı viral enfeksiyonlarda yapılabilir). Ayrıca covid tüberkülosa göre daha akut bir hastalık olup sitokin fırtınası/makrofaj aktivasyon sendromu denilen anormal sitokin yanıtı ile kendini gösterebiliyor. Bu vakalarda anti-sitokin tedavilere yönelik etkisi olan ilaçlarda tercih edilebilir

• Anti-IL-6R/IL-6

• IL-1Ra

• JAK inhibitörleri (ruksolitinib ve diğerleri)

• IVIG

• Mezenkimal kök hücre tedavisi gibi.

2021 haziran ayı itibari ile Covid'e spesifik FDA tarafından onaylı molnupiravir isminde antiviral bir ilaç üretilebilmiştir (FDA 2021).

Bu üretime kadar covide özgü özgün bir antiviral mevcut değildi ve verilmiş olan bütün antiviral yaklaşımlar deneysel olmuştur ya da invitro sistemlerde elde edilen veriler doğrultusunda kullanılmıştır.

Tanıda tüberkülos için PPD test'i sıklıkla kullanılır. Ayrıca balgam tetkiklerinin yapılması yayma ve kültür ekimi ile de tanıya gidilir. Serolojik testler güvenilir kabul edilmez. PCR testiyle de sonuç alınabilir ( Akdağ 2011).

Covid: PCR ve radyolojik bulgularda buzlu cam görünümü hastalıkta tanı koydurur. Ayrıca Hücre kültürü virus izolasyonu da uzun bir süreç olmasına rağmen gold standart kabul edilir. Antikor oluşturan ve Hücre kültüründe çoğaltılabilen her virus gibi Covid içinde nötralizasyon testi tanıda kullanılabilir. Lakin hücre kültürü temelli testler uzun ve zahmetli olduğundan tanı için rutinde tercih edilmez.