"Bilim insanı" unvanı nasıl alınır?

Bilim insanının sözlük tanımı, ilgi alanındaki bilgi birikimini artırmak üzere bilimsel araştırma yapan kişidir.^[2] Bir unvan olarak "bilim insanı"nı kimin kullanabileceğiniz tanımlamak birazcık daha zor olsa da en genel kabul göreni, akredite bir üniversitenin özellikle de temel bilim, uygulamalı bilim veya sosyal bilim alanlarındaki (beşeri bilimlerin bir kısmı da buna dahil edilebilir) bölümlerinden felsefe doktoru ("doktora" veya "PhD") seviyesinde diploma almış herkes bilim insanıdır.^[3] Dolayısıyla bilim insanı olmak için doktora almak, ilk hedef olmalıdır.

Bu noktadan sonra yapılanlar da, bir bilim insanının ne tür bir bilim insanı olacağını belirler. Mesela kimi zaman bilim insanı olmak için aktif bir şekilde akademik çalışmalar sürdürmek gerektiği de ileri sürülür (buna "akademik bilim insanı" denir); ancak doktora sahibi bilim insanlarının sadece %50 kadarı akademide çalışmaktadır.^[1] Geri kalanı bilgilerini endüstride kullanarak "endüstriyel bilim insanı" olmaktadır, devlet kurumlarına girerek hükümetlere yardımcı olacak pozisyonlarda çalışmaktadır veya kâr amacı gütmeyen kuruluşlarda eğitim, danışmanlık veya araştırma faaliyetlerini sürdürmektedir. Yani her bilim insanı, laboratuvarda önlükle deney yapan insanlar değildir; ama bilimsel atılımların ve ürünlerin önemli bir bölümünün laboratuvar (ve saha) çalışmaları sayesinde çıktığı da doğrudur.

Benim de içinde bulunduğum daha ufak bir bilim insanı grubuysa, aldıkları eğitimi ve öğretme yeteneklerini bilim iletişimi alanına yönlendirir. Bu kişilerin amacı, bilimin daha geniş bir kitleye ulaştırılması, bu kitlenin bilime yönelmesini teşvik etmek ve genel olarak halkın bilimle ilişkili olarak anlamadığı konularda anlatımlar yaparak bilim ile halk arasındaki köprüyü oluşturmaktır. Bunlar, bu işi profesyonel bir şekilde yapabileceği gibi, ana mesleklerine yan uğraş olarak da yapabilirler (mesela bir akademik bilim insanı da bilim iletişimine zaman ayırmayı seçebilir).

Kendimce daha öznel bir tanım yapmam gerekirse "bilim insanı", insanlığın entelektüel birikimi konusunda kendini nesnel ve akademik bir düzeyde yetiştirmiş (nadiren kendi çabalarıyla, çoğu zaman bir eğitim kurumunda), ilgi alanındaki konsensus ve problemlerden haberdar olan, bunlarda yaşanan gelişmeleri takip edip onlara entelektüel ve akademik katkı koyabilen, amacı Evren'in belli bir parçası veya (mümkünse) tamamı konusunda dürüst bir şekilde gerçeğe ulaşmak olan, gerçek olduğu bilinenleri en doğru şekilde insanlara ulaştıran, bilimsel gerçekleri kendi inançları ve kanaati önüne koyabilmeyi (kendini kandırmamayı) öğrenmiş bir kişidir.