Nihilizm bir durak mıdır yoksa yolun sonu mu?

Nietzsche aslında bir filolog, Yunan mitolojisi kürsüsünde filoloji, kültür kritiği gibi konularda çalışıyor ve eserleri de felsefeden daha ziyade edebiyat ve kültür kuramcısı olarak verilmiş.

Nietzsche'nin yaşadığı dönemde Platon'dan Hegel'e idealist felsefe tini en üst noktaya çıkarmış, o kadar ki tin insan doğasından kopmuştu. Gelin görün ki bu dönemlerin sonuna varılmıştı. Darwin doğal seçilimi ortaya koymuş, türlerin evrim silsilesinde ortama en iyi adapte olan genlerden oluştuğu diskuruyla tartışmalara yol açmış, antroposantrik klasisizm çalkantıya girmişti. Bu koşullarda Schopenhauer'un felsefesi, tinin maddenin istenci karşısında asla ayakta duramayacağını söylüyordu. Işte Nietzsche de bu bağlamda tine karşı gelen Antik Yunan Apoolonik idealin karşısında arkaik (beden) Diyonizyak gücü gömüldüğü yerden ortaya çıkardı. Nietsche'nin gördüğü; tarihin, ideallerin, sanatın öyle devamlı yukarı giden, yükselen bir çizgi çizmediği, aksine o tepeye vardıktan sonra aşağıya düşmeye başladığıdır.

Nietsche'nin üstün insanı tin ile bedeni birleştirebilmiş adeta bir Ying Yang gibi zihinle istenci birbirine dolanıp kenetlenmiş bir insandır.

Nietzsche'nin nihilizmi, yıkıldığını gördüğü, üstüne üstlük zaten doğru dürüst tasarlanamamış o kültürün ardından yaşadığı hayal kırıklığıdır. Tanrı öldü, biz insanları birbirimize bağlayacak bağ/tutkal, birlikte hareket edebilmemizi sağlayacak ortak hedefler kalmadı diye yas ve panik içindedir.

Nitekim Nietsche'nin ardından gelen Nietsche'den etkilenen edebi eserler Oscar Wilde'ın Dorian Gray'in Portresi'ndeki gibi mükemmel genç ve yakışıklılıktaki yüzüne rağmen gerçek sureti yaşlı olan bir adam veya Dr. Jekyll ve Bay Hide gibi gündüz tinsel dorukta gece ise canavara dönüşen karakterlerle ortaya çıkmıştır.

Aynı zamanda Nietsche antropoloji, arkeoloji, Etnoğrafya, dilbilim gibi alanlara etki etmiş, insanın arkaik geçmişini öğrenme ivmesi de yaratmıştır.

Bu konuda karşılaştırmalı edebiyat profesörü Nevzat Kaya'nın yayın ve sempozyumları oldukça aydınlatıcı, linkte bulabilirsiniz.