Paylaşım Yap
Tüm Reklamları Kapat
Sorulara Dön
Mitek Papilio
Mitek Papilio
61K UP
Üye
19

Zeka ne kadar genetik?

30,675 görüntülenme
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Soruyu Takip Et
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Tüm Reklamları Kapat
12 Cevap
Tan Yıldız
Tan Yıldız
38K UP
Nörobiyoloji, Bilişsel Psikoloji ve Davranışsal Genetik meraklısı
Orijinal Soru: Doğumumdan itibaren genlerle verilen zeka ile mi yetinmek zorundayım?

Öncelikle belirtilmesi gereken en önemli şey, şecerenin genetik özyapı ile eşdeğer olmamasıdır. Geniş ailenden kimse dahi olmasa bile senin olman gayet mümkün, çünkü kromozomal çaprazlamadan dolayı kardeşin ve ebeveynlerin ile genlerin yaklaşık olarak 50% aynı. Bu, geriye kalan 50%'nin birçok farklılıklara yol açmasını olağan kılıyor. Bundan dolayı kalıtsallık katsayıları yüksek olan fenotipik özelliklerde bile kardeşlerin birbirlerinden yada çocukların anne ve babalarından şaşırtıcı derecede büyük farklılıklar sık sık görülüyor. Bu farklılıklar ise sosyal akışkanlıktan ötürü ailesinin sosyoekonomik statüsünün altına yada üstüne çıkan birçok insan bulunuyor. Bunu da aklında bulundurman motivasyon bakımından çok önemli.

Zekayı psikometrik olarak ölçmenin istatistiksel olarak en güvenilir ve doğruluk bakımından en kesin şekilde temsil eden Spearman'ın g faktörüdür. Yüzyılı aşan bir süredir çeşitli çoklu zeka teorileri geliştirilmiş olsa da hiçbirinin pratik uygulaması mümkün olmamış ve daha önemlisi de ampirik olarak desteklenememiştir. Buna karşın bilişsel psikolojide, davranışsal genetikte ve nörobiyolojik zeka araştırmalarında g faktörünün zekanın en sağlam temsilcisi olduğu su götürmez bir doğru olarak ele alınır. G faktörü, zekanın farklı bileşenlerini ölçmek için geliştirilen birçok psikometrik testin sonuçlarının ilinti matrisinde eşlenmesi sonucunda ortaya çıkan, istatistiksel olarak hem korelasyon katsayısı hem de etki büyüklüğü yüksek olan gizli (latent) faktördür. Bir bakımdan tüm bilişsel kabiliyetleri ayakta tutan bir sütun olarak görülebilir. Bu gizli faktörü imgeleminizde somutlaştırmak için şu örnekten yararlanabilirim. Diyelim ki okuldaki tüm derslerdeki başarıyı belirleyen bir X faktörü var. X faktörü denilen genel kabiliyet ölçümünün daha yüksek olduğu bireyler sadece matematik yada edebiyatta değil, tüm derslerde başarılı olurken X faktörü ölçümü daha düşük olanlar ise tüm derslerde başarısız oluyorlar. Umarım açıklayıcı olmuştur çünkü bu g faktörünü şimdi zekanın kendisine bağlayarak genetik konusuna değineceğim. G faktörünün kendisi nerdeyse 100% kalıtsal, yani genetiktir. Ancak zeka olarak tanımlanan genel kapasitenin kalıtsallığı yüz yıldır yapılan araştırmaların ortalamaları alınacak ise yaklaşık 80%'dir (yetişkinlerde 80% olmasına rağmen çocukken IQ'nun kalıtsallığı daha düşüktür, Wilson etkisi olarak da adlandırılır bu) (Jensen 1998). Fakat genetik etkilerin dışında embriyonik gelişimsel süreç sırasında yaşanan rastgelelikler sonucunda (noise adı verilir İngilizcede bu tür rastgeleliklere) genetik olarak birbirleri ile aynı olan tek yumurta ikizleri bile beyinlerinin özyapılarında farklılıklar gösteriyorlar. Bu ise 80% genetik olmakla beraber geriye kalan boşluğun bir kısmının da rastgele ve elimizde olmayan süreçler tarafından içerildiğini gösterir. Beynimizin gelişimini bu bağlamda en iyi anlatan ve en güncel veriler ile sunan, sinirbilimci Kevin J. Mitchell tarafından yazılan Innate'i öneririm.

Tüm Reklamları Kapat

Bu çerçevede sorunu el aldığımızda cevap da gayet makul bir "evet" oluyor. Çünkü günümüzde zekanın uzun vadede kalıcı bir şekilde artırılmasını sağlayan hiçbir pratik metod bulunmamakta, her insan doğduğu zeka ile "yetinmek" zorundadır. Bu bulguya tek istisna laboratuvarda beynin elektromanyetik olarak stimüle edilmesinin zekayı kalıcı olarak artıracağına dair bir test edilmemiş ama özenle teorize edilmiş bir hipotez. Daha fazlası için Richard J. Haier'in The Neuroscience of Intelligence kitabının 5. bölümünü öneririm.

Hayatının anlamını zekanı artırmak yapmamanı şiddetle tavsiye ederim.

167 görüntülenme

Kaynaklar

  1. Arthur Jensen. (1998). The G Factor.
  2. Richard J. Haier. (2016). The Neuroscience Of Intelligence.
2
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Ceyhun Irmak
Ceyhun Irmak
3,224 UP
Tıp Öğrencisi
Orijinal Soru: Çocukların zekalarını anneden aldığına/aktarıldığına dair bir haber okudum. Doğruluğunu merak ediyorum. Zeka X kromozomu ile mi aktarılıyor?

Zeka gelişiminde çevre ve genetiğin etkili olduğu biliniyor. Zekaya yönelik aile içi, özellikle de ikiz ve evlatlık çalışmalarıyla genetiğin zekaya etkisinin P civarı olduğu da gösterilmiş ancak hangi kromozomun veya hangi genlerin zeka gelişimine etkisinin ne kadar olduğuna dair henüz kesin bir sonuç yok.

Sizin okuduğunuz gazete yazısının kaynağı olan blog yazısında gösterilmiş kaynakların geçersizliği ve iddianın kaynağının yüksek sayıda takipçisi olan bir Facebook hesabı olduğu bir Forbes yazısında gösterilmiş. İddianın ortaya atılma sebebi X kromozomu olmadığında hücrenin yaşayamayacağı olabilir ancak bu da böyle bir iddiayı doğrulamaz.

Tüm Reklamları Kapat

8,558 görüntülenme

Kaynaklar

  1. Yazar Yok. National Library Of Medicine. (15 Haziran 2019). Alındığı Tarih: 15 Haziran 2019. Alındığı Yer: Bağlantı | Arşiv Bağlantısı
  2. Yazar Yok. Forbes. (15 Haziran 2019). Alındığı Tarih: 15 Haziran 2019. Alındığı Yer: Bağlantı | Arşiv Bağlantısı
Bu cevap, soru sahibi tarafından en iyi cevap seçilmiştir. Ancak bu, cevabın doğru olduğunu garanti etmez.
11
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Ersals Krononot
Ersals Krononot
251K UP
Krononot⁸
Orijinal Soru: Doğumumdan itibaren genlerle verilen zeka ile mi yetinmek zorundayım?

Otörler, zekanın genetik anlamda - potansiyel olarak anne ve babanın ortalamasıdır diye tanımlamakta. Ancak bu, gelişimi için özel çaba sarfedilmemiş, potansiyel olarak yapılmış bir tanımdır. Oysa biliyoruz ki, prenatal dönemde annenin yaşadıklarının embriyo üzerine etkisi kaçınılmazdır. Bu bile zekayı bireyden bireye değiştirecek bir faktör. Epigenetik, yaşam koşullarının gen ekspresyonunu ON ya da OFF olarak değiştirdiği için, sahip olunan genetik mirastan çok, bireyin yaşamla kurduğu etkileşim bütün olarak daha belirleyici role sahiptir. Olumsuz genlerle doğduğu teorik olarak düşünülen birey, çok iyi yaşam koşullarında iyi bir yaşam sürebileceği gibi, güçlü gen yapısı ile doğduğu teorik olarak düşünülen bir birey, olumsuz yaşam koşulları nedeniyle olumsuz bir yaşam sürebilir. (Bu da bireyden bireye değişir. Burada OLASILIK ARTAR anlamında ifade ediyoruz).

Kişinin zihinsel gelişim için özel eğitim alıyor olması, kişisel olarak çaba gösteriyor olması, genetik mirastan çok daha önemli. Biliyoruz ki, beynin plastisite özelliği, her an sürekli olarak DEĞİŞİYOR olması nedeniyle bu anlamda sınırlandırılmış olarak görülmemeli. Kendi mesleği gereği sürekli yapmaktan dolayı, diğer insanlara göre çok zor hesapları - işleri kolayca yapan bireylerin durumu da buna bir örnektir. Kimse bunu deha olduğu için yapabiliyor değil. Yeterli nöral yolakları oluşturacak kadar çaba gösterdiğimizde artık beyin daha hızlı ve öğrenmiş olarak gerçekleştirecektir spesifik çaba gösterdiğimiz konuyu.

Tüm Reklamları Kapat

Öğrenilmiş çaresizlik, konuları bilemeyeceğimize dair kanı o kadar güçlü yapılandırıyor ki bizi, bunun etkisinde yetişkinliğe ulaşıyoruz. Herkes böyle düşündüğü için düşünce anlamında bir NORM gibi görülüyor. Bunun farkındalığına mümkün olduğu kadar erken varıp, yapamayacaklarına ikna olmak yerine, yapabileceklerine odaklanıp bunun için FAALİYETE GEÇMEK gerekir.

Düşünce ile yapılabileceklerin bir sınırının olup olmadığı bile belli değil iken, genetik faktörüne bağlı sınırlılık düşüncesini beslememek gerekir. Eğer biyolojik gereksinimlerimize uygun bir yaşam dizayn etmek için elimizden geleni yaparsak (ekstra olarak gelişim çağında -BİREY- eğitimi alabilecek bir bakımverene sahip isek), bir konuda uzmanlaşma çabası çok daha rahat ve plastisite aracılığı ile verimli bir nöral aktivite elde ederiz.

1,694 görüntülenme
Bu cevap, soru sahibi tarafından en iyi cevap seçilmiştir. Ancak bu, cevabın doğru olduğunu garanti etmez.
6
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Ersals Krononot
Ersals Krononot
251K UP
Krononot

Zekâ genetik olarak aktarılır.

Bunun nedeni, anne ve babadan gelen genlerin crossing over denen, oyun kartlarının karilmasi gibi bir işlemle çocuğu oluşturması dir. Bu yöntemle anne ve Baba nin zekasının ortalaması olur çocuk yaklaşık olarak. Otörler bu şekilde açıklıyor. Ve her yeni nesilde (zekayı tam olarak olcmedigi bilinse de), iq nun arttığı bilinmekte epigenetigin de etkisiyle.

Tüm Reklamları Kapat

Ancak yine de anne babanin ortalaması durumu potansiyele dair bir kombinasyon şekli. Kişi çaba ile anne ve babasının çok ötesine geçebilir ya da onlara yaklasamayabilir. Rnalar in sonradan edinilen özellikleri taşıdığı konusu da bu zeka nin genetik aktarımında soru işaretleri doğurmakta.

Zeki insanlar soylarını devam ettiremediği bir senaryo düşünürsek, teorik olarak zeki olmayan kişilerin ortalamaları olacaktır yeni nesiller. Ancak entropi ve kişisel bir sürü nedenle bu mutlak olarak işlemez. Zekâ seviyesi yüksek insanlar hem evrimsel hem entropik hem de bireysel nedenlerle bu şartlarda da oluşur.

Tüm Reklamları Kapat

Asıl sorun, içinde bulunduğumuz sosyal işleyişin mantık rasyonalite analiz gibi zihinsel süreçlere ihtiyaç duyulmayan bur yapıda olması. Herşeyin otomatiklesmesi ve siradanlasmasi, homosaoiens in yapısıyla uyumlu değil kesinlikle. Çoktan 5 duyu dışındaki duyularımızı unuttuk. Oysa onlar doğada hayatta kalmamızı sağlıyordu.

Bireysel olarak iyi yağlardan zengin beslenmek, sedanteryaşamdan uzak kalmak, yeni şeyler öğrenme kavrama çabası içinde olmak, insanî ahlakî ve vicdanî bir görevdir.

3,918 görüntülenme
9
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Mustafa Ozan
Mustafa Ozan
60K UP
Lise Öğrencisi

Attığınız Facebook gönderisini bulamadım. Ancak sorunuzun cevabına gelecek olursak insan zekasında birçok etmenin rol oynadığı söylenebilir. Bir hipoteze göre çocuğun zekasını belirleyen sadece anne genleriydi. Ancak bu hipotez bilim camiasında çok fazla tutmadı.

Zekanın gelişimi konusunda birçok etmen rol oynar. Anne ve Baba genleri bunların bir tanesidir. Ancak çocuklukta tüketilen besinler Omega 3 vitamini gibi birçok etmen de zeka konusunda rol oynamaktadır. Örneğin Omega 3 Vitamini zeka gelişimine destekler. Sağlıklı beslenmekte zeka gelişiminde çok fazla rol oynamaktadır. Sağlıksız besinler tükettiğimizde beynimiz çok iyi çalışmaz ve zeka gelişimimiz düşer. Ancak sağlıksız besinler yerine sağlıklı besinler tüketirsek hem beynimizi daha iyi kullanırız. Hemde zeka gelişimimize fayda sağlarız.

Tüm Reklamları Kapat

Bu nedenle zeki insanlar soylarını devam ettirmezse düşüncesi yanlıştır. Çünkü zeka gelişimini etkileyen birçok etmen de bulunmaktadır.

1,838 görüntülenme
4
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Onder Uysal
onder uysal

bu işin bir genetiği var bu konuda çok bilgili değilim zekanın ne olduğunu bilmek gerekir pek çok iddia var benim en çok katıldığın zekanın uyum yeteneği olduğu böylelikle hayatta kalabiliriz çok zeki olmayan ebevenlerden çok zeki çocuklar olabilir önemli olan çeşitliliktir.

1,847 görüntülenme
4
0
  • Paylaş
  • Alıntıla
  • Alıntıları Göster
  • Dış Sitelerde Paylaş
  • Raporla
  • Mantık Hatası Bildir
Daha Fazla Cevap Göster
Cevap Ver
Evrim Ağacı Soru & Cevap Platformu, Türkiye'deki bilimseverler tarafından kolektif ve öz denetime dayalı bir şekilde sürdürülen, özgür bir ortamdır. Evrim Ağacı tarafından yayınlanan makalelerin aksine, bu platforma girilen soru ve cevapların içeriği veya gerçek/doğru olup olmadıkları Evrim Ağacı yönetimi tarafından denetlenmemektedir. Evrim Ağacı, bu platformda yayınlanan cevapları herhangi bir şekilde desteklememekte veya doğruluğunu garanti etmemektedir. Doğru olmadığını düşündüğünüz cevapları, size sunulan denetim araçlarıyla işaretleyebilir, daha doğru olan cevapları kaynaklarıyla girebilir ve oylama araçlarıyla platformun daha güvenilir bir ortama evrimleşmesine katkı sağlayabilirsiniz.
Popüler Yazılar
30 gün
90 gün
1 yıl
Evrim Ağacı'na Destek Ol

Evrim Ağacı'nın %100 okur destekli bir bilim platformu olduğunu biliyor muydunuz? Evrim Ağacı'nın maddi destekçileri arasına katılarak Türkiye'de bilimin yayılmasına güç katın.

Evrim Ağacı'nı Takip Et!
Aklımdan Geçen
Komünite Seç
Aklımdan Geçen
Fark Ettim ki...
Bugün Öğrendim ki...
İşe Yarar İpucu
Bilim Haberleri
Hikaye Fikri
Video Konu Önerisi
Başlık
Gündem
Bugün Türkiye'de bilime ve bilim okuryazarlığına neler katacaksın?
Bağlantı
Kurallar
Komünite Kuralları
Bu komünite, aklınızdan geçen düşünceleri Evrim Ağacı ailesiyle paylaşabilmeniz içindir. Yapacağınız paylaşımlar Evrim Ağacı'nın kurallarına tabidir. Ayrıca bu komünitenin ek kurallarına da uymanız gerekmektedir.
1
Bilim kimliğinizi önceleyin.
Evrim Ağacı bir bilim platformudur. Dolayısıyla aklınızdan geçen her şeyden ziyade, bilim veya yaşamla ilgili olabilecek düşüncelerinizle ilgileniyoruz.
2
Propaganda ve baskı amaçlı kullanmayın.
Herkesin aklından her şey geçebilir; fakat bu platformun amacı, insanların belli ideolojiler için propaganda yapmaları veya başkaları üzerinde baskı kurma amacıyla geliştirilmemiştir. Paylaştığınız fikirlerin değer kattığından emin olun.
3
Gerilim yaratmayın.
Gerilim, tersleme, tahrik, taciz, alay, dedikodu, trollük, vurdumduymazlık, duyarsızlık, ırkçılık, bağnazlık, nefret söylemi, azınlıklara saldırı, fanatizm, holiganlık, sloganlar yasaktır.
4
Değer katın; hassas konulardan ve öznel yoruma açık alanlardan uzak durun.
Bu komünitenin amacı okurlara hayatla ilgili keyifli farkındalıklar yaşatabilmektir. Din, politika, spor, aktüel konular gibi anlık tepkilere neden olabilecek konulardaki tespitlerden kaçının. Ayrıca aklınızdan geçenlerin Türkiye’deki bilim komünitesine değer katması beklenmektedir.
5
Cevap hakkı doğurmayın.
Bu platformda cevap veya yorum sistemi bulunmamaktadır. Dolayısıyla aklınızdan geçenlerin, tespit edilebilir kişilere cevap hakkı doğurmadığından emin olun.
Ekle
Soru Sor
ve seni takip ediyor

Göster

Şifrenizi mi unuttunuz? Lütfen e-posta adresinizi giriniz. E-posta adresinize şifrenizi sıfırlamak için bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Eğer aktivasyon kodunu almadıysanız lütfen e-posta adresinizi giriniz. Üyeliğinizi aktive etmek için e-posta adresinize bir bağlantı gönderilecektir.

Geri dön

Close